En il chantun Grischun èn ils erizuns fermamain derasads – spezialmain en ils territoris bass dal Grischun dal nord (da Tusaun fin a Maiavilla) – e vivan sco animals selvadis en la vischinanza da u schizunt en territoris abitads (ierts, urs dal guaud e.u.v.). Tipic per l'erizun è il sien d'enviern. La regenza grischuna ha mess l'erizun sut protecziun, e quai sa basond sin l'artitgel 23 da la lescha chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria (LNPGR; DG 496.000). En l'artitgel 23 LNPGR vegn er reglà il tractament da l'erizun sco animal selvadi protegì. Betg darar èn erizuns suttamess a privel da vita en lur spazis da viver (blessuras, disturbi da lur preparativas per il sien d'enviern) ed èn condemnads a la mort, sch'ils umans n'als gidan betg.
En praticamain tut ils chantuns da la Bassa datti per quest motiv staziuns d'erizuns. Ina staziun d'erizuns cusseglia la populaziun, co tractar erizuns chattads, accepta erizuns blessads e basegnus, fa ina triascha, tgira e metta puspè ora en la natira animals tractads e guarids. L'uffizi per la natira e l'ambient (UNA) è responsabel per l'execuziun da la lescha davart la protecziun da la natira e da la patria (LNPGR), l'uffizi per la segirezza da victualias e la sanadad d'animals (USVA) per l'execuziun da la lescha davart la protecziun dals animals (LPAn) durant la detenziun e la tgira e l'uffizi da chatscha e pestga (UCP) controlla che las interfatschas cun ils auters animals selvadis en il spazi da viver dals erizuns vegnian resguardadas.
Oz na datti betg ina staziun d'erizuns cun permissiun uffiziala en il chantun Grischun. Erizuns blessads e flaivels vegnan actualmain tgirads e per part puspè mess ora d'ina persuna privata che lavura sin basa voluntara. Las proceduras na correspundan ni a las prescripziuns da la protecziun da la natira ni a quellas da la protecziun dals animals, ed ultra da quai n'è il manaschi betg pli garantì per motivs da vegliadetgna.
En collavuraziun cun ils uffizis chantunals pertutgads UCP, USVA ed UNA e cun la protecziun dals animals dal Grischun ha la pensiun d'animals Arche elavurà in project per ina staziun d'erizuns chantunala e fiss er pronta da manar questa staziun d'erizuns. La plazza da la pensiun d'animals Arche a Cuira, las circumstanzas architectonicas, la cumpetenza professiunala, las sinergias che resultan pervia da l'acceptaziun e da la tgira d'auters animals selvadis e domestics, dentant er la collavuraziun garantida cun ils uffizis e la persistenza (concepziun dal spazi da viver e svilup dal territori) pledan cleramain a favur da questa soluziun. Il project vegn er sustegnì e purtà da tut ils uffizis pertutgads.
Ultra da custs d'investiziun d'ina unica giada da 150 000 francs muntan ils custs da gestiun annuals a 100 000 francs. L'associaziun pensiun & hotel d'animals Arche dependa gia per l'agen manaschi da donaziuns generusas e po pia manar la staziun d'erizuns mo, sche la finanziaziun è garantida.
Per quests motivs vegn la regenza incumbensada da crear cundiziuns generalas per ch'ils custs da gestiun annuals possian vegnir surpigliads dal chantun per ils proxims 10 onns e forsa er vinavant e per che la staziun d'erizuns possia vegnir realisada.
Cuira, ils 21 d'avrigl 2015
Gartmann-Albin, Atanes, Baselgia-Brunner, Bondolfi, Bucher-Brini, Cahenzli-Philipp, Casanova-Maron (Domat), Caviezel (Cuira), Deplazes, Jaag, Jenny, Locher Benguerel, Monigatti, Noi-Togni, Perl, Pult, Tenchio, Thöny, Rutishauser, Vassella
Resposta da la regenza
Las pussaivladads dal chantun da prender mesiras da promoziun, tranter auter er en il sectur da la protecziun da las spezias, èn regladas en la legislaziun chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria (art. 37 da la lescha chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria dals 19 d'october 2010 (LNPGR; DG 496.000)). Il chantun promova en emprima lingia mesiras per mantegnair e per revalitar spazis da viver degns da protecziun e pir en segunda lingia mesiras specificas per proteger las spezias.
