Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Caluori concernent ina meglra scolaziun per ina gastronomia variada e che funcziuna bain en il Grischun

Sessiun: 09.12.2015

En il Grischun sco chantun turistic è la gastronomia ina part impurtanta da nossa economia. Ella signifitga buna qualitad, ma è er confruntada cun sfidas particularas en vista als conturns economics difficils.

 

Dapi la midada da la lescha d'ustaria per il chantun Grischun (LU) l'onn 1998 survegn mintga persuna la permissiun per activitads d'ustaria, che n'è betg dada en egl negativamain perquai ch'ella è sa fatga repetidamain culpaivla da grevas violaziuns da la legislaziun da victualias u perquai ch'ella è vegnida persequitada pliras giadas penalmain en connex cun sia pratica d'ustaria. Schebain che manar in'ustaria è ina incumbensa cumplexa, po la permissiun vegnir dada la finala dal tuttafatg senza cundiziuns. I na vegnan betg premessas enconuschientschas professiunalas ch'èn dentant indispensablas per manar in manaschi. Il chantun Grischun sa distingua en quest reguard d'auters chantuns da la Svizra orientala, en ils quals ins sa stenta da porscher in'ulteriura scolaziun a las novas titularas ed als novs titulars d'in manaschi (Son Gagl) ubain en ils quals è gia prescritta ina furmaziun fundamentala en la lescha (chantuns Turgovia, Appenzell dadens). Ultra da quai è ina furmaziun fundamentala puspè francada en las leschas da 16 chantuns.

 

Il svilup da la gastronomia en il chantun Grischun mussa deplorablamain er tratgs pauc allegraivels. Il dumber da manaschis da restauraziun sa reducescha permanentamain. Blers manaschis avran e fan – per part en fitg curt temp – puspè concurs. Da quai resultan perditas considerablas er per las vischnancas. Dispitas dal dretg da lavur engrevgeschan la branscha. Quai procura per ina perdita da reputaziun da la gastronomia dal Grischun e pia er dal Grischun sco chantun turistic.

 

Difficultads fan a blers manaschis novs las pretensiuns da l'igiena da victualias, da la segirezza a la plazza da lavur, dal dretg d'assicuranza sociala, dal dretg da lavur (cunzunt contract collectiv naziunal da lavur [CCNL]) sco er dal dretg da la taglia sin la plivalur. Cun adattar las pretensiuns da scolaziun pudess vegnir rinforzada la gastronomia grischuna, e sia qualitad pudess vegnir augmentada. Profitar profitass er la publicitad. L'acquisiziun d'enconuschientschas da basa en ils secturs menziunads qualifitgass meglier las gastronomas ed ils gastronoms da manar lur manaschis en ina meglra qualitad e pia en moda pli rentabla ed er pli durabla. Las collavuraturas ed ils collavuraturs pudessan far quint cun dapli segirezza a lur plazza da lavur, en spezial cun in pajament correct da lur salari e cun in rendaquint correct da las contribuziuns a las assicuranzas socialas. Cundiziuns da lavur regladas correctamain ed ina reducziun da dispitas giuridicas en connex cun cuntravenziuns cunter la legislaziun davart il dretg da lavur èn d'interess per tuts. La finala vegniss er il maun public a stuair supportar perditas main autas da taxas e da la taglia sin la plivalur.

 

Ina buna scolaziun e collià cun quai in augment da la qualitad da la gastronomia grischuna èn d'interess public. La regenza vegn pia incumbensada da suttametter al cussegl grond in'adattaziun da las disposiziuns legalas da la lescha d'ustaria, particularmain da las premissas per la permissiun ch'èn regladas en l'art. 5 LU, e quai en quel senn che per conceder la permissiun da manaschi èn necessarias enconuschientschas da basa controllablas en ils secturs da l'igiena da victualias, da la segirezza a la plazza da lavur, dal dretg d'assicuranza sociala, dal dretg da lavur/contract collectiv naziunal da lavur (CCNL) e dal dretg da la taglia sin la plivalur.

 

Cuira, ils 9 da december 2015

 

Caluori, Dudli, Engler, Aebli, Albertin, Atanes, Baselgia-Brunner, Berther (Mustér), Bleiker, Blumenthal, Brandenburger, Buchli-Mannhart, Caduff, Cahenzli-Philipp, Casanova (Glion), Casty, Casutt-Derungs, Cavegn, Caviezel (Cuira), Caviezel (Tavau Clavadel), Clalüna, Crameri, Danuser, Darms-Landolt, Davaz, Della Vedova, Dosch, Epp, Fasani, Felix (Haldenstein), Felix (Scuol), Florin-Caluori, Foffa, Gartmann-Albin, Giacomelli, Grass, Hartmann, Heinz, Hitz-Rusch, Jaag, Joos, Koch (Tumein), Komminoth-Elmer, Kunfermann, Kunz (Fläsch), Locher Benguerel, Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Marti, Michael (Donat), Monigatti, Müller, Nay, Niederer, Papa, Paterlini, Perl, Peyer, Pfenninger, Sax, Schneider, Stiffler (Tavau Plaz), Tenchio, Thomann-Frank, Thöny, Tomaschett (Breil), Weber, Widmer-Spreiter, Zanetti, Andri, Berther (Segnas), Degiacomi, Föhn, Natter, Ratti, Spreiter, Tuor

Resposta da la regenza

La "patenta d'ustier(a)" è vegnida abolida l'onn 1997 dal cussegl grond cun 91:0 vuschs (votaziun dal pievel: 78 % gea). L'avust 2007 è il cussegl grond s'exprimì – a chaschun da la revisiun da la lescha d'ustaria – cunter la reintroducziun da la patenta (tractativas detagliadas 92:15, 93:14; votaziun finala 80:1 e trais abstenziuns). Da nov sto dentant vegnir agiuntada a la dumonda da permissiun ina cumprova ch'i n'è betg vegnì cuntrafatg repetidamain u grevamain a la legislaziun da victualias durant ils ultims 5 onns. Da 2008 fin 2015 ha il DES emess circa 1000 cumprovas. Gnanc ina ha stuì vegnir refusada. Questa reglamentaziun senza effect signifitga pia mo ina lavur administrativa per commerziantas e commerziants e per l'administraziun. 

