Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Michel (Cuira) concernent in diplom da scola populara per persunas creschidas

Sessiun: 11.06.2008
Pervia dal svilup demografic vegn l'economia svizra confruntada en general cun ina gronda mancanza da forzas da lavur, e quai en spezial en il sectur da las professiuns da servetsch. Spezialmain dunnas da culturas estras n'han savens nagina scolaziun u mo ina scolaziun rudimentara. Da quest potenzial da furmaziun e da forzas da lavur vali da profitar, pussibilitond a questas persunas da far in diplom sin il stgalim da la scola populara. E quai betg mo sco mesira per promover l'integraziun, mabain er sco mesira per meglierar las schanzas da lur uffants qua tar nus. Quest diplom da scola populara dat a las persunas creschidas er la pussaivladad da s'acquistar pli tard ina qualificaziun professiunala, uschia ch'ellas pon vegnir integradas en il process da lavur ed uschia er en la societad. I duai er vegnir purschida en general la pussaivladad per tut las persunas creschidas da naziunalitad svizra che han terminà ina scola reala da pudair far in diplom da scola secundara per avair alura meglras schanzas per ina furmaziun supplementara.

Las statisticas socialas e las statisticas da dischoccupaziun mussan cleramain che umans che n