L'experientscha, dentant er la perscrutaziun mussan che per la survivenza da mintga spezia èn decisivas las pretensiuns envers lur spazi da viver sco er la colliaziun dals spazis da viver. Pli spezialas che las pretensiuns envers il spazi da viver èn e pli periclitada che la spezia è. Las spezias che ston vegnir resguardadas sco periclitadas en Svizra, vegnan menziunadas sin las uschenumnadas glistas cotschnas. L'erizun na figurescha betg sin la glista cotschna actuala da las spezias d'animals periclitadas e na vala pia betg sco periclità en Svizra.
Tuttina è l'erizun vegnì mess sut protecziun da la regenza en il rom da la revisiun totala da la legislaziun chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria (cf. agiunta tar l'ordinaziun chantunala davart la protecziun da la natira e da la patria dals 18 d'avrigl 2011 (ONPGR; DG 496.100)). Quai permetta, almain en ina dimensiun limitada, da pajar contribuziuns finanzialas er per mesiras da protecziun a favur da l'erizun. En emprima lingia èn quai contribuziuns per proteger il spazi da viver sco il sustegn da la cultivaziun ed il mantegniment d'elements da la natira e da la cuntrada e las structuras da colliaziun dal spazi da viver che van er a favur da l'erizun. Vitiers vegnan l'evitaziun e l'eliminaziun da las "traplas" en ils spazis da viver da l'erizun. Qua sa tracti cunzunt da stender correctamain las raits en las vignas e da chaussas sumegliantas. En quest connex han ins fatg gronds progress cun consequenzas positivas per l'erizun.
Perquai che l'erizun è expost – en la cuntrada cultivada e spezialmain er en il territori d'abitadi – a blessuras en connex cun lavurs da mantegniment u er en connex cun il traffic, èsi – sut tschertas circumstanzas – er pussaivel da promover la spezia dal erizun en il senn da mesiras per la protecziun dals animals. Quai po vegnir fatg tras ina staziun d'erizuns. Ord vista da la protecziun da la natira sto ina tala staziun ademplir ils basegns da l'erizun sco animal selvadi, porscher ina dimora limitada temporarmain e metter l'animal en libertad en moda professiunala. Impurtant èsi er d'instruir, da cussegliar e d'infurmar la publicitad confurm a la protecziun da la natira e dals animals selvadis, e quai en vista al fatg che purtar animals en la staziun duai esser in'excepziun. La premissa per survegnir contribuziuns è dentant quella ch'i dettia ina instituziun responsabla che po garantir a lunga vista las mesiras da promoziun, sco p.ex. la societad grischuna per la protecziun dals animals.
Sut questas premissas ed en vista a la situaziun da finanzas e da preventiv dal chantun po vegnir garantida ina contribuziun da partenza da maximlamain 100 000 francs (finanziabla cun activar il fond da la lottaria naziunala) per l'infrastructura che sto vegnir stgaffida da nov ed ina contribuziun da 5000 francs (finanziabla sur il preventiv dals posts da servetsch) als custs da gestiun annuals. Igl è imaginabel d'augmentar las contribuziuns, sche la staziun d'erizuns po extender sia funcziun da post da recepziun per ina funcziun generala da cumpetenza e da triascha a favur d'ulteriuras spezias d'animals selvadis (p.ex. per utschels). En l'incumbensa vegni pretendì da crear las cundiziuns generalas per cuvrir cumplainamain ils custs, cunzunt ils custs da gestiun periodics annuals, ma quai è exclus en vista a las pussaivladads finanzialas.
La regenza sa declera pronta da pajar, en il senn da las explicaziuns, ina contribuziun a la staziun d'erizuns planisada. Ella è pia pronta d'acceptar questa incumbensa.
25 da zercladur 2015