Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda da fracziun da la PCD Cavigelli concernent la vischnanca da model dal Grischun en il rom da la nova regulaziun da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas en il chantun Grischun (NGF II sco er NPR)

Sessiun: 12.06.2007
A la glisch da la revisiun totala da la constituziun chantunala dal 1. da schaner 2004 èn las vischnancas politicas ultra dal chantun restadas ils plauns ils pli impurtants da la politica statala. Ils circuls, ils districts e las corporaziuns regiunalas survegnan da princip (mo) quellas incumbensas ch'èn vegnidas repartidas ad ellas ed ad els da las vischnancas e dal chantun. Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders considereschan quai anc adina sco gist. A la glisch dal princip da subsidiaritad ston incumbensas che pon vegnir ademplidas gist uschè bain u schizunt meglier da plauns statals pli bass, vegnir surdadas respectivamain laschadas a tals.
Tuttina sto la repartiziun da las incumbensas tranter ils differents plauns statalas vegnir controllada da temp en temp. Differents svilups e differentas enconuschientschas che resultan tar ils plauns statals u che s'opponan als plauns statals senza ch'els possian vegnir influenzads pon esser l'impuls per questa controlla. Per exempel ston vegnir resguardads:

a. indicaturs statistics sco: il svilup demografic, il svilup da las pussaivladads d'occupaziun al lieu u en ina distanza, en la quala igl è anc pussaivel da pendular, il basegn da provediment da basa (scolas, provediment medicinal, negozis da victualias, restaurants, prestaziuns dal servetsch public, bancas), il basegn d'avertura (temp e pussaivladad da viagiar tar ils centers regiunals) ed il svilup da las finanzas publicas;

b. datas davart la qualitad da viver sco: la qualitad da las realziuns socialas (integraziun da persunas estras, iniziativas d'interprendider individualas), la qualitad e la varietad da la purschida culturala sco er da la purschida d'activitads da temp liber (lieu attractiv sco lieu d'abitar e sco spazi da viver), la qualitad dal spazi da viver (cuntrada) ed il clima instituziunal e d'interprendider (capacitad da schliar problems da las autoritads communalas e da las persunas privatas).

Directivas politicas dal tuttafatg decisivas e d'origin extern èn per noss chantun e per sias vischnancas ultra da quai la RFI (refurma da la gulivaziun da finanzas e da la repartiziun da las incumbensas tranter la confederaziun ed ils chantuns) da la confederaziun sco er la NPR (nova politica regiunala) da la confederaziun. Omadus projects gronds federals maschaidan puspè ils plauns statals normads e vivids en noss chantun. Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders san ch'i vegnan fatgas ponderaziuns respectivas en las stivas da dretg sco er ch'i vegnan preparadas strategias e mesiras per las realisar, sco per exempel ils projects:

a. LGF II: Il culp da partenza al project cumplessiv per refurmar las structuras "nova concepziun da la gulivaziun da finanzas e da las incumbensas tranter la confederaziun ed ils chantuns" è vegnì dà il cumenzament da l'onn 2007 (program da la regenza: ES 23). Tar ils instruments duain appartegnair: ina nova gulivaziun da finanzas, la reorganisaziun da la repartiziun da las incumbensas sco er ina refurma da vischnancas. Tenor ina communicaziun a las medias dal DFV (departament da finanzas e vischnancas) dals 28 da favrer 2007 dispona il chantun " pervia da sias structuras communalas eterogenas da premissas relativamain disfavuraivlas per concepir en moda effizienta la repartiziun da las incumbensas tranter il chantun e las vischnancas sco er la gulivaziun da finanzas entaifer il chantun" (p. 2).

b. Studi „spazis cun pauc potenzial dal Grischun“ dal UET (uffizi per economia e turissem) dals 11 da settember 2006: Il UET ha identifitgà 24 spazis cun pauc potenzial ed ha qualifitgà 95 vischnancas sco "plitost criticas" e 23 sco "criticas". I vegn constatà tranter auter che "spezialmain il potenzial da cooperaziun … (para) d'esser impurtant. Fusiuns da vischnancas per exempel, libereschan cunzunt capacitads persunalas, dentant er meds finanzials. Ultra da quai pon fusiuns da vischnancas … pussibilitar che la purschida existenta da rauba e da prestaziuns da servetsch schebain ch'ella vegn concentrada en in lieu vegnia mantegnida en la regiun".

