Navigation

Inhaltsbereich

Moziun concernent l'egualitad da las schanzas per uffants fitg talentads

Sessiun: 28.03.2001
Ils 7 d'october 1999 ha la regenza numnà ina gruppa da lavur sut la direcziun da signur Giosch Gartmann da l'uffizi per secturs spezials da scola per elavurar in concept per promover uffants cun talents spezials. Ils 4 da fanadur 2000 ha la regenza prendì enconuschientscha dal concept, dal qual ins po prender invista sut

http://www.begabungsfoerderung.ch/fundus/kantone/gr.html

ed ella ha incumbensà l'uffizi per secturs spezials da scola d'integrar en il preventiv da l'onn 2001 ils meds necessaris per entschaiver ina perioda d'emprova da trais onns. La summa totala è previsa cun annualmain fr. 980'000.--. Sin fundament da la legislaziun da scola pertutgass 30 % da questa summa il chantun e 70 % las vischnancas (guarda communicaziun da la regenza dals 6 da fanadur 2000). Evidentamain è il project vegnì suspendì per motivs finanzials ed enstagl èn vegnids integrads fr. 20'000.-- en il preventiv per contribuziuns al perfecziunament dals magisters en il sectur „uffants fitg talentads“. La realisaziun dal concept han ins pia suspendì per ina giada. En la lescha da scola revedida han ins dentant creà la basa per quella.

Pertge insumma promoziun d'uffants fitg talentads? In tema ch'è memia pauc enconuschent e ch'ins entschaiva pir a discutar. Ca. 2 % da nossas scolaras e da noss scolars han talents spezials u èn schizunt fitg talentads (tenor CDEP-ost). Savens na scuvran ins tals uffants betg endretg u betg il dretg mument. Els dattan en egl tras lur cumportament social, dentant er tras mendras prestaziuns. Davart quest tema di il concept Gartmann: „Tras lungurella perdan ils uffants lur mirveglias e lur interess; la motivaziun d'emprender e da lavurar sco er la concentraziun diminueschan. La consequenza èn siemis, sbagls da distracziun, nauschas notas, malaveglia fin refusaziun d'ir a scola. Esser sutdumandà per pli ditg po provocar disturbis dal cumportament, mals psicosomatics u disturbis psichics. Pli ditg ch'il stadi d'esser sutdumandà dura, dapli ch'i dattan en egl ils deficits da prestaziun en blers secturs u la perdita da la conscienza da sasez. Il basegn d'agir en il senn d'ina promoziun è zunt grond tar tals uffants.“ En cas fitg extrems pon resultar patratgs da suicidi e grevas depressiuns cun collocament en clinicas psichiatricas. Er l'agressiun è savens in fenomen secundar. Ina tala chaussa na dastga betg esser, perquai che la promoziun d'uffants fitg talentads è ina incumbensa generala da la scola populara (concept p. 8).

L'egualitad da las schanzas ch'ils moziunaris accentueschan particularmain na vala betg mo per ils scolars debels, mabain er per ils uffants fitg talentads en noss chantun. Sch'els vegnan promovids endretg, vegnan els a daventar persunalitads excellentas, da las qualas dependan noss stadi, nossa perscrutaziun e nossa economia. Il tema è anc memia pauc enconuschent en la populaziun e surtut er tar la magistraglia. Il davos temp han ins fatg pli e pli stentas per promover uffants fitg talentads. En la proxima vischinanza ha la vischnanca da scola da Ragaz Bogn realisà en fitg curt temp in concept ch'ha gì fitg grond success. Er las vischnancas da Buchs, St. Margrethen, Rapperswil e Wädenswil han concepts sumegliants. En il chantun Turitg è vegnida fundada ina instituziun speziala, l'Universikum.

Il concept Gartmann dat ina paisa speziala al perfecziunament dals magisters. Els duain d'ina vart esser abels da scuvrir meglier ils uffants fitg talentads e da l'autra vart da pudair promover ils scolars (integrads en lur classas) tras pensums supplementars e.u.v. Plinavant è previs, sco project da pilot, in center da promoziun en il chantun. En quel center pon uffants fitg talentads suandar ina scolaziun speziala per satisfar lur appetit intellectual. Per mancanza d'ina purschida èn ils geniturs sfurzads oz da chattar ina schliaziun privata che strapatscha per part lur finanzas. Cuntrariamain a tut ils pregiudizis n'han uffants fitg talentads betg automaticamain geniturs privilegiads. Ultra da las grevezzas finanzialas ch'èn per part considerablas pervia da menturats, sto ina famiglia supportar fasas cun grevezzas emoziunalas e psichicas massivas.

En il senn dal tractament egual a quel d'uffants debels na dastga quai betg esser. Nus na vulain cleramain betg in sistem da duas stresas socialas. Ils moziunaris fan valair ch'i na sa tracta betg da diminuir la promoziun dals uffants debels!

Intschert resti, tge valur che la promoziun dals uffants fitg talentads obtegna en il concept per la scol'auta professiunala da pedagogia, spezialmain sin il sectur dal „perfecziunament dals magisters“.

Sin fundament da quests fatgs obligheschan ils moziunaris la regenza da realisar il concept per l'onn da scola 2001/2002, eventualmain sin il 1. da schaner 2002 e d'integrar ils credits respectivs en il preventiv 2002.