In svilup negativ da la gastronomia dal Grischun pervia da l'aboliziun da la "patenta d'ustier(a)" na po betg vegnir constatà. Sco ch'igl è gia vegnì explitgà en la sessiun da zercladur 2014 (dumonda Bucher-Brini), na datti – or d'in puntg da vista objectiv – nagina tendenza vers in pegiurament da la qualitad. Ils manaschis cun ina gronda ristga che sa movan constantamain sin in nivel fitg bass, èn schizunt sa reducids durant ils ultims 3 onns. Ils manaschis vegnan controllads da la controlla da victualias regularmain e sin basa da la ristga. 

Sa basond sin il dretg da victualias pon vegnir introducidas mesiras immediatas, sch'i dat situaziuns privlusas. Serradas immediatas da manaschis hai dà dapi l'onn 2008 mo 2 (1x l'onn 2008, 1x l'onn 2009). Proceduras penalas hai dà da l'onn 2008 fin l'onn 2015 mo 7. Las finamiras da la legislaziun da victualias vegnan cuntanschidas cun il sistem actual. Cumparegliaziuns statisticas na datti strusch. Da la cumpilaziun pertutgant la repartiziun da las ristgas dals manaschis en tut ils chantuns (fatga l'ultima giada l'onn 2012) na pon ins betg deducir, ch'ins avess gì in mender resultat senza "patenta d'ustier(a)" respectivamain in meglier cun "patenta d'ustier(a)". I dat en egl ch'ils chantuns cun la valitaziun la pli nauscha fan dentant pretensiuns envers commerziantas e commerziants da gastronomia.

I na dat er betg indicaziuns, ch'i resultassan dapli dispitas dal dretg da lavur u dapli concurs en la gastronomia. Tenor las datas davart las insolvenzas da 2012–2014 e davart las novas fundaziuns effectivas da 2001–2013 en la gastronomia svizra pon ins constatar ch'il Grischun demussa ina part da ca. 3 % da las insolvenzas e da ca. 3,5 % da las novas fundaziuns en Svizra. 6 chantuns che demussan ina quota pli gronda d'insolvenzas en cumparegliaziun cun lur quota da novas fundaziuns, pretendan in attest da qualificaziun per la gestiun d'in manaschi da gastronomia, entant che 4 chantuns cun ina quota pli pitschna d'insolvenzas en cumparegliaziun cun la quota da novas fundaziuns, na pretendan nagina "patenta". Mo pli 2 chantuns han ina part pli pitschna d'insolvenzas e premettan la "patenta". Tar 14 chantuns na datti betg divergenzas pli grondas.

La gestiun d'ina interpresa, independentamain da la branscha, è ina sfida. Pertutgant la segirezza a la plazza da lavur sco er il dretg d'assicuranza sociala, da lavur e da taglia sin la plivalur valan per tuts las medemas reglas. E tuttina n'èn betg tut las professiuns reglamentadas. Las restricziuns pertutgan per regla prescripziuns specificas, e betg las enconuschientschas generalas davart la gestiun d'in manaschi. Ultra da quai è la finamira da la regulaziun mintgamai quella da proteger la sanadad da la populaziun ubain da conceder ina protecziun speziala a las persunas pertutgadas. Savens èn reglamentadas las professiuns dals fatgs da sanadad e dal sectur da pedagogia, entant che las professiuns en il commerzi ed en il mastergn èn libras da quai.

La finala pretenda il Grischun gia ina permissiun per activitads d'ustaria. Questa permissiun survegn mo, tgi che garantescha ina gestiun dal manaschi irreproschabla e senza reclamaziuns da la polizia. La vischnanca po pia intervegnir e betg dar la permissiun respectivamain revocar la permissiun, sch'i dat in nausch stadi, sche taxas na vegnan betg pajadas u sch'i dat auters problems (disturbis dal paus da notg, violenza e.u.v.).

Ina pretensiun legala concernent enconuschientschas da la gestiun d'interpresas (segirezza a la plazza da lavur sco er dretg d'assicuranza sociala, da lavur e da taglia sin la plivalur) è ina regulaziun nunnecessaria er en cumparegliaziun cun autras branschas. In basegn da statuir ulteriuras pretensiuns areguard las enconuschientschas en il diever da victualias (igiena) n'è betg cumprovà, pervia dal stadi e pervia dal svilup da la gastronomia en il Grischun sco er pervia da l'execuziun tras la controlla da victualias, ch'è sa cumprovada. I sto pia vegnir refusà da reintroducir ina regulaziun cun in effect contestà, che cuntrafa er a l'art. 84 al. 4 CC ch'è vegnì introducì l'onn 2012.

La regenza propona perquai da betg acceptar l’incumbensa.

3 da mars 2016