Dumonda Peyer concernent la durada per sclerir il dretg da survegnir ina renta da la AI
Sessiun: 21.04.2008
En la discussiun davart il dretg da retrair prestaziuns da l'assicuranza d'invaliditad vegni renvià savens ad eventuals abus. Quest focus unilateral lascha emblidar che la part la pli gronda da las petentas e dals petents n'ha nagina intenziun da cugliunar, mabain lascha sclerir il dretg da survegnir prestaziuns da renta pervia da motivs psichics u fisics.
Tar in cas da donn vegni en general fatg quint che la perdita da salari d'ina persuna pertutgada saja cuverta durant dus onns tras ina assicuranza da diaria per persunas malsaunas. Il pli tard alura avessan da cumenzar las prestaziuns da la AI.
La realitad mussa dentant displaschaivlamain savens in auter maletg. L'assicuranza da diaria per persunas malsaunas n'è betg obligatorica u il salari na vegn betg pajà vinavant durant dus onns. Er en il cas ideal n'è quai savens betg stà il cas che la AI è gia stada pronta cun ses scleriments e cun ina eventuala garanzia da renta il mument che la persuna pertutgada avess duvrà las prestaziuns. Il resultat è stada ina largia pli u main gronda tar las prestaziuns che ha pudì vegnir superada savens mo cun prestaziuns da l'agid social. Er 24 mais suenter il cas da donn n'è savens anc betg stada avant maun ina decisiun da la AI. En il meglier cas è vegnida communitgada ina decisiun provisorica. Er senza in recurs cunter tala hai durà anc ina giada in pèr mais, fin che las emprimas prestaziuns èn finalmain vegnidas pajadas, schebain che la persuna pertutgada aveva il dretg da survegnir prestaziuns. Da la pussaivladad da pudair retrair prestaziuns preliminaras èsi – sco ch'i para – vegnì fatg diever fitg darar.
I fiss per tut las parts participadas pli effizient, pli nunbirocratic e main engrevgiant per las persunas pertutgadas che sa chattan tuttavia en ina situaziun difficila, sche la AI pudess arrivar pli svelt – mo tuttina sin basa da scleriments fundads e conscienzius – ad ina decisiun. Cun la 5avla revisiun da la AI duessan er esser vegnids stgaffids ils instruments correspundents.
Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders dumondan perquai la regenza:
1. Quant ditg ha durà en media in scleriment d'ina dumonda singula ils ultims dus onns, classifitgà tenor renta entira, mesa renta u in quart d'ina renta?
2. Tge acturas e tge acturs chaschunan tge retardaments?
3. Tge vegn prendì per mauns per pudair sclerir ussa dumondas da rentas sin basa da las disposiziuns da la 5avla revisiun da la AI en moda svelta e tuttina seriusa?
4. Tge termin vegn prendì en mira per giuditgar definitivamain ina dumonda da renta?
5. Han ils posts cumpetents las resursas necessarias per pudair cuntanscher effectivamain las finamiras ch'èn vegnidas prendidas en mira?
6. Èn ils posts cumpetents pronts da conceder dapli prestaziuns preliminaras, sch'igl è evident ch'il termin ch'è vegnì prendì en mira na po betg vegnir resguardà en il cas concret?
7. Tge capita cun las dumondas ch'èn anc vegnidas inoltradas tenor il sistem "vegl"?
8. È la regenza pronta da procurar cun ulteriuras mesiras concretas ch'ina procedura da dumonda inclusiv l'attribuziun definitiva da las prestaziuns saja propi liquidada suenter la scadenza dal temp da spetga dad 1 onn?
Cuira, ils 21 d'avrigl 2008
Name: Peyer, Baselgia-Brunner, Trepp, Arquint, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jaag, Jäger, Menge, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Thöny, Locher Benguerel, Michel (Cuira)
Session: 21.04.2008
Vorstoss: rg Anfrage
Resposta da la regenza
Resposta a la dumonda 1: La decisiun, sch'ina persuna ha il dretg da survegnir ina renta ed en tge dimensiun, vegn prendida da l'uffizi da la AI dal Grischun a la fin dal process prescrit davart il scleriment d'ina renta da la AI. La durada dal scleriment stat en in connex individual direct cun la situaziun persunala da la persuna assicurada e cun ils fatgs medicinals. Avant mintga decisiun da renta sto vegnir sclerida – tenor il princip "integraziun professiunala avant ina renta" – la garanzia da mesiras professiunalas (emprima scolaziun professiunala, rescolaziun, intermediaziun da lavur). Per quest intent vegnan fatgs assessments interdisciplinars e plans d'integraziun, sche mesiras professiunalas vegnan garantidas. Quai po durar paucs mais u er plirs onns. Pir cur ch'il tema da l'integraziun è elavurà, vegn examinada la dumonda d'ina renta. Sch'ins drizza ses focus mo sin la renta, po la fasa da l'integraziun chaschunar ch'il temp d'elavuraziun dura fitg ditg en il cas singul. Ils onns 2006 e 2007 èn vegnidas prendidas 1'580 decisiuns da renta, da las qualas 35 % cun in resultat negativ. En media dura quai in onn e set mais fin tar la decisiun da renta definitiva. La graduaziun da la renta n'ha nagina influenza sin la durada da l'elavuraziun.