La regenza vul pia cuntanscher evidentamain ina reducziun dal dumber da vischnancas, e quai or da differentas perspectivas che vegnan confermadas tras analisas. Per las sutsegnadras e per ils sutsegnaders resultan perquai las suandantas dumondas:

1. Tge strategia concreta ha la regenza e tge mesiras concretas prenda ella per la realisar, sch'ella vul provocar (activamain) fusiuns da vischnancas u sustegnair talas (passivamain)? Co sa preschenta il concept concret da la regenza persuenter?

2. Ha la regenza avant egl in gener da "vischnanca da model", per exempel concernent il dumber d'abitantas e d'abitants, concernent l'agen provediment, concernent il minimum d'incumbensas ubain concernent auters aspects statistics respectivamain facturs loms ch'èn vegnids menziunads qua survart? Sche gea, co sa preschenta quest gener da "vischnanca da model"?

3. Vul la regenza influenzar en il futur la refurma da las structuras communalas en moda proactiva? Sche gea, cun tge meds e cun tge mesiras e resguardond tge termins?

4. Ha la regenza registrà ed evaluà sistematicamain ils effects da las fusiuns da vischnancas ch'èn vegnidas realisadas fin ussa? Sche gea, tge experientschas ha ella fatg cun quai e co pon questas experientschas vegnir integradas en futurs projects da fusiun?

5. En spezial: Tge finamiras strategicas ha la regenza per implants d'infrastructura da vischnancas fusiunadas? Fin ussa vegniva per part la construcziun da tals subvenziunada ferm dal chantun (p.ex. engrondiments da chasas da scola, auters edifizis publics sco chasas communalas, ovras d'aua e sereneras sco er ovras da meglieraziun).

Cuira, ils 12 da zercladur 2007

Name: Cavigelli, Augustin, Berni, Berther (Mustér), Berther (Sedrun), Blumenthal, Bondolfi, Bundi, Caduff, Cahannes Renggli, Candinas, Darms-Landolt, Dermont, Fallet, Farrér, Florin-Caluori, Geisseler, Keller, Kleis-Kümin, Kollegger, Loepfe, Niederer, Parpan, Pfister, Plozza, Portner, Quinter, Righetti, Sax, Tenchio, Thurner-Steier, Tuor, Zanetti, Joos

Session: 12.06.2007
Vorstoss: rg Auftrag


Resposta da la regenza

1. La finamira d'ina refurma da vischnancas è da rinforzar las vischnancas. Vischnancas fermas pussibiliteschan d'ademplir las incumbensas en moda effectiva cun impunder ils meds en moda economica. Vischnancas fermas èn er la premissa per in detretschament da las incumbensas per propi sco er per ina gulivaziun effectiva da differenzas tranter las vischnancas (cf. la missiva tar la revisiun da la lescha da vischnancas e da la legislaziun davart la gulivaziun da finanzas, carnet nr. 12/2005-2006, p. 1020 ss.). Ina tala refurma da vischnancas vegn a midar il mosaic da vischnancas ed chaschunar tendenzialmain ina reducziun dal dumber da vischnancas. La regenza desista conscientamain d'ina metoda "top-down". Ina tala metoda cumpigliass ina planisaziun da la fusiun cun perimeters da fusiun prescrits e cun in plan da realisaziun determinà. In tal proceder na correspunda dentant betg a la cultura politica en noss chantun. Fin ussa n'ha el er betg survegnì il sustegn dal cussegl grond. Tenor l'avis da la regenza stoi vegnir acceptà che quai po avair per consequenza ch'ils parameters da fusiun pon variar e ch'i pon er resultar decisiuns dal pievel negativas, sch'i vegn applitgada la strategia d'ina refurma da vischnancas che vegn iniziada da sut ensi (metoda "bottom-up"). La regenza è persvadida che la finamira d'ina refurma da vischnancas è en l'interess da las vischnancas e da lur abitantas ed abitants. Ella considerescha che l'accumpagnament activ da projects da fusiun e che la promoziun finanziala da las fusiuns ch'è fitg generusa en cumparegliaziun cun ils auters chantuns mainian a media vista a la finamira. Per realisar sia politica da refurma da vischnancas dispona il chantun suenter la revisiun da la lescha da vischnancas e da la legislaziun davart la gulivaziun da finanzas (LGF I) d'in bun instrumentari da promoziun (meds da promoziun ordinaris en il preventiv da la gulivaziun da finanzas, meds supplementars da 20 milliuns francs en il rom dal project innovativ "refurma da vischnancas"). Er ils mecanissems d'impuls en il rom da la legislaziun davart la gulivaziun da finanzas èn vegnids amplifitgads essenzialmain („Heureka“, regulaziuns transitoricas generusas en cas da fusiuns). Cun concepir ils singuls instruments da la NGF dal Grischun, numnadamain la gulivaziun da las resursas, la gulivaziun da las grevezzas, il detretschament da las incumbensas e las novas furmas da collavuraziun, na duai e na dastga betg mancar il connex cun la finamira da las "vischnancas autonomas fermas".

