En l'art. 21 lit. c al. 2 da la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas e l'assistenza da persunas attempadas e da persunas che basegnan tgira (LTM) vegn fixada la contribuziun dal chantun e da las vischnancas als custs da tgira renconuschids che n'èn betg cuvrids da l'assicuranza obligatorica per la tgira da persunas malsaunas e da la participaziun maximala als custs da tgira da las abitantas e dals abitants. Tenor la legislaziun vertenta ston 75 % dals custs restants vegnir surpigliads da las vischnancas e 25 % dal chantun.
Da l'uffizi da sanadad èn las tariffas maximalas provisoricas vegnidas fixadas per l'onn 2015. A favur da las abitantas e dals abitants è previsa tranter auter ina reducziun da las tariffas per la pensiun e per l'assistenza. Per las vischnancas vegn quai a chaschunar custs supplementars considerabels envers l'onn precedent. Per exempel constatescha la vischnanca da Puschlav in augment dals custs da 198 000 francs per l'onn 2015. (Ils custs totals da l'onn 2014 importan 564 000 francs. L'onn 2015 ston percunter vegnir budgetads 762 000 francs, q.v.d 35 % dapli che l'onn precedent).
Independentamain da la dumonda, sche la reducziun da las tariffas per la pensiun e per l'assistenza è giustifitgada u betg, ston las vischnancas acceptar ina giada dapli che custs, ch'ellas na pon gnanc influenzar, vegnan adossads ad ellas. E tut quai en ina perioda ch'è finanzialmain gia difficila avunda.
Durant las tractativas da la revisiun parziala da la LTM l'avust 2010 è tant vegnì rendì attent a quai sco er inoltrada ina dumonda correspundenta che la clav da repartiziun en discussiun dad actualmain 25 % chantun e 75 % vischnancas vegnia a chaschunar custs supplementars per las vischnancas.
La regenza ha argumentà da quellas uras ch'i sa tractia tar las chasas da tgira sco er tar la spitex d'incumbensas communalas. Pli fitg che la clav da repartiziun vegnia midada a donn e cust dal chantun e pli gronds ch'ils stimuls daventian per mantegnair structuras che chaschunan gronds custs. Sche la quota da la clav da repartiziun vegniss reducida per las vischnancas, n'avessan quellas tenor la regenza pia pli nagin interess da tschertgar furmas d'abitar alternativas sco abitaziuns per persunas attempadas u gruppas d'abitar, cumbain che quai reduciss ils custs actualmain auts da l'assistenza da persunas attempadas e da persunas che basegnan tgira. En quest connex ston ins displaschaivlamain constatar che la quota da las chasas da persunas attempadas e da tgira che lavuran uschia, ch'ils custs èn cuvrids, è sa reducida vinavant en il fratemp. Effectivamain pon oz main che 40 % da tut las chasas da persunas attempadas e da tgira en il chantun Grischun, che observan tut las prescripziuns legalas e che resguardan las amortisaziuns necessarias e la refinanziaziun, vegnir manadas uschia ch'ils custs èn cuvrids. Quai mussa che mesiras rigurusas èn urgentamain necessarias. Ils deficits che resultan ston oz vegnir finanziads da las instituziuns purtadras. Betg tut las vischnancas na fan part d'ina instituziun purtadra, quai che chaschuna in'ulteriura discriminaziun tranter las vischnancas: las inas ston finanziar ils deficits, perquai ch'ellas fan part d'ina instituziun purtadra, las autras betg.
Sin basa da las observaziuns fatgas qua survart supplitgeschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza da far ina revisiun parziala da la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas e l'assistenza da persunas attempadas e da persunas che basegnan tgira (LTM). Las suandantas finamiras duain vegnir cuntanschidas:
1. Las structuras actualas, nua ch'ils pajaders da las contribuziuns ed ils gestiunaris na pon strusch far ensemen controllas dals custs, ston vegnir examinadas. En quest connex ston er vegnir mess pli fitg en dumonda facturs che chatschan si ils custs sco p.ex. prescripziuns legalas, perquai ch'igl exista er qua ina divergenza tranter "quel che paja" e "quel che cumonda".
2. Mintga vischnanca grischuna è obligada da daventar commembra d'almain ina instituziun purtadra d'ina chasa da persunas attempadas e da tgira entaifer l'atgna regiun da planisaziun.
3. La clav da repartiziun tenor la legislaziun vertenta da 75 % vischnanca e 25 % chantun sto vegnir midada a favur da las vischnancas.
4. I duain vegnir stgaffids ils instruments legals necessaris ch'in dumber acceptabel da chasas da persunas attempadas e da tgira en il chantun Grischun possia, sch'ellas observan las prescripziuns legalas, vegnir manadas uschia, ch'ils custs èn cuvrids.
