Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Casty concernent la finanziaziun da curs da la lingua da segns per forzas spezialisadas che lavuran cun uffants/giuvenils cun impediments d'udida

Sessiun: 06.12.2017

In uffant cun in impediment d'udida è per mintga famiglia ina sfida speziala. In impediment d'udida è in impediment da la communicaziun che influenzescha decisivamain la vita, il svilup da la persunalitad, l'emprender ed il cumportament da l'uffant. Tar las consequenzas negativas tutga il svilup retardà e savens restrenschì dal discurrer che renda greva la vita a l'uffant. Er las persunas creschidas e las persunas d'instrucziun èn confruntadas cun grondas sfidas.

Il post spezialisà «Bilinguale Bildung für Gehörlose/Hörbehinderte Graubünden, FsB» è vegnì installà a Cuira l'onn 2013 sin iniziativa privata sco post da contact e da cussegliaziun per mussar als geniturs d'uffants surds u impedids d'udida, als confamigliars sco er a persunas spezialisadas l'impurtanza da la furmaziun bilinguala (lingua da segns e lingua orala). L'acquist tempriv e simultan da la lingua da segns sper la lingua orala è savens la basa optimala per il svilup cognitiv, linguistic, psicosocial ed emoziunal d'in uffant surd/impedì d'udida sin sia via ad ina vita autodeterminada.

La furmaziun bilinguala duai cumenzar uschè baud sco pussaivel ed esser garantida durant l'entira carriera da scola. Grazia al post spezialisà han pudì vegnir introducidas las suandantas novaziuns en il chantun Grischun:
• La lingua da segns e ses niz èn preschents en la purschida da la pedagogia curativa dal chantun Grischun.
• L'instrucziun en la lingua da segns è garantida en cas da basegn sur la disposiziun dal servetsch ortopedagogic dal Grischun (SOP) per audiopedagogia en il chantun Grischun.
• La cussegliaziun en dumondas davart la furmaziun bilinguala po vegnir finanziada sur il chantun. Il FsB porscha quest servetsch.
• Las purschidas da temp liber, da furmaziun e da contact (peergroups) èn da gronda impurtanza per ils uffants, per ils giuvenils e per ils geniturs pertutgads, na vegnan dentant betg finanziadas dal chantun.

La finanziaziun dals curs da lingua da segns per persunas spezialisadas n'è anc betg vegnida cuntanschida. Quests curs èn però fitg impurtants per ina instrucziun inclusiva.

Las suandantas basas legalas èn vegnidas stgaffidas:
- La lescha davart l'egualitad da persunas cun impediments (ch'è entrada en vigur l'onn 2004) pretenda ch'ils uffants ed ils giuvenils impedids vegnian integrads en la scola regulara, uschenavant che quai è pussaivel e serva al bainstar da l'uffant (art. 20).
- En il chantun Grischun è la nova lescha da scola e l'ordinaziun da scola da l'onn 2012 la basa legala per las mesiras da la pedagogia speziala (art. 42). Quella cuntegna tranter auter er la lingua da segns sco er ina interpreta u in interpret en la lingua da segns sco sustegn.
- Ses effect sviluppa qua er la convenziun da l'ONU davart ils dretgs da persunas cun impediments che la Svizra ha ratifitgà l'onn 2014 e ch'è uschia daventada ina lescha cun vigur legala.

En l'art. 24 "Furmaziun" stat: „Ils stadis contractants renconuschan il dretg sin furmaziun d'umans cun impediments. […] garanteschan ch'i vegnia intermediada ad umans tschorvs, surds u surdtschorvs, spezialmain ad uffants, ina furmaziun en las linguas ed en las furmas da communicaziun e cun ils meds da communicaziun ch'èn adattads il meglier per la singula persuna, sco er en in ambient che permetta il svilup scolastic e social il meglier pussaivel."

La situaziun legala exprima cleramain che er las forzas da lavur sco las persunas d'instrucziun da la scolina e da la scola, las pedagogas ed ils pedagogs curativs da scola e.u.v. ston esser scoladas en la lingua da segns, sch'ellas ed els lavuran cun in uffant cun in impediment d'udida che utilisescha/basegna questa furma da communicaziun.

Sco soluziun transitorica ha il post spezialisà FsB declerà ch'el saja pront da puspè finanziar durant l'onn da scola 2017/18 quests curs da lingua da segns cun daners or da donaziuns privatas.

La lingua da segns sco "cundiziun generala" è ina premissa per ina scolaziun inclusiva d'uffants cun in impediment d'udida. Sche l'integraziun/inclusiun duai avair success, sto vegnir stgaffì in ambient che porscha las premissas las meglras pussaivlas per quai.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders pretendan che la finanziaziun da curs per forzas spezialisadas (curs da lingua da segns) vegnia garantida dal chantun/da la vischnanca/dal purtader da scola sin basa da la lescha da scola e da l'art. 24 da la convenziun da l'ONU davart ils dretgs da persunas cun impediments.

