Navigation

Inhaltsbereich

Postulat concernent ademplir incumbensas communablas

Sessiun: 08.10.2002
Las incumbensas communablas èn quellas incumbensas publicas ch'il chantun ademplescha sin basa d'in partenadi ensemen e communablamain cun las vischnancas u cun autras instituziuns da la collectivitad (corporaziuns da vischnancas u instituts purtads communalmain/intercommunalmain e fundaziuns publicas). En il chantun Grischun realiseschan per regla ils stgalims da la collectivitad ch'èn ierarchicamain pli bass (vischnancas, corporaziuns da vischnancas, instituts e.u.v.) las incumbensas ed il chantun conceda subvenziuns vid ils custs per ademplir las incumbensas. I dominescha il sistem da la subvenziun individuala (contribuziuns a la salarisaziun da las persunas d'instrucziun, a la construcziun da hallas da gimnastica; contribuziuns a la construcziun d'asils da vegls e chasas da tgira). La cooperaziun chaschuna gronda lavur a l'administraziun e dependa per part da premissas che ni il chantun ni ils stgalims pli bass da la collectivitad na pon betg pli sa permetter senz'auter a la lunga.

La situaziun finanziala precara dal chantun e las perspectivas correspundentas per l'avegnir (deficit dal preventiv per l'onn 2003 da CHF 75 milliuns cun tendenza progressiva per il futur) laschan nascher nauschs sentiments en quest connex. Mesiras ch'han in spert effect fissan p.ex. reducziuns linearas da las subvenziuns en disfavur dals stgalims pli bass da la collectivitad u schizunt annullaziuns da talas. Igl è da temair che las vischnancas, las corporaziuns da vischnancas e sumegliantas instituziuns publicas stoppian purtar las consequenzas, sch'il chantun vul avair pli spert pussaivel success (da spargn) evidents.

Mo perquai ch'i para da far prescha na dastgan ins betg tralaschar da far ponderaziuns da princip davart la moda co ademplir las incumbensas communablas. Tenor la valitaziun da las postulantas e dals postulants èsi da far in urden da preschentaziun per il sectur da las incumbensas communablas chantunalas. Las consequenzas che resultan da quai n'èn betg mo - actualmain - brisantas per la politica da finanzas. Ellas èn impurtantas era per la politica da la structura statala e betg il pli davos er ord vista dals interess da las regiuns periferas.

Il mument per in tal urden da preschentaziun è bun. La revisiun totala da la constituziun chantunala ch'è pronta per la votaziun n'ha betg midà la responsabladad per ademplir las incumbensas publicas tranter il chantun e las vischnancas; oravant tut na prevesa ella betg reducziuns da las incumbensas. La problematica resta la medema sco oz. Perencunter rinforza la constituziun chantunala revedida da nov las structuras da la collavuraziun intercommunala e da las corporaziuns da vischnancas. Ella instituziunalisescha per che las incumbensas communablas possian vegnir ademplidas en cas da basegn er sin basa intercommunala. Il partenadi intercommunal en corporaziuns da vischnancas, en instituts e.u.v. dat la schanza, en la fevra da spargn che vegn a sa mussar proximamain, al chantun da na betg entschaiver a spargnar gugent u navidas u senza studegiar - per part era excessivamain - en disfavur dals stgalims statals pli bass. Pertge che: las incumbensas communablas pon sut tschertas circumstanzas era vegnir ademplidas pli bunmartgà a moda intercommunala e las reducziuns da las prestaziuns dal chantun ch'èn eventualmain necessarias sco er las restricziuns da las pretensiuns pon vegnir paradas uschia, e quai per ch'il chantun possia p.ex. subvenziunar las salarisaziuns da las persunas d'instrucziun u las construcziuns da las hallas da gimnastica sin il champ d'educaziun e possia empermetter contribuziuns da construcziun per asils da vegls e chasas da tgira en il sectur da la sanadad e dals fatgs socials.

Sch'ins pudess giustifitgar in spustament da las incumbensas al plaun intercommunal per differents champs d'incumbensas publicas, alura fiss natiralmain era da midar la basa per quai ord vista dal chantun. Il chantun duai definir co ch'el vul/sto esser participà en il futur per ademplir las incumbensas communablas. Ina vista cumplessiva ed ina debatta da princip che sa basa sin quella n'ha dentant fin oz betg gì lieu. Ella è d'ina valur considerabla, betg mo ord vista da la politica da finanzas, mabain surtut er - e quai na po betg vegnir negligì era en temps cun finanzas chantunalas precaras - a la lunga ord vista da la politica chantunala e regiunala.

