Dumonda Arquint concernent la constituziun dal chantun Grischun vers il dretg canonic
Sessiun: 13.02.2006
Tenor l'art. 99.3 CC han ils cumins-baselgia il dretg d'eleger e da relaschar lur spirituals. Quest dretg deriva dal temp da la refurmaziun ed è vegnì surpiglià da la CC veglia. A chaschun da la revisiun totala da la CC ha il legislatur manchentà da resguardar la cunvegna cun l'uvestg da Cuira e cun la baselgia catolica dal Grischun da l'onn 1979 resp. da recepir en il text da la constituziun ina precisaziun davart il dretg d'eleger e da relaschar. Sch'il pledader da l'uvestg da Cuira declera ussa tenor in rapport en la gasetta ch'i n'existia tenor il dretg canonic grischun betg ina relaschada, fiss quest dretg surordinà a la constituziun chantunala. La regenza vegn supplitgada da sclerir questa dumonda, e quai betg sco ultim per garantir l'urden giuridic determinà e la pasch confessiunala.
1. Tge impurtanza ha il dretg canonic grischun per la regenza ?
2. È la regenza er da l'opiniun d'in derschader federal, tenor la quala ils cumins-baselgia han - almain sch'i sa tracta da motivs impurtants - er in dretg che po vegnir fatg valair cun meds dal stadi da liberar effectivamain in spiritual da ses uffizi?
3. È ina radunanza d'in cumin-baselgia - ch'è convocada ordinariamain e che ha er fatg ina votaziun ordinaria - da princip autorisada da decider davart in'elecziun u davart ina relaschada u dovran questas acziuns ulteriuras motivaziuns?
4. Sch'i dovra ulteriuras motivaziuns, tge instanzas avessan da decider davart lur legalitad?
5. Tge impurtanza giuridica ha la cunvegna fatga l'onn 1979 cun la baselgia catolica dal Grischun e cun l'uvestg da Cuira?
Cuira, ils 13 da favrer 2006
Name: Arquint
Session: 13.02.2006
Vorstoss: rg Auftrag
Resposta da la regenza
Per reglar las relaziuns tranter il stadi e la baselgia èn tenor l'art. 72 da la constituziun federala (CF) la cumpetents ils chantuns. La nova constituziun chantunala mantegna il sistem dal dretg ecclesiastic vertent da las baselgias chantunalas renconuschidas e surpiglia uschia il cuntegn da las regulaziuns da la constituziun chantunala veglia.
Las dumondas ch'èn vegnidas fatgas en l'interpellaziun areguard il dretg dals cumins baselgia concernent l'eleger ed il relaschar pertutgan la relaziun tranter il dretg canonic dal Grischun ed il dretg ecclesiastic. Igl è ina pratica cumprovada e constanta che la politica sa maschaida fitg darar en chaussas internas da la baselgia, e quai en l'interess da mantegnair la pasch religiusa. La dumonda da l'elecziun resp. da la relaschada d'in spiritual catolic è en emprima lingia ina dumonda dal dretg canonic da la baselgia catolica dal Grischun che na divergescha - tenor l'opiniun da la regenza - strusch dal dretg d'eleger tenor l'art. 99 al. 3 CC. Decisiuns da la baselgia chantunala e da ses cumins-baselgia p.ex. pervi da violenzas dal dretg relaschà dal stadi pon vegnir contestadas tenor l'art. 13 al. 1 lit. e da la lescha davart la giurisdicziun administrativa en il chantun Grischun (LDA) tar la dretgira administrativa. En la procedura da plant giuditgescha la dretgira tenor l'art. 14 lit. e LDA tranter auter dispitas, a las qualas las baselgias chantunalas u lur cumins-baselgia èn participads e che tractan dumondas dal dretg public. Perquai n'è la regenza betg cumpetenta d'examinar sch'il dretg canonic dal Grischun relaschà da la baselgia chantunala resp. sch'ils contracts tranter la baselgia chantunala e l'uvestgieu sajan cumpatibels cun la constituziun.
Sin fundament da quest cler urden da las cumpetenzas pon las singulas dumondas vegnir respundidas sco suonda:
1. I na dat betg in "dretg canonic grischun". Manegià è probablamain il dretg ecclesiastic tenor ils art. 98, 99 e 100 CC, al qual la regenza dat ina gronda impurtanza.
2. Sco menziunà, n'èsi betg l'incumbensa da la regenza da giuditgar sch'ils cumins-baselgia han - er sch'igl èn avant maun motivs impurtants - in dretg che po vegnir fatg valair cun meds dal stadi da liberar effectivamain in spiritual da ses uffizi. Il chantun ha sulettamain la surveglianza suprema da las baselgias, e quella n'è betg tangada en il cas qua avant maun.
3. La dumonda, sche la radunanza dal cumin-baselgia ch'è vegnida convocada ordinariamain è autorisada d'eleger resp. da relaschar in spiritual sto la finala vegnir giuditgada d'ina dretgira. In'expressiun da la regenza en quest connex è irrelevanta per la dretgira appellada en il cas concret.
4. Davart la cumpetenza cunter decisiuns dals cumins-baselgia decida en emprima instanza tenor l'art. 25 da la constituziun da la baselgia catolica dal Grischun la cumissiun administrativa, en segunda instanza la cumissiun da recurs da la baselgia catolica dal Grischun (art. 28). Cunter violenza dal dretg dal stadi, cunzunt da la constituziun chantunala, po vegnir recurrì tar la dretgira administrativa.
5. Per il giudicament giudizial da la valaivladad resp. da la nunvalaivladad da la cunvegna tranter la baselgia catolica dal Grischun e l'uvestg da Cuira da l'onn 1979 è - tenor ils art. 13 resp. 14 LDA - cumpetenta la dretgira administrativa, sch'ella vegn appellada en in cas concret. I na po betg esser l'incumbensa da la regenza da sclerir dumondas da dretg avertas, e quai en moda abstracta en il rom d'ina resposta ad ina dumonda parlamentara.
Datum: 2. Mai 2006