Las instituziuns dals fatgs da sanadad, sco p.ex. ils ospitals, las chasas da tgira e la spitex, èn relevantas per il sistem, sco che quai è vegnì confermà en moda impressiunanta durant la pandemia da COVID-19. Differents secturs dals fatgs da sanadad èn vegnids dumandads fermamain, per part schizunt surdumandads. Tant las instituziuns sco er ina part da las collavuraturas e dals collavuraturs èn arrivads per part al cunfin da l'abilitad da supportar squitsch durant la pandemia. Quai sto vegnir acceptà en temps da crisa. Situaziuns extremas che duran pli ditg pon però chaschunar ch'il sistem collabescha. Quai sto natiralmain vegnir evità. En il Grischun è la pandemia fin ussa vegnida dumagnada bain grazia a l'engaschament exemplaric da las instituziuns e da lur collavuraturas e collavuraturs. Il sistem n'è betg collabà e per quai meritan tut las persunas participadas in laud ed in engraziament!
En connex cun la pandemia da COVID-19 èn las cundiziuns d'engaschament da las professiuns en ils fatgs da sanadad vegnidas tematisadas adina puspè. Per part han schizunt gì lieu demonstraziuns. Uschia stevan tant las uras da lavur sco er ils salaris adina puspè en il focus da las discussiuns. Igl è l'incumbensa da la branscha da concepir l'organisaziun da lavur, p.ex. las uras da lavur, uschia ch'ellas èn attractivas per las collavuraturas ed ils collavuraturs. I sto vegnir admess che quai n'è betg simpel, perquai ch'il «funcziunament dal manaschi» sto esser garantì di e notg durant 365 dis ad onn. Bleras collavuraturas e blers collavuraturs da las professiuns da sanadad na lavuran betg cun in pensum da lavur da 100 pertschient pervia da la gronda chargia fisica e psichica ed in dumber relativamain grond mida la professiun suenter in pèr onns da lavur.
I po er vegnir constatà en general che la recrutaziun da persunal da tgira, en spezial da persunal da tgira diplomà, daventa adina pli difficila. Oravant tut las instituziuns en regiuns perifericas na pon gia oz betg pli cuvrir il basegn da persunal da tgira diplomà e recruteschan collavuraturas e collavuraturs savens a l'exteriur, tge che schlucca la situaziun bain a curta vista, ma che n'è betg ina soluziun a lunga vista.
Tranter auter è adina puspè vegnida articulada la pretensiun da salaris pli auts. En ils fatgs da sanadad è il maun public responsabel per garantir il provediment da la sanadad e surpiglia pervia da quai er ina part considerabla dals custs da tgira respectivamain en spezial dals custs da persunal. Pervia da quai èsi inditgà ch'il maun public vegnia integrà, cur ch'ils salaris vegnan fixads. I sa tracta da garantir il provediment da la sanadad en il chantun e collià cun quai la cumpetitivitad dals salaris cumpareglià cun auters chantuns. Pervia da quai vegn la Regenza incumbensada d'examinar ils salaris ed ils sistems da salari en ils fatgs da sanadad en ina cumparegliaziun naziunala ed en ina cumparegliaziun cun ils chantuns da la Svizra orientala e da mussar, nua ch'igl exista in basegn d'adattaziun. En quest connex sto il focus vegnir mess sin il persunal d'assistenza da la tgira sco er sin il persunal spezialisà da la tgira.
Tavau, ils 16 da zercladur 2021
Hardegger, Holzinger-Loretz, von Ballmoos, Baselgia-Brunner, Berweger, Bettinaglio, Brunold, Buchli-Mannhart, Cantieni, Casutt-Derungs, Caviezel (Cuira), Clalüna, Crameri, Danuser, Degiacomi, Deplazes (Rabius), Derungs, Ellemunter, Epp, Fasani, Florin-Caluori, Föhn, Gartmann-Albin, Horrer, Jochum, Kasper, Kienz, Kohler, Kunfermann, Kunz (Fläsch), Lamprecht, Loepfe, Maissen, Märchy-Caduff, Michael (Donat), Mittner, Müller (Susch), Natter, Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Perl, Preisig, Rettich, Ruckstuhl, Rutishauser, Sax, Schmid, Schwärzel, Stiffler, Thomann-Frank, Thür-Suter, Tomaschett-Berther (Trun), Ulber, Weidmann, Widmer (Favugn), Widmer-Spreiter (Cuira), Wilhelm, Zanetti (Landquart), Bürgi-Büchel, Spadarotto, Stieger