Dapi il 1. da schaner 2013 è en vigur la nova lescha davart il dretg da la protecziun d'uffants e da creschids. Per incumbensa da la confederaziun ha il center svizzer da cumpetenza per ils dretgs umans examinà tge effect che la revisiun da la lescha ha gì per il bainstar da l'uffant en ils chantuns Turitg, Genevra e Vad. En il focus è stada la dumonda, sche la nova lescha observa er la convenziun davart ils dretgs da l'uffant da la ONU che la Svizra ha ratifitgà. Igl è vegnì constatà che la protecziun d'uffants actuala haja differentas mancanzas.
Concretamain na vegnia la nova regulaziun betg exequida uschia ch'ils basegns dals uffants vegnian resguardads optimalmain. Uschia manchia a las derschadras ed als derschaders che fan audiziuns cun uffants, ina scolaziun specifica. E questas audiziuns na vegnian er betg fatgas sistematicamain. Plinavant èsi er vegnì crititgà che l'opiniun dals uffants na vegnia savens betg resguardada suffizientamain en proceduras che pertutgian quests uffants sezs.
Il rapport mussa cleramain ch'il sistem da dretg na resguardia anc betg l'audiziun specifica e cumplessiva d'uffants. La finamira sto perquai esser quella da serrar questa largia professiunala cun ina furmaziun supplementara, cun la quala las derschadras ed ils derschaders vegnan scolads d'interrogar uffants. Il sistem da dretg sto vegnir adattà uschia che uffants vegnan tractads cun quità e pon cooperar a decisiuns che pertutgan lur vita.
En quest connex tschentan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders las suandantas dumondas:
1. Co giuditgescha la regenza la constataziun ch'il sistem da dretg actual n'è anc betg concepì per audiziuns specificas e cumplessivas d'uffants e co giuditgescha ella la situaziun en il Grischun?
2. Co è la situaziun concernent mancanzas da la protecziun d'uffants actuala en connex cun la convenziun davart ils dretgs da l'uffant da la ONU en il chantun Grischun e quant ferm vegn resguardada l'opiniun dals uffants en las proceduras respectivas?
3. Co quinta la regenza da serrar in'eventuala largia concernent ina scolaziun specifica da las derschadras e dals derschaders en connex cun l'audiziun d'uffants en il chantun Grischun?
Cuira, ils 21 d'avrigl 2015
Bucher-Brini, Perl, Noi-Togni, Atanes, Baselgia-Brunner, Brandenburger, Cahenzli-Philipp, Casty, Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Clalüna, Deplazes, Gartmann-Albin, Hitz-Rusch, Holzinger-Loretz, Jaag, Jeker, Koch (Tumein), Kollegger, Locher Benguerel, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Marti, Monigatti, Pult, Salis, Steck-Rauch, Thöny, Tomaschett-Berther (Trun), Widmer-Spreiter, Gugelmann, Natter, Rutishauser, Vassella
Resposta da la regenza
I. Introducziun
En proceduras giuridicas vegnan uffants interrogads da differentas dretgiras ed autoritads. En il chantun Grischun èn quai:
1. las dretgiras districtualas en proceduras da dretg civil, en emprima lingia en proceduras dal dretg da famiglia, e la dretgira chantunala sco instanza da recurs en proceduras civilas e penalas;
2. la procura publica e la procura per giuvenils en proceduras penalas, nua che uffants èn involvids;
3. l'autoritad per la protecziun d'uffants e da creschids (APUC) sco autoritad administrativa chantunala en il rom dal dretg da la protecziun d'uffants e da creschids.
II. Resposta a las dumondas
1. Il bainstar dals uffants è ina finamira centrala per la regenza. Betg sco ultim grazia a la convenziun davart ils dretgs da l'uffant da la ONU è vegnida rinforzada cleramain ils ultims onns la posiziun giuridica dals uffants en proceduras civilas e penalas. Ils dretgs dals uffants èn per gronda part fixads definitivamain en il dretg federal, q.v.d. en il cudesch civil svizzer ed en ils cudeschs da procedura civila resp. penala. La regenza resguarda la basa legala sco suffizienta e giuditgescha la situaziun en il chantun Grischun sco nunproblematica.
2. Tenor il giudicament da la regenza n'èn avant maun en il chantun Grischun naginas mancanzas remartgablas tar la protecziun d'uffants.
- Ina retschertga da la dretgira chantunala tar las dretgiras districtualas ha mussà che las audiziuns d'uffants vegnan fatgas per regla da derschadras e derschaders qualifitgads. La dretgira chantunala giuditgescha il stadi da scolaziun da las derschadras e dals derschaders tut en tut sco bun. Las derschadras ed ils derschaders frequentan ultra da quai regularmain furmaziuns supplementaras. Quai vala er per las procuraturas ed ils procuraturs publics resp. per giuvenils ch'èn responsabels per las audiziuns d'uffants. Ellas ed els tuts han ina scolaziun correspundenta. La finala han er tut las commembras e tut ils commembers da la APUC sco er las collavuraturas ed ils collavuraturs dals servetschs da scleriment, che fan audiziuns d'uffants, las qualificaziuns necessarias ed han frequentà curs spezials davart questa tematica. En cas da relaziuns spezialas pon tut las dretgiras e tut las autoritads consultar ultra da quai persunas dal fatg spezialisadas (p.ex. da la psichiatria d'uffants e da giuvenils dal Grischun, PUG).
- Perquai che las audiziuns d'uffants vegnan fatgas en proceduras civilas resp. penalas n'èsi betg giuditgabel per la regenza, sche quellas audiziuns vegnan fatgas sistematicamain resp. quant enavant che l'opiniun dals uffants vegn resguardada en il cas singul concret. Almain na datti naginas indicaziuns che las audiziuns vegnissan fatgas regularmain en ina moda che na correspunda betg a la lescha. En general poi vegnir ditg che l'opiniun da l'uffant pertutgà na dastga betg vegnir resguardada en moda betg filtrada, mabain sto vegnir resguardada considerond la vegliadetgna e la situaziun. L'opiniun subjectiva ch'ils uffants expriman sto ultra da quai vegnir valitada cun resguardar la dinamica en il sistem da famiglia ed integrada en il maletg cumplessiv da las dumondas.
3. Tant tar la procura publica sco er tar la APUC na vesa la regenza nagin basegn concret d'agir. Natiralmain ston las persunas pertutgadas sa furmar permanentamain vinavant en il rom da las resursas che stattan a disposiziun. En quai che concerna las derschadras ed ils derschaders n'ha la regenza pervia dal princip da la separaziun da las pussanzas e pervia da l'autonomia da las dretgiras francada en la constituziun nagin dretg d'intervegnir en lur scolaziun.
1. da fanadur 2015