La dumonda d'ina finanziaziun da las partidas tras il stadi è stada da curt in tema dispitaivel en il cussegl grond, numnadamain en connex cun la revisiun totala da la lescha davart ils dretgs politics en il chantun Grischun (LDP) dals 17 da zercladur 2005, ch'è entrada en vigur il 1. da schaner 2006. Per concretisar l'art. 20 al. 2 da la constituziun chantunala, che prevesa la pussaivladad ch'il chantun sustegnia las partidas politicas, aveva la regenza previs en sia missiva al cussegl grond da pajar contribuziuns finanzialas a las partidas politicas (cf. missiva da la regenza dals 25 da schaner 2005, carnet da missivas nr. 1/2005-2006, p. 1 ss.). Tenor la proposta da la regenza avessi duì vegnir pajà a las partidas politicas ch'èn sa participadas durant las duas ultimas elecziuns dal cussegl grond almain en mintgamai trais circuls electorals e che han mintga giada cuntanschì in mandat dal cussegl grond 2'000 francs l'onn per mintga deputada e per mintga deputà. Quai avess chaschunà mintga onn custs da maximalmain 240'000 francs. Ina pluralitad da la cumissiun predeliberanta dal cussegl grond, inclusiv la regenza, han pretendì ina reducziun da 1'000 francs da la contribuziun annuala per mintga deputada e per mintga deputà. Ils custs annuals avessan importà uschia anc maximalmain 120'000 francs. Ma er en questa furma modifitgada n'ha la proposta betg chattà sustegn avunda en il cussegl grond. Suenter ina lunga discussiun ha il cussegl grond refusà ina finanziaziun da las partidas tras il stadi en moda relativamain clera, cun 64 cunter 37 vuschs (cf. protocol dal cussegl grond da la sessiun da zercladur 2005, p. 144 ss.).

Cun l'intervenziun qua avant maun vegn ussa puspè tractada la dumonda d'ina finanziaziun da las partidas tras il chantun. La tenuta da la regenza n'è betg sa midada entaifer quest curt temp. Sut l'aspect da la disposiziun da la constituziun menziunada e resguardond che las partidas surpiglian incumbensas impurtantas en il sistem politic d'in stadi democratic ed han uschia ina funcziun purtanta per il stadi, para a la regenza ina finanziaziun proporziunada da las partidas tras il stadi da princip anc adina giustifitgada.

Sceptica è la regenza però areguard il model da contribuziuns ch'è skizzà en l'incumbensa. Dal puntg da vista da la politica dal stadi para quai dispitaivel da colliar il sustegn finanzial da las partidas chantunalas cun il resultat d'elecziuns federalas. Quest resultat vegn numnadamain influenzà essenzialmain er da trends naziunals e reflectescha perquai mo per part la proporziun da las partidas entaifer il chantun. Tenor l'avis da la regenza duessan ultra da quai er mo quellas partidas politicas pudair quintar cun in sustegn finanzial direct dal stadi, las qualas surpiglian lur incumbensas cun ina tscherta regularitad ed en ina tscherta dimensiun. Ils meds finanzials ch'èn gia limitads duessan ir en moda intenziunada a favur da las partidas che portan il stadi e betg vegnir repartids senza differenziaziun a gruppaziuns u a moviments da curta durada. Il model che vegn propagà en l'incumbensa resguarda memia pauc quest aspect impurtant. Sco quai che l'applicaziun pratica da quest model mussa areguard las elecziuns dal cussegl naziunal 2007, tanschessan gia 2'652 vuschs (pia 531 electuras u electurs svizzers virtuals) per ch'ina gruppaziun survegniss 4 onns a la lunga daners dal stadi. La regenza sustegna perquai in model da contribuziuns ch'è collià cun la represchentanza da las partidas en il cussegl grond, sco quai ch'ella aveva proponì gia a sias uras en la missiva tar la revisiun totala da la LDP (cf. survart).

Dal tuttafatg proporziunada para a la regenza la summa totala che duai vegnir pajada a las partidas tenor il model da contribuziuns proponì sut il titel da la promoziun da las partidas tras il stadi. La calculaziun concreta vi da l'exempel da las elecziuns naziunalas 2007 mussa che las contribuziuns totalas importassan circa 140'000 francs. Quellas sa cumponan d'ina indemnisaziun da basa da 10'000 francs a quatter partidas (PPS, PS, PCD, PLD) e dals ulteriurs 100'000 francs che vegnan repartids procentualmain sin las partidas.

Tenor las explicaziuns qua survart è la regenza pronta d'acceptar l'incumbensa cun las restricziuns menziunadas areguard il model da contribuziuns.

Datum: 15 da favrer 2008