Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Michael (Donat) concernent ina regulaziun uffiziala da lufs che chaschunan donns

Sessiun: 30.08.2019

Pervia dal dumber creschent da lufs sa vesa l'agricultura grischuna confruntada cun grondas sfidas. Oravant tut possessuras e possessurs da muvel manidel vesan lur lavur en in grond privel perquai ch'i dat adina dapli attatgas dal luf. Confruntads cun problems pli e pli gronds vegnan er las possessuras ed ils possessur da vatgas-mamma. Pervia dal regl da protecziun creschent da las vatgas-mamma daventa il contact cun animals singuls e cun muntaneras sin alps e sin pastgiras adina pli difficil per il persunal e per las turistas ed ils turists.

Mesiras per la protecziun da muntaneras tar la tegnida da muvel manidel cun saivs electrifitgadas e/u cun chauns da protecziun èn realisadas per part u vegnan realisadas. Damai ch'i n'è betg pussaivel da duvrar dapertut chauns da protecziun da muntaneras, perquai ch'i dat memia paucs dad els e pervia da difficultads logisticas, sa basan la speranzas da las puras e dals purs oravant tut sin la protecziun tecnica da muntaneras. Questa stad hai dà – malgrà la protecziun da muntaneras renconuschida cun saivs e cun chauns da protecziun – attatgas mortalas da lufs sin pastgiras da chasa e sin alps. Fin ils 21 d'avust da quest onn èn vegnidas constatadas 21 attatgas cun 97 nursas e chauras stgarpadas. A Präz ed en la Val Stussavgia èn vegnidas mazzadas 16 chauras or da muntaneras protegidas cun fitg gronda probabilitad dal medem luf u dal medem triep da lufs. Sin l'alp Mer a Pigniu èn vegnidas mazzadas 5 nursas malgrà ils chauns da protecziun. Quest svilup munta per las possessuras ed ils possessurs d'animals ina gronda impotenza. I sto vegnir temì che bleras puras e blers purs vegnan a dar si la tegnida da muvel manidel promovida dal chantun Grischun, sche mesiras cunter lufs che chaschunan donns na vegnan betg prendidas.

La legislaziun actuala permetta a las autoritads da regular lufs che chaschunan donns, sche la protecziun da muntaneras è realisada. I vegn fatg la differenza tranter la sajettada uffiziala d'in singul luf, sche quel chaschuna in donn concret e considerabel (art. 12 al. 2 LChP en cumbinaziun cun l'art. 9bis OChP) e la regulaziun uffiziala d'in triep da lufs che sa reproducescha actualmain (= dumber da lufs), sche quel chaschuna in donn grond concret (art. 12 al. 4 LChP en cumbinaziun cun l'art. 4bis OChP). En quest connex han ils chantuns atgnas cumpetenzas.

Art. 4 Regulaziun dal dumber da spezias protegidas (OChP)
Sch'il UFAM dat avant ses consentiment, pon ils chantuns prender per in tschert temp mesiras per regular il dumber da spezias d'animals protegids, sche animals d'ina tscherta spezia – malgrà mesiras pretendiblas per prevegnir a donns: c. chaschunan gronds donns vi dal guaud, vi da culturas agriculas u vi d'effectivs d'animals da niz; ubain

Art. 9bis1 Mesiras cunter singuls lufs (OChP)
Il chantun po dar la permissiun da sajettar singuls lufs che chaschunan donns considerabels vi d'animals da niz. In donn considerabel vi d'animals da niz chaschunà d'in singul luf è avant maun, sche en ses territori: a. almain 35 animals da niz vegnan mazzads entaifer 4 mais; u b. almain 25 animals da niz vegnan mazzads entaifer 1 mais; u c. almain 15 animals da niz vegnan mazzads, suenter che donns tras lufs èn vegnids constatads gia l'onn precedent.

Pervia dal svilup e pervia da la ferma creschientscha dal dumber da lufs che sto vegnir temida sco er pervia da l'augment dals donns che va maun en maun cun quai en il chantun Grischun, er en muntaneras protegidas, incumbenseschan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders la regenza d'utilisar e da realisar immediatamain tut las cumpetenzas per regular uffizialmain lufs che chaschunan donns.

Cuira, ils 30 d'avust 2019

Michael (Donat), Schmid, Niggli (Samedan), Aebli, Alig, Berther, Bettinaglio, Brandenburger, Brunold, Buchli-Mannhart, Caluori, Casty, Casutt-Derungs, Cavegn, Caviezel (Cuira), Caviezel (Tavau Clavadel), Censi, Clalüna, Claus, Danuser, Della Cà, Deplazes (Cuira), Deplazes (Rabius), Derungs, Dürler, Ellemunter, Epp, Fasani, Favre Accola, Felix, Flütsch, Föhn, Gartmann-Albin, Gasser, Giacomelli, Gort, Grass, Gugelmann, Hardegger, Hefti, Hitz-Rusch, Hohl, Hug, Jenny, Jochum, Kasper, Koch, Kohler, Kunz (Fläsch), Kuoni, Loepfe, Loi, Märchy-Caduff, Marti, Michael (Castasegna), Mittner, Müller (Susch), Natter, Niggli-Mathis (Grüsch), Noi-Togni, Papa, Pfäffli, Rettich, Ruckstuhl, Rüegg, Salis, Sax, Schneider, Tanner, Thomann-Frank, Tomaschett (Breil), Ulber, Valär, Widmer-Spreiter (Cuira), Zanetti (Sent), Costa, Davaz, Engler (Surava), Federspiel, Niederreiter

