Navigation

Inhaltsbereich

Incumbensa Menge concernent la francaziun dal princip da

Sessiun: 17.04.2007
transparenza en la constituziun chantunala

Cuntrari ad auters chantuns che han revedì totalmain lur constituziuns l'ultim temp n'ha il chantun Grischun betg francà il uschenumnà princip da transparenza en sia constituziun.
Il cussegl grond dal chantun Argovia ha approvà ils 24 d'october 2006 la midada da sia constituziun chantunala cun 106 cunter 4 vuschs. E las votantas ed ils votants da l'Argovia han approvà cun ina part da vuschs affirmativas da 79.5% ils 11 da mars 2007 la suandanta midada da la constituziun: § 72 al. 1 "Mintga persuna è autorisada da prender invista da las actas uffizialas." Ils chantuns ZH, BE, FR, SO, AR, VD e NE han disposiziuns constituziunalas sumegliantas.

Cuntrari a praticamain tut las constituziuns chantunalas che enumereschan differents dretgs fundamentals en lur constituziuns ha il chantun Grischun renunzià da far quai e renviescha en l'art. 7 mo als dretgs fundamentals ed a las finamiras socialas da la constituziun federala sco er a las cunvegnas internaziunalas.

La constituziun federala constatescha en l'art. 16 al. 3 davart il tema da la libertad d'infurmaziun mo: "Mintga persuna ha il dretg da retschaiver libramain infurmaziuns, da sa procurar quellas or da funtaunas generalmain accessiblas er da las derasar." Questa disposiziun è fitg marginala e restrictiva. Il princip da transparenza è bler pli cumplessiv.

Il princip da transparenza signifitgescha en spezial l'access liber a documents uffizials che vegn tiers l'obligaziun d'infurmaziun uffiziala. Uschia survegn mintga persuna il dretg da prender invista d'actas uffizialas, sch'i na dat betg explicitamain in'obligaziun da discreziun che s'oppona a quai. Enfin ussa è l'agir dal stadi da princip secret. Burgaisas e burgais n'han nagin dretg da survegnir infurmaziuns davart tut las activitads administrativas. Il dretg constituziunal da la libertad d'infurmaziun garantescha unicamain da pudair s'infurmar or da funtaunas ch'èn generalmain accessiblas.

Cun introducir il princip da transparenza duai vegnir fatga ina midada da sistem: Da nov è in document da princip accessibel al public, nun che ses cuntegn stoppia vegnir tegnì secret pervia d'interess publics u privats predominants (p.ex. secrets medicinals u secrets professiunals, segirezza publica e.u.v.) u pervia d'ina prescripziun da lescha che s'oppona a quai.
Grazia a l'access simplifitgà ad actas publicas e grazia a la regulaziun dals dretgs d'infurmaziun survegnan las burgaisas ed ils burgais la pussaivladad da sa procurar sezs activamain infurmaziuns. Per che la protecziun da la persunalitad e per ch'ils interess predominants possian vegnir garantids en mintga cas, chatta il princip da transparenza ses cunfins en la protecziun da datas respectivamain en la resalva davart il mantegniment dal secret.

Il princip da transparenza stgaffescha transparenza ed augmenta uschia la confidenza da la populaziun en il stadi ed en sias autoritads. Infurmaziun è la finala er intermediaziun d'enconuschientschas davart quai che capita en il stadi, quai ch'è relevant per ina participaziun activa da la populaziun a la politica.

Grazia a l'infurmaziun meglierada tranter ils singuls organs uffizials sustegna il princip da transparenza ultra da quai l'efficacitad da las activitads da l'administraziun.
Il princip da transparenza ha consequenzas per tut ils organs publics (inclusiv las baselgias chantunalas) sin plaun chantunal e communal. La midada da sistem includa tut las trais pussanzas dal stadi. Per ch'i possia vegnir tegnì quint da questa impurtanza fundamentala sto il princip da transparenza vegnir francà en la constituziun chantunala.