2. La definiziun d'ina vischnanca da model, per exempel cun in dumber minimal d'abitantas e d'abitants, fiss indispensabla, sch'i vegniss applitgà il concept da la refurma da vischnancas tenor la metoda "top-down". Ma er cun il concept numnà da la regenza pon vegnir sviluppadas vischnancas da model ch'èn adattadas per ademplir las incumbensas en moda effectiva. Ina definiziun da model po vegnir fatga tenor las incumbensas che vegnan assegnadas a las vischnancas sco incumbensas originaras en il rom dal project NGF grischuna. Qua datti differents perimeters che resguardan mintgamai la situaziun geografica, ils tratgs cuminaivels istorics, socials e culturals, la structura politica existenta (p.ex. circul) e la direcziun economica. La grondezza respectivamain il dumber d'abitantas e d'abitants èn fitg impurtants per il potenzial da svilup economic e per ils process democratics da decisiun. Sco preschentà en la missiva tar la LGF I, vegnan preferidas vischnancas da vallada ch'èn savens identicas a las vischnancas cirquitalas. Ma er la colliaziun cun ina vischnanca pli gronda e finanzialmain pli ferma (p.ex. Says-Trimmis, Wiesen-Tavau) è in model che duai vegnir cuntanschì.

3. En il rom dal concept numnà vul la regenza influenzar la refurma da las structuras communalas. Quai succeda cun accumpagnar en moda intensiva ils projects da fusiun currents e cun impunder en moda persistenta ils meds finanzials da promoziun. En il rom dal project current da la NGF grischuna vegn ella a far vastamain diever da la libertad da furmar instruments d'impuls. L'aspect che quel vegn ad avair, vegn declerà en il rapport da consultaziun.

4. Per far in'analisa sistematica da l'effect è la reducziun dal dumber da vischnancas da 212 l'onn 2000 a 206 l'onn 2007 anc memia pitschna, e la perioda, en la quala las fusiuns èn succedidas, memia curta. Ils resuns che pervegnan da las fusiuns terminadas èn dentant positivs. En il rom da la statistica da las finanzas da las vischnancas datti dentant instruments per analisar quai. Igl è previs d'extender successivamain ils instruments. Ils process da fusiun vegnan analisads mintgamai detagliadamain. Las analisas mussan tranter auter che ina votaziun dal pievel n'ha strusch success senza il consens da las autoritads participadas. En il futur duain las autoritads responsablas perquai manifestar cleramain lur posiziun gia en il decurs d'in project da fusiun.

5. Las investiziuns d'infrastructura d'ina vischnanca èn sia facultad administrativa che duai vegnir administrada e duvrada. Investiziuns che na servan betg pli stringentamain ad ademplir incumbensas publicas pon vegnir attribuidas a la facultad da finanzas e pon vegnir reutilisadas u alienadas correspundentamain.
En il rom da projects da fusiun vegnan talas dumondas scleridas intensivamain ed i vegnan fatgs concepts da (re)utilisaziun per activitads che augmentan la valur. Tschertas investiziuns, sco p.ex. il provediment d'aua u la rait da vias champestras, han in connex cun la structura d'abitadi e ston vegnir mantegnidas en moda cunvegnenta independentamain dal perimeter circumdant. Tenor las finamiras strategicas da la NGF grischuna duain vegnir substituids ils pajaments da gulivaziun vertents ad investiziuns quai èn pajaments cun meds finanzials senza intent specific or da la gulivaziun da las resursas e da las grevezzas e las eventualas contribuziuns d'investiziun da las politicas secturialas duain vegnir pajadas independentamain dals cunfins communals existents tenor perimeters adequats d'ina grondezza correspundenta.

Datum: 7 da settember 2007