„I n'è betg in luxus da promover gronds talents; igl è in luxus, ed in luxus chastiabel, da na betg far quai“ (citat Alfred Heerhausen).

Cuira, ils 28 da mars 2001

Namen: Hess, Butzerin, Cahannes, Bär, Bischoff, Bisculm, Brüesch, Bühler, Büsser, Carisch, Casanova (Cuira), Catrina, Cavigelli, Christ, Christoffel, Claus, Conrad, Dermont, Donatsch, Farrér, Feltscher, Giuliani, Hanimann, Hardegger, Hartmann, Jäger, Joos, Kessler, Koch, Lardi, Loepfe, Looser, Maissen, Marti, Meyer, Montalta, Nick, Parpan, Pelizzatti, Peretti, Pfenninger, Quinter, Robustelli, Sax, Scharplatz, Schmid (Val S. Pieder), Schütz, Stiffler, Suenderhauf, Suter, Thomann, Thurner, Tramèr, Tremp, Trepp, Tuor (Mustér), Tuor (Trun), Walther, Zarro, Zindel

Session: 28.03.2001
Vorstoss: rg Motion


Resposta da la regenza

La lescha da scola revedida en il rom dal project Essenzialisaziun e flexibilisaziun da la legislaziun e da l'applicaziun dal dretg (EFLAD) cuntegna danovamain ina basa legala per promover scolaras e scolars cun talents spezials e fitg talentads en la scola poulara grischuna. La regenza è cumpetenta da reglar ils detagls en in'ordinaziun. La lescha da scola revedida va en vigur il 1. d'avust 2001.

Per mantegnair la basa da decisiun necessaria, è vegnì elavurà a temp il concept dal chantun Grischun per promover uffants cun talents spezials e fitg talentads che vegn menziunà en la moziun. Quest'entschatta ha gidà il Grischun ad occupar ina rolla da pionier per elavurar il concept per promover uffants talentads en la Svizra orientala. En il project communabel da la CDEP-ost per promover uffants talentads vala il concept sco ina lavur da basa cun valur directiva.

Il concept grischun, dal qual la regenza ha prendì enconuschientscha, cuntegna propostas pussaivlas che cumpletteschan las mesiras da promoziun existentas e ch'èn sa cumprovadas (p.ex. scolarisaziun anticipada, sursiglir ina classa, differenziaziun interna, mesiras da concentraziun). El prevesa mesiras integrativas da promoziun spezialas per quellas scolaras e quels scolars che, en il rom da l'instrucziun da scola usitada, laschan presumar ch'els pudessan arrivar en difficultads pervia da lur talent spezial u pervia ch'els èn fitg talentads. A quellas difficultads na pudess ins betg far frunt cun mesiras d'acceleraziun e da concentraziun.

La regenza dat gronda paisa a la promoziun d'uffants cun talents spezials u fitg talentads. Perquai ha ella integrà il giavisch en il program da la regenza dals onns 2001 - 2004. Plinavant ha ella recepì sco finamira da concretisar e realisar il concept per promover uffants cun talents spezials e fitg talentads en il program annual 2001.

Dal program annual 2001 ha il cussegl grond prendì enconuschientscha il november 2000. Gia l'entschatta da mars 2001 ha la regenza relaschà l'ordinaziun davart l'organisaziun da classas pitschnas ch'era previsa en il program da la regenza 2001 - 2004 e mess en vigur quella sin il 1. d'avust 2001. Las ulteriuras lavurs preparativas per realisar il concept sa splegan tenor plan. Las purschidas da la furmaziun supplementara da las magistras e dals magisters ch'èn vegnidas concepidas en il program annual 2001 chattan grond interess tar las persunas d'instrucziun. Las lavurs da planisaziun per la scol'auta professiunala da pedagogia integreschan il tractament adequat da la situaziun gia en la furmaziun da las magistras e dals magisters. L'elavuraziun da criteris areguard la diagnostica, la cussegliaziun e la proposta che la regenza ha incumbensà è gia fermamain progredida. Cun la scola chantunala grischuna che vegn a manar in center da promoziun per uffants cun talents spezials e fitg talentads en ina emprima fasa da trais onns, han ins fatg emprimas cunvegnas per l'elavuraziun d'ina incarica da prestaziuns.

La regenza s'engascha per che la realisaziun dal concept per promover uffants cun talents spezials e fitg talentads sa splega tenor plan. La realisaziun duai vegnir accordada cun il stadi da las lavurs preparativas necessarias e solidas che vegnan per part menziunadas en il program annual 2001 sco er cun ils svilups en la Svizra orientala. Perquai ha la regenza desistì per part da realisar singulas propostas dal concept gia l'entschatta da l'onn da scola 2001/2002 e previs da las realisar sin l'entschatta da l'onn da scola 2002/2003.

La regenza è pronta d'acceptar l'intervenziun sco postulat ch'envida la regenza da daventar activa en ina tscherta moda en l'administraziun. Tscherts secturs dal concept per promover uffants cun talents spezials e fitg talentads pon vegnir realisads gia uss (p.ex. mesiras d'acceleraziun), auters secturs (p.ex. center da promoziun) pir sin l'entschatta da l'onn da scola 2002/2003. Questa moda da procedura graduada pussibilitescha da planisar las mesiras e d'integrar ils credits necessaris en il preventiv 2002.