Pervia da quai vegn la regenza supplitgada da preschentar al cussegl grond ina missiva per midar la constituziun chantunala uschia ch'ella prevesa d'introducir il princip da transparenza.

Cuira, ils 17 d'avrigl 2007

Name: Menge, Pfenninger, Jäger, Arquint, Augustin, Baselgia-Brunner, Bucher-Brini, Casutt, Dermont, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jaag, Jenny, Mengotti, Michel, Noi-Togni, Peyer, Pfiffner-Bearth, Thöny, Trepp, Troncana-Sauer, Candinas (Mustér), Locher Benguerel

Session: 17.04.2007
Vorstoss: rg Auftrag


Resposta da la regenza

La midada dal princip da secretezza al princip da transparenza per las autoritads e per l'administraziun sin tut ils nivels publics dal chantun era gia in tema en connex cun la nova constituziun dal chantun Grischun ch'è entrada en vigur il 1. da schaner 2004. En sia missiva tar la revisiun totala da la constituziun chantunala aveva la regenza previs da ses temp da midar al princip da transparenza, ed en l'art. 7 cifra 12 dal sboz da la missiva er integrà il dretg da prender invista da tut las actas uffizialas en in catalog da dretgs fundamentals, uschenavant ch'i na cuntrastattan nagins interess privats u publics predominants a questa invista (vesair M dals 15 da schaner 2002, p. 499 s.). Il cussegl grond ha alura però refusà d'integrar in tal catalog da dretgs fundamentals en la nova constituziun chantunala (cf. PCG 2002/2003, p. 241 ss, p. 251). Empè da quai è el sa decidì mo per l'integraziun d'in renviament als dretgs fundamentals ed a las finamiras socialas da la constituziun federala ed uschia a medem temp per ina renunzia da constituir agens dretgs chantunals fundamentals. Tar quels avess er tutgà tranter auter il dretg da prender invista da las actas uffizialas, perquai che quel surpassa ils dretgs fundamentals da la constituziun federala. Quest dretg n'è betg vegnì integrà en la constituziun chantunala, e però er betg en moda indirecta sur il renviament a la constituziun federala ch'è vegnì menziunà qua survart. Sin plaun federal n'è il princip da transparenza numnadamain betg francà en la constituziun, mabain "mo" en la lescha federala davart il princip da la transparenza da l'administraziun dals 17 da december 2004 (LFTA; CS 152.3). Ils chantuns e lur organs n'èn betg pertutgads dal champ d'applicaziun da la LFTA, e quai schebain ch'els realiseschan ed exequeschan incumbensas ch'il dretg federal als surdat (fegl uffizial federal 2003, 1985). Dal rest na resulta da l'art. 25 CC ch'è vegnì integrà pir posteriuramain en la constituziun e quai sin iniziativa da la cumissiun predeliberanta en il cussegl grond e che statuescha in'obligaziun d'infurmaziun da las autoritads e da las dretgiras envers la publicitad er betg in dretg da las burgaisas e dals burgais da vegnir infurmads en moda cumplessiva da las autoritads davart tut lur activitads. En spezial na pon persunas singulas, sa basond sin l'art. 25 CC, betg pretender ina invista illimitada da las actas da l'administraziun. L'autur da la constituziun ha dà a las autoritads mo dentant almain ina incumbensa lianta da dar infurmaziuns. Ademplind questa incumbensa d'infurmaziun han las autoritads ina libertad da decider considerabla. Ellas sezzas han da fixar tge che sto e tge che po vegnir publitgà (cf. Cavegn, commentari CC/GR, art. 25 marginala ed art. 7). En la pratica han la regenza e l'administraziun chantunala renconuschidamain ina politica d'infurmaziun ch'è fitg activa ed averta.

Pervia da quai na datti per la regenza nagins motivs da midar al princip da transparenza. Ella propona pia da refusar l'incumbensa qua avant maun.

Datum: 22 da zercladur 2007