La maioritad da las scolas professiunalas da mastergn e d'industria, d'agricultura e da l'economia da chasa en Svizra vegnan purtadas oz dals chantuns. Quai sa resulta d'ina retschertga detagliada publitgada dacurt davart la chantunalisaziun da scolas professiunalas (funtauna: "Berufsbildung aktuell", ediziun 94 dals 18 da mars 2003). Excepziuns èn tenor questa cumpilaziun principalmain ils chantuns Argovia e Grischun.
Gia il 1. da zercladur 1990 ha acceptà il cussegl grond dal Grischun in postulat Gujan concernent la midada da la lescha davart la furmaziun professiunala. Il punct 1 da quel postulat sa clamava pled per pled:
"Ina surpigliada dals purtaders per scolas professiunalas tras il chantun sto vegnir examinada ed ina midada da lescha correspundenta sto vegnir preparada sche necessari." En la sessiun da settember 1994 ha il cussegl grond però puspè stritgà il postulat Gujan, senza effectivamain resguardar quest a chaschun da la revisiun parziala da la lescha davart la furmaziun professiunala en il chantun Grischun (lescha chantunala davart la furmaziun professiunala).
La nova constituziun dal chantun Grischun ch'è vegnida approvada dal pievel ils 18 da matg 2003 regla en il chapitel VI las incumbensas publicas. En il sectur da la furmaziun assegna l'art. 89 las incumbensas correspundentas al chantun ed a las vischnancas. Areguard questa repartiziun da las incumbensas sa clomi en l'alinea 3 da quest artitgel pled per pled: "Il chantun procura per l'instrucziun da scola media, la scolaziun e furmaziun supplementara professiunala sco er per l'access a scolas spezialisadas superiuras ed a scolas autas. Per quest intent po el manar u sustegnair scolas. El fa attenziun d'avair ina purschida decentrala da scolas medias e professiunalas e promova scolas spezialisadas superiuras e scolas autas en il chantun."
La constituziun chantunala parta dal fatg che en futur en il Grischun las vischnancas èn essenzialmain responsablas per las scolas popularas, entant ch'il stgalim secundar II tutga tar il champ da responsabladad dal chantun.
La situaziun actuala en il Grischun è però anc fitg nunsurvesaivla, en blers puntgs er cleramain nuncuntentaivla. Purtadras da las scolas professiunalas da mastergn èn enfin uss en emprima lingia las vischnancas. Las scolas professiunalas commerzialas vegnan manadas formalmain da secziuns da la societad svizra d'emploiads da commerzi. Las scolas professiunalas en il sectur da l'agricultura e da las professiuns da sanadad porta directamain u indirectamain il chantun.
L'autonomia dals purtaders (p.ex. vischnancas) è savens fitg marginala cunzunt perquai ch'il chantun dirigia facticamain tut las decisiuns relevantas per ils custs pervi dal consentiment necessari per contribuziuns chantunalas correspundentas.
La lescha federala davart la furmaziun professiunala è vegnida revedida cumplettamain. Sin plaun chantunal è uss necessaria suenter quai in'adattaziun dals relaschs chantunals a las disposiziuns surordinadas. La regenza vegn envidada en connex cun questa adattaziun sin fundament da la nova disposiziun en la constituziun chantunala d'examinar la dumonda dals purtaders da tut las scolas professiunalas en il chantun Grischun e da dar rapport e far ina proposta al cussegl grond.
Cuira, ils 27 d'avust 2003
Name: Jäger, Hanimann, Zindel, Arquint, Augustin, Baselgia-Brunner, Berther (Sedrun), Bucher-Brini, Bühler-Flury, Casanova (Cuira), Cathomas, Caviezel (Pitasch), Cavigelli, Christoffel-Casty, Conrad, Dermont, Fasani, Frigg-Walt, Hess, Hübscher, Jaag, Joos-Buchli, Kessler, Koch, Meyer-Grass (Claustra), Meyer Persili, Mengotti, Nigg, Noi-Togni, Parolini, Peyer, Pfenninger, Pfiffner, Pfister, Portner, Schütz, Trachsel, Tremp, Trepp, Tscholl, Zanetti, Zanolari, Caviezel (Cuira)
Session: 27.08.2003
Vorstoss: rg Auftrag