Resposta da la regenza

Per la regenza chapaivla è la valitaziun sco ch'ella vegn preschentada en l'incumbensa e tenor la quala gist l'agricultura è pertutgada spezialmain da la problematica dals animals da rapina gronds. La midada dals manaschis da pastgira e d'alpegiada ad ina protecziun da muntaneras che funcziuna bain è difficila, intensiva areguard il temp e chaschuna gronds custs.

En il chantun Grischun vegni empruvà dapi onns sin tut ils plauns pussaivels da pussi­bilitar la convivenza dal luf e da l'uman en il territori chantunal utilisà en moda intensiva. Quai sa mussa d'ina vart en il management dals animals da rapina gronds pratitgà con­sequentamain ed en la stenta per ina communicaziun uschè transparenta sco pussaivel. Da l'autra vart vegn quai suttastritgà tras l'engaschament da la cussegliaziun per la pro­tecziun da muntaneras ch'è vegnì stgaffì al center da furmaziun e cussegliaziun agricula Plantahof. Cun engaschament ed en il fratemp er cun gronda expe­rien­tscha vegnan cussegliads ils possessurs da muaglia davart il tema da la protecziun da munta­neras. Pervia da la derasaziun creschenta dal luf sin il territori chantunal e per­via dals ultims eveniments sto però vegnir constatà in svilup dal cumportament da sin­guls lufs, ma er da singuls trieps, che chaschuna conflicts. Sch'i dat – malgrà las mesiras per la protecziun da muntaneras – donns en muntaneras d'animals da niz, dovri mesiras effi­zientas per pudair intervegnir svelt al lieu.

La legislaziun actuala permetta – sut tschertas premissas e cun il consentiment prece­dent da l'uffizi federal d'ambient (UFAM) – ina regulaziun d'uffizi dals lufs che chaschu­nan donns. I vegn differenzià tranter la sajettada uffiziala d'in singul luf, sche quel cha­schuna in donn concret e considerabel (art. 12 al. 2 da la lescha federala davart la chatscha e la protecziun dals mamifers e dals utschels selvadis [lescha da chatscha, LChP; CS 922.0]) e la regulaziun uffiziala d'in triep da lufs che sa reproducescha actualmain, sche quel chaschuna in grond donn concret (art. 12 al. 4 LChP). Questa pussaivladad per "regular ils lufs" en questa furma exista pir dapi la revisiun da las disposiziuns executivas tar la LChP mez 2015. La premissa è ch'i dettia donns, malgrà mesiras effectivas per proteger las muntaneras.

La stad 2019 han lufs dal triep dal Beverin stgarpà var 48 nursas e chauras. En quest connex èn vegnidas mazzadas durant duas attatgas – il zercladur sin il Prau da l'Alp ed il fanadur a Stussavgia-Neukirch – tut en tut 15 chauras sin pastgiras ch'eran protegidas cun mesiras efficazias per la protecziun da muntaneras. Cun quai è la limita da donns definida en la lescha vegnida cuntanschida per l'emprima giada e las cundiziuns per conceder ina permissiun da regulaziun tras il chantun èn stadas ademplidas. Da vart da las autoritads è vegnida iniziada directamain la procedura per regular il triep dal Beverin. Suenter che l'analisa genetica è stada avant maun e sin ina dumonda correspundenta ha il UFAM dà ils 23 da settember 2019 ses consentiment a la sajettada da tut en tut quatter lufs dal triep dal Beverin, schanegiond ils animals geniturs. Ils 4 d'october 2019 è vegnida relaschada la disposiziun chantunala per regular il dumber dals lufs dal triep dal Beverin.

La regenza è persvadida che la convivenza tranter l'uman ed il luf en la cuntrada cultiva­da è mo pussaivla, sch'i dat la pussaivladad d'intervegnir en cas da lufs che han in cum­por­tament problematic e da prender mesiras per regular il dumber. Ultra da l'incumbensa da protecziun en il tractament da spezias protegidas tutga il prender consequentamain mesiras d'intervenziun pia precis uschia tar la pratica da las autoritads responsablas sco la realisaziun da mesiras da prevenziun e da spaventada. I po pia vegnir constatà che las cumpetenzas concedidas dal dretg per regular d'uffizi lufs resp. trieps da lufs, che chaschunan donns, vegnan gia oz duvradas en moda consequenta e realisadas imme­diatamain. Plinavant ha la regenza buna speranza che la lescha federala davart la chatscha, che l'assamblea federala ha revedì, dettia las libertads giavischadas per regular il dumber da lufs ad ina dimensiun acceptabla.

Sa basond sin questas consideraziuns propona la regenza al cussegl grond d'acceptar questa incumbensa.

24 d'october 2019