Resposta a la dumonda 2: Per sclerir il dretg da survegnir ina renta èsi necessari da far scleriments interns ed externs en differentas dimensiuns. Tar las partenarias externas e tar ils partenaris externs che retardeschan las proceduras da scleriment sa tracti en spezial da posts da scleriment medicinals (PSM). Sin in rapport dals PSM spetga l'uffizi da la AI dal Grischun savens in onn e mez fin dus onns, perquai che quests posts han memia blera lavur. Tar l'uffizi da la AI dal Grischun hai dà temps da spetga en spezial en connex cun ils scleriments en il sectur dal tegnairchasa. Grazia ad in augment dal persunal vegnan questas pendenzas reducidas per il mument.
Resposta a la dumonda 3: Cun l'intent da sbassar la quota da rentas stat – suenter la 5avla revisiun da la AI – l'integraziun anc pli fitg en il center. La 5avla revisiun da la AI ha tendenzialmain in effect positiv sin il process da sclerir las rentas e sin la durada d'elavuraziun da las dumondas da rentas. En blers cas hai dà – avant che la dumonda da renta vegnia examinada – ina registraziun tempriva cun eventualas intervenziuns anticipadas. Las infurmaziuns ed ils documents dals process da la registraziun tempriva e da l'intervenziun anticipada cuntegnan datas che pon vegnir duvradas per las decisiuns da renta.
Resposta a la dumonda 4: In termin che vegn prendì en mira per elavurar dumondas da renta na datti betg. Ils scleriments da l'uffizi da la AI dal Grischun ston esser fundads, perquai che l'emprima decisiun ha consequenzas a lunga vista. Sche l'uffizi da la AI dal Grischun realisescha tar la revisiun d'ina renta ch'igl èn vegnidas fixadas oriundamain – pervia da scleriments rudimentars – prestaziuns ch'èn memia autas, na pon quellas per regla betg pli vegnir reducidas (er betg en il futur). Ultra da quai datti per autras assicuranzas sco per exempel per la cassa da pensiun in effect da dependenza da la decisiun davart ina renta da la AI. Da fixar in termin n'è – pervia da las differenzas da cas a cas – ni raschunaivel ni pussaivel. L'uffizi federal da las assicuranzas socialas (UFAS) fa periodicamain in audit cun l'uffizi da la AI dal Grischun. En quest connex vegn tranter auter er controllà il temp che vegn duvrà per prender ina decisiun da renta.
Resposta a la dumonda 5: L'uffizi da la AI dal Grischun ha actualmain resursas avunda. La cumpetenza da las reparter è chaussa dal UFAS.
Resposta a la dumonda 6: Perquai che l'uffizi da la AI dal Grischun sto resguardar las disposiziuns legalas ch'èn darar ademplidas, sch'i sa tracta da prestaziuns preliminaras, sto questa dumonda vegnir respundida cun in na. Tenor l'art. 19 al. 4 da la lescha federala davart la part generala dal dretg d'assicuranza sociala (LPGA) ston esser ademplidas il medem mument duas premissas per survegnir pajaments anticipads: Primo sto il dretg da survegnir prestaziuns esser cumprovà. Secundo sto il pajament da la prestaziun (ch'è da princip fixada) esser en retard. Il relasch da la disposiziun da renta sa retardescha però per gronda part gist perquai ch'il dretg da survegnir ina prestaziun n'è betg anc cumprovà e perquai ch'i ston vegnir fatgs ulteriurs scleriments en chaussa.
Resposta a la dumonda 7: Supponind che cun il "sistem vegl" saja manegià il temp avant la 5avla revisiun da la AI, renviain nus a la resposta a la dumonda 3.
Resposta a la dumonda 8: Tenor l'art. 53 da la lescha federala davart l'assicuranza d'invaliditad (LAI) vegn la AI administrada da l'uffizi da la AI en collavuraziun cun ils organs da l'assicuranza per vegls e survivents e sut la surveglianza da la confederaziun tenor l'art. 76 LPGA. Tenor l'art. 54 LAI procura la confederaziun per l'installaziun d'uffizis chantunals da la AI. Correspundentamain è il UFAS e betg la regenza cumpetenta d'instradar eventualas mesiras.
Datum: 4 da zercladur 2008