Las postulantas ed ils postulants proponan perquai che la regenza rapportia davart la moda, co ch'ella vul ademplir las incumbensas communablas en il futur, e quai en il senn d'ina vista cumplessiva e ch'ella suttamettia il rapport al cussegl grond per la debatta. En quest connex duai ella respunder surtut las sequentas dumondas:

1. mussar pussaivladads che pussibiliteschan il mantegniment dal standard da prestaziuns (qualitativ, regiunal) per ademplir incumbensas communablas en temps, en ils quals la forza finanziala dal chantun è nungiavischadamain flaivla, e

2. preschentar il medem mument ina basa che mussa, sche e co ch'ina amplificaziun per ademplir las incumbensas communablas po gidar a cuntanscher questa finamira.

Cuira, ils 8 d'october 2002

Name: C a v i g e l l i, Parolini, Wettstein, Beck, Biancotti, Bisculm, Brüesch, Brunold, Casanova (Cuira), Cathomas, Cavegn, Caviezel (Cuira), Dalbert, Demarmels, Dermont, Farrér, Geisseler, Giuliani, Göpfert, Hanimann, Hardegger, Kehl, Keller, Lardi, Loepfe, Luzio, Maissen, Monigatti, Montalta, Nick, Peretti, Portner, Quinter, Sax, Schmid (Val S. Pieder), Stiffler, Tuor (Mustér), Tuor (Trun), Walther, Zegg

Session: 8.10.2002
Vorstoss: rg Postulat


Resposta da la regenza

1. La maioritad da las incumbensas publicas vegnan ademplidas en il Grischun communablamain dal chantun e da las vischnancas. Las incumbensas ch'èn d'exequir sin il stgalim communal vegnan ademplidas savens en il rom da la collavuraziun intercommunala tras uniuns d'interess, cunvegnientschas contractualas u tras corporaziuns da vischnancas. Las interdependenzas en connex cun las incumbensas communablas èn grondas e l'adempliment da las incumbensas n'è betg en mintga cas effizient.

2. La surchargia finanziala dal chantun ed en spezial las nauschas perspectivas
finanzialas pretendan mesiras urgentas e radicalas per cuntanscher puspè l'equiliber da las finanzas. Las incumbensas communablas resp. las vischnancas na pon betg vegnir exceptadas da quai. Igl è da resguardar ch'il chantun ha surpiglià ils davos 10 onns grevezzas considerablas da las vischnancas. En il messadi pertutgant il preventiv 2003 ha la regenza dà il rom per quai. La chargia totala da las vischnancas na duai betg surpassar in tschert volumen (p.ex. 20 milliuns francs per onn). Chargias supplementaras da las vischnancas duain purtar tenor pussaivladad surtut las vischnancas fermas da finanzas. La regenza ha l'intenziun da preschentar al cussegl grond mesiras structuralas da distgargia durant la sessiun da zercladur 2003 en in messadi separà.

3. La nova constituziun na creescha betg novas structuras per ademplir las incumbensas. Ella creescha premissas legalas pli optimalas per ina collavuraziun intercommunala pli effizienta e per ademplir las incumbensas.

4. La gulivaziun da finanzas sco er la partiziun da las incumbensas tranter la confederaziun ed ils chantuns duain vegnir concepidas da nov en il rom d'in project cumplessiv da refurma (NGF). Las incumbensas communablas vegnan detretschadas uschè ferm sco pussaivel. Ils chantuns obtegnan puspè dapli libertads d'agir. La gulivaziun da finanzas vegn intensivada ed obtegna ina nova basa. La refurma fundamentala dal federalissem vegn senza dubi era ad avair consequenzas per la partiziun da las incumbensas tranter il chantun e las vischnancas sco er per la concepziun da la gulivaziun da finanzas intercommunala. En vista a las differenzas creschentas en la capacitad finanziala tranter las vischnancas èsi necessari da mesiras per garantir la finanziaziun e per rinforzar la gulivaziun da finanzas intercommunala.

5. Sin fundament da questas constataziuns valitescha la regenza il sistematic urden da preschentaziun ch'ils postulants e las postulantas giavischan da princip sco cunvegnent. En il senn dal postulat èsi dentant da far era ponderaziuns dal cuntegn, e quai davart co ademplir en il futur las incumbensas communablas resguardond ils criteris menziunads (mantegnair il standard da las prestaziuns, amplifitgar l'adempliment intercommunal da las incumbensas). L'urden da preschentaziun fa dentant pir senn, sche las cundiziuns generalas necessarias permettan ina valitaziun politica e decisiuns concretas. En spezial èn da resguardar las mesiras per sanar las finanzas chantunalas, la concepziun definitiva da la NGF sco er la nova orientaziun en la politica regiunala da la confederaziun. La coordinaziun dals differents projects vegn ins a stuair far en quest connex era en il rom dal program da plirs onns 2005-2008. Perquai na pon ins actualmain betg fixar definitivamain ed obligantamain la moda e maniera da rapportar.

La regenza è pronta d'acceptar il postulat en il senn da questas explicaziuns.

Datum: 29 d'october 2002