1. Per la viafier retica sco interpresa stoi esser la finamira generala dal transport da rauba d'augmentar la rentabilitad e da meglierar il grad d'utilisaziun. Oz transporta la viafier retica 700'000 tonnas rauba; da quai tutgan 80 % a rauba che vegn consegnada e surpigliada en il chantun. En il rom da la realisaziun da la strategia che vegn actualmain elavurada surpiglia l'interpresa er ina nova strategia per il transport da rauba.

2. En il rom da la procedura annuala d'empustaziun tenor l'ordinaziun federala d'indemnisaziun sa particepescha il chantun als custs da gestiun betg cuvrids da la sparta dal traffic da rauba da la viafier retica. Ultra da quai sustegna il chantun la viafier retica dapi onns tar la nova orientaziun en il traffic da rauba e paja contribuziuns d'investiziun per promover il traffic da rauba cumbinà. In term impurtant è stà l'onn 1997 il project "Optimaziun dal transport per il traffic da rauba en il chantun Grischun" (ensemen cun l'uffizi federal d'energia). Da quest project è resultà cun success il manaschi da pilot cun recipients mobils tranter Cuira e San Murezzan per il transport da victualias per la COOP. Cun l'avertura da la lingia dal Veraina la fin da l'onn 1999 ha gì lieu sin basa da quai l'introducziun dal concept per il traffic cumbinà en tut il Grischun, e quai cun il terminal principal a Landquart e cun terminals regiunals decentrals en bunamain tut las regiuns dal Grischun (distincziun cun il premi d'ambient dal TCS l'onn 2000). Cun il sustegn chantunal è vegnì realisà dacurt cun success er il terminal regiunal a Glion (introducziun dal traffic cumbinà per l'aua da Val). Auters projects sco il transport da sal da sterner e da cement en containers u sco l'acquisiziun da novs vaguns da martganzia cumbinads per transportar containers e laina èn en elavuraziun en il rom da l'ulteriur svilup da la strategia da la viafier retica per il traffic da rauba. La viafier retica ha la finala pudì concluder ina cunvegna da collavuraziun cun la resgia Stallinger a Domat. Questa cunvegna regla il transport cun la viafier sco er ils pretschs per il transport.

3. Tar la domiciliaziun da la resgia Stallinger è la firma Stallinger vegnida incumbensada da transportar sche pussaivel la laina elavurada cun la viafier, e quai a partir dal mument ch'il binari da colliaziun è en funcziun. Per construir il binari da colliaziun ha il maun public (confederaziun e chantun) pajà enconuschentamain contribuziuns considerablas. L'uffizi forestal e l'uffizi per economia e turissem han l'incumbensa da far il monitoring ch'è menziunà èn la posiziun dal departament da construcziun, traffic e selvicultura (DCTS). Mintga onn duain vegnir examinadas las consequenzas per la logistica da transport e mintga quatter onns duai vegnir fatga in'analisa da la relaziun dal transport tranter la via e la viafier.

4. La regenza ha paucas pussaivladads d'influenzar il giavisch ch'ils custs per il mantegniment e per la segirezza sco er ch'ils custs concernent la grevezza per l'ambient stoppian vegnir resguardads e cumprovads er tar il transport sin via. Tar la libra tscherna dal med da transport che duai vegnir duvrà n'ha il chantun en la gronda part dals cas ni in dretg da dar directivas ni in dretg da cogestiun visavi terzas persunas u visavi terzas instituziuns, e quai per mancanza da cumpetenzas da regulaziun. Tar acquisiziuns dal maun public po dentant vegnir resguardà sco criteri da valitaziun supplementar er l'avantatg ecologic dal transport cun la viafier. Sche las controllas dal traffic pesant vegnan intensivadas, vegn quai ad augmentar la segirezza, ma cunzunt er ad avair in effect da spustament davent da la via sin la viafier.

Datum: 21 da december 2006