Il 1. da matg 2014 è entrada en vigur la revisiun da la Lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT) ch'era vegnida concludida l'onn 2013 cun gronda maioritad da las votantas e dals votants svizzers. Tenor l'art. 15 al. 2 da questa lescha ston zonas da construcziun surdimensiunadas vegnir reducidas per franar la destructuraziun da la cuntrada. Ina incumbensa che sto vegnir liquidada en il chantun Grischun en stretga collavuraziun cun las regiuns e cun las vischnancas.
Quai è ina incumbensa pretensiusa tant per las autoritads da planisaziun sin plaun communal sco er per quellas sin plaun chantunal. En il rom da la revisiun da la planisaziun locala suttamettan las vischnancas l'emprim ils sbozs dals plans che dovran ina permissiun ed ulteriurs documents al post spezialisà chantunal per laschar far l'examinaziun preliminara (art. 12 al. 1 OPTGR). Tenor l'ordinaziun dastga l'examinaziun preliminara durar en cas d'ina revisiun totala 6 mais ed en cas d'ina revisiun parziala 2 mais (art. 12 al. 3 OPTGR). Suenter la finiziun da la procedura d'examinaziun preliminara suonda l'exposiziun da cooperaziun sin plaun da las vischnancas (art. 13 al. 1 OPTGR). Silsuenter han lieu la votaziun dal pievel e la finala l'approvaziun tras la Regenza. Meds legals pon chaschunar ulteriurs retards considerabels. Actualmain èn fitg bleras vischnancas vidlonder da far ina revisiun parziala u ina revisiun totala.
La lavur ch'è resultada tras questa revisiun (LPT 1) per ils differents posts spezialisads chantunals, per ils biros da planisaziun, per las vischnancas e per ils ulteriurs posts pertutgads, è gronda. Ella dastgass anc s'augmentar. Quai gia perquai che bainbaud cumenza la realisaziun da la segunda etappa da la revisiun parziala da la Lescha federala davart la planisaziun dal territori (LPT 2, Construir ordaifer la zona da construcziun).
Bleras vischnancas spetgan actualmain il rapport da l'examinaziun preliminara dal chantun. La procedura dura savens bler pli ditg che 2 respectivamain 6 mais. Autras vischnancas spetgan per part passa 1 onn sin l'approvaziun definitiva tras la Regenza. Ils lungs temps da spetga blocheschan svilups impurtants e midadas impurtantas. Las vischnancas na pon betg pli reagir a temp util sin las pretensiuns actualas. La qualitad dal lieu sa reducescha per persunas indigenas e per giasts, per interpresas e per persunas privatas. Quai na po il Grischun betg sa prestar.
Las duradas d'elavuraziun actualas ston stringentamain vegnir reducidas. Las prescripziuns legalas (2 respectivamain 6 mais) e la necessitad d'elavurar svelt las approvaziuns ston vegnir prendidas serius e ston vegnir observadas. Per quest intent stoi vegnir examinà da simplifitgar e da concentrar las proceduras, da fixar termins er per ils process interns, sco er d'augmentar temporarmain il persunal, da fixar termins per las inoltraziuns u da realisar parzialmain las mesiras da planisaziun prioritaras.
Definitivamain nagina soluziun n'è quella da tractar cun prioritad las revisiuns totalas visavi las revisiuns parzialas. Uschia vegnan impedids projects decisivs en las vischnancas, sco p.ex. emprimas abitaziuns u surfatschas per la mastergnanza. Sche nus passentain ils proxims onns cun spetgar sin las planisaziuns localas, empè da far frunt a las pretensiuns da l'avegnir, vegn il Grischun a perder impurtanza.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders incumbenseschan la Regenza da suttametter al Cussegl grond propostas concretas per eliminar questas mancanzas, quai cun la finamira d'accelerar las proceduras per ch'il chantun e las vischnancas sajan e restian abels d'agir.
Cuira, ils 7 da december 2022
Kocher, Wilhelm, Gort, Adank, Altmann, Atanes, Bardill, Bergamin, Berweger, Bettinaglio, Biert, Brandenburger, Bundi, Cahenzli (Trin Mulin), Cahenzli-Philipp (Vaz Sut), Candrian, Casutt, Censi, Claus, Collenberg, Cortesi, Danuser (Cuira), Degiacomi, Della Cà, Favre Accola, Föhn, Furger, Gansner, Grass, Gredig, Hartmann, Hefti, Hohl, Holzinger-Loretz, Jochum, Kasper, Kienz, Krättli, Kuoni, Lehner, Loi, Luzio, Menghini-Inauen, Messmer-Blumer, Michael (Castasegna), Mittner, Morf, Natter, Nicolay, Oesch, Pfäffli, Preisig, Rageth, Rauch, Rettich, Rodigari, Roffler, Rüegg, Rusch Nigg, Rutishauser, Salis, Saratz Cazin, Schutz, Sgier, Stiffler, Stocker, Thür-Suter, von Ballmoos, Walther, Weber, Wieland, Zindel