Cuira, ils 6 da december 2017

Casty, Hitz-Rusch, Florin-Caluori, Albertin, Atanes, Baselgia-Brunner, Bondolfi, Brandenburger, Bucher-Brini, Burkhardt, Caduff, Cahenzli-Philipp, Caluori, Casutt-Derungs, Cavegn, Clalüna, Darms-Landolt, Della Vedova, Dosch, Dudli, Engler (Tavau Vitg), Fasani, Foffa, Geisseler, Giacomelli, Gunzinger, Heiz, Holzinger-Loretz, Hug, Jaag, Jeker, Jenny, Joos, Koch (Tumein), Koch (Igis), Komminoth-Elmer, Lamprecht, Locher Benguerel, Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Marti, Michael (Donat), Michael (Castasegna), Monigatti, Müller, Niederer, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Paterlini, Perl, Pfäffli, Salis, Steck-Rauch, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Tenchio, Thomann-Frank, Tomaschett-Berther (Trun), Troncana-Sauer, Vetsch (Pragg-Jenaz), von Ballmoos, Waidacher, Weber, Widmer-Spreiter, Antognini, Grünenfelder Hunger

Resposta da la regenza

Uffants e giuvenils che han in impediment da l'udida vegnan promovids en la scola populara cun differentas mesiras da la pedagogia speziala. Actualmain profitan 35 uffants e giuvenils (da la vegliadetgna prescolara fin al 20. onn da vegliadetgna) da l'audiopedagogia, 3 da quels dovran ina promoziun en la lingua da segns en quest connex. Ultra da quai profitan 11 scolaras e scolars cun in impediment da l'udida da la scolaziun speziala integrativa e 3 da quels dovran ina promoziun en la lingua da segns en quest connex. Ulteriuras 2 scolaras e scolars cun in impediment da l'udida profitan d'ina scolaziun speziala separativa en ina instituziun chantunala da scola speziala resp. en ina instituziun da scola speziala spezialisada extrachantunala. En la scolaziun speziala separativa vegn la lingua da segns duvrada sche necessari. Tut en tut poi vegnir constatà che las scolaras ed ils scolars che han in basegn da promoziun en la lingua da segns resp. en la furmaziun bilinguala survegnan ina promoziun adequata.

La furmaziun supplementara da las persunas d'instrucziun e da las persunas spezialisadas tenor l'art. 56 da la lescha davart las scolas popularas dal chantun Grischun dals 21 da mars 2012 (lescha da scola; DG 421.000) fa – tenor l'art. 59 da la lescha da scola – part da l'incarica professiunala e da las incumbensas principalas da las persunas d'instrucziun. En il rom da la relaziun d'engaschament è la regulàziun da la furmaziun supplementara chaussa dal purtader respectiv da la scola regulara sco er da las instituziuns da la scola speziala. Quels fixeschan tenor l'art. 63 da la lescha da scola in minimum da furmaziun supplementara che sto vegnir absolvì mintga onn e che na dastga betg sutpassar diesch mezs dis da curs per persunas d'instrucziun engaschadas a temp cumplain. Las instituziuns ch'èn responsablas per la scola reglan la surpigliada dals custs dals curs e da las spesas. Contribuziuns chantunalas a la furmaziun supplementara pon vegnir pajadas mo per expensas per ils curs ch'èn vegnids declerads sco obligatorics.

Tenor la pratica vertenta vegni fatg diever – per la furmaziun supplementara da las persunas d'instrucziun e da las persunas spezialisadas en lingua da segns – da curs u da furmaziuns supplementaras che tegnan quint da la situaziun e che vegnan purschids da differentas organisaziuns. En vista al dumber pitschen da scolaras e scolars pertutgads ed en vista al basegn da furmaziun supplementara ch'è pervia da quai relativamain pitschen sco er different tut tenor la situaziun, resguarda la regenza quai sco cunvegnent ch'ils purtaders da scola decidan davart la necessitad, davart il gener e davart la dimensiun d'ina furmaziun supplementara da las persunas d'instrucziun e da las persunas spezialisadas, tegnend quint da la situaziun, q.v.d. partind dal basegn da promoziun da las singulas scolaras e dals singuls scolars. Ord vista da la regenza n'èsi perquai betg util da declerar sco obligatorics curs da lingua da segns.

La regenza è medemamain da l'opiniun da las sutsegnadras e dals sutsegnaders ch'ina furmaziun supplementara sistematica da las persunas d'instrucziun e da las persunas spezialisadas en lingua da segns è impurtanta per instruir adequatamain scolaras e scolars che han in basegn spezial da promoziun pervia d'in impediment da l'udida. La finanziaziun da la furmaziun supplementara en lingua da segns per persunas d'instrucziun e per persunas spezialisadas po e duai vegnir garantida dals purtaders da las scolas regularas e da las instituziuns da la scola speziala sin basa da las disposiziuns legalas concernent la furmaziun supplementara. Ina regulaziun da nov da la finanziaziun na s'impona betg. Ils purtaders da scola vegnan però sensibilisads per l'impurtanza da la lingua da segns en la scola populara e rendids attents tras l'uffizi per la scola populara ed il sport cun ina circulara davart lur obligaziun concernent la furmaziun supplementara.

Sa basond sin questas consideraziuns propona la regenza al cussegl grond dad acceptar l'incumbensa.

7 da favrer 2018