Cuira, ils 22 d'october 2014
Della Vedova, Marti, Baselgia-Brunner, Albertin, Alig, Atanes, Berther, Blumenthal, Bucher-Brini, Burkhardt, Caduff, Cahenzli-Philipp, Caluori, Casanova (Glion), Casanova-Maron (Domat), Casutt-Derungs, Cavegn, Caviezel (Tavau Clavadel), Crameri, Danuser, Degonda, Epp, Fasani, Felix (Scuol), Florin-Caluori, Giacomelli, Heiz, Jaag, Jenny, Joos, Kasper, Kunfermann, Locher Benguerel, Michael (Castasegna), Monigatti, Müller, Niederer, Noi-Togni, Papa, Paterlini, Pedrini, Peyer, Pfenninger, Schneider, Schutz, Steiger, Tenchio, Thomann-Frank, Thöny, Tomaschett (Breil), Widmer-Spreiter, Sgier, Sonder, Wellig
Resposta da la regenza
Cun fixar las tariffas maximalas per la tgira ed assistenza staziunara è la regenza liada a la procedura prescritta en l'art. 21 b da la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas e l'assistenza da persunas attempadas e da persunas che basegnan tgira (LTM; DG 506.000). Tenor la prescripziun legala èn – per calcular las tariffas maximalas 2015 – vegnidas resguardadas las datas dals custs da 35 chasas da tgira (chasa da tgira da referenza) che han prestà l'onn 2013 ensemen 81,64 pertschient dals dis da tgira. Da la calculaziun fatga sin basa da questas datas è resultada per l'onn 2013 ina media dals custs per minuta da tgira da 1.12 francs (2012: 1.00 franc). Il grond augment da la media dals custs da 12 pertschient envers l'onn precedent deriva d'ina vart dal regress da la media da las minutas da tgira per abitant(a) e di per var 3 minutas (regress da la media da la dependenza da tgira), curt, main minutas da tgira pervia d'ina dependenza da tgira pli leva chaschunan custs pli auts per minuta da tgira. Da l'autra vart ha er l'augment dals custs da tgira da passa 2 milliuns francs pervia da l'augment da las categorias da salari dal persunal da tgira e pervia da la creaziun da novas plazzas da tgira chatschà ad aut ils custs. Pervia da la limitaziun dals custs che l'assicuranza obligatorica per la tgira da persunas malsaunas e las abitantas ed ils abitants da chasas da tgira ston surpigliar e ch'è fixada en il dretg federal ha l'augment dals custs da tgira renconuschids in effect surproporziunal sin las contribuziuns dal chantun e da las vischnancas.
Sco che quai è vegnì formulà en la motivaziun da l'incumbensa na cumprovan mo var 40 pertschient da las chasas da persunas attempadas e da tgira nagin deficit en il quint dals custs. Il quint dals custs preschenta però mo per part la situaziun reala dal resultat finanzial da l'onn da gestiun respectiv. En il quint da gestiun (contabilitad da las finanzas) ch'è decisiv per questa dumonda cumprovan bler dapli chasas da persunas attempadas e da tgira in resultat positiv. Il motiv è quel che en il quint da gestiun pon vegnir resguardads mo ils custs che resultan effectivamain per amortisaziuns e per ils tschains da chapital e betg custs calculatorics sco en il quint dals custs.
Cun l'incumbensa da la cumissiun per sanadad e fatgs socials (CSF) concernent il detretschament da las incumbensas e da las finanzas en la tgira da persunas malsaunas ch'è vegnida acceptada dal cussegl grond ils 19 da fanadur 2011 è la regenza vegnida incumbensada d'examinar detagliadamain il sistem da la finanziaziun dals ospitals e da la tgira. En spezial duain vegnir examinadas las regulaziuns da las ordinaziuns concludidas da la regenza che chatschan ad aut ils custs e che na dattan a las vischnancas nagin spazi d'agir per limitar ils custs che resultan en connex cun la finanziaziun dals ospitals e cun la finanziaziun da la tgira. Ultra da quai è la regenza vegnida incumbensada da rapportar, sut tge premissas e cun tge consequenzas ch'ina finanziaziun dals ospitals sulettamain tras il chantun ed ina finanziaziun da la tgira unicamain tras las vischnancas pudess vegnir realisada.
En sia resposta dals 5 da fanadur 2011 ha la regenza rendì attent che l'examinaziun pretendida dal sistem da la finanziaziun dals ospitals e da la tgira possia vegnir fatga pir cur ch'i èn avant maun las datas dals emprims 2 onns suenter l'introducziun da las novas regulaziuns da finanziaziun. Questas datas èn avant maun dapi curt. Las lavurs per il rapport en il senn da l'incumbensa da cumissiun avanzan. Il rapport che vegn er a tractar ils giavischs formulads en l'incumbensa Della Vedova qua avant maun vegn probablamain a vegnir preschentà al cussegl grond en il decurs da l'onn 2015.
Renviond al rapport che vegn elavurà per incumbensa da la CSF per examinar in detretschament da la finanziaziun dals ospitals e da la tgira en il senn da l'incumbensa da la cumissiun dals 14 da zercladur 2011 dumonda la regenza da refusar l'incumbensa Della Vedova. Per la regenza n'èsi betg cunvegnent d'examinar ed eventualmain d'adattar il sistem da finanziaziun vertent per la tgira ed assistenza staziunara avant ch'il rapport è avant maun. Cunvegnentas èn mo in'examinaziun che vegna fatga il medem mument ed in'eventuala adattaziun da la finanziaziun dals ospitals e da la finanziaziun da la tgira ed assistenza staziunara ed ambulanta inclusiv la clav da repartiziun tranter il chantun e las vischnancas. En quest connex sto vegnir resguardada particularmain la directiva da la politica da finanzas dal cussegl grond da renunziar da spustar chargias finanzialas tranter il chantun e las vischnancas.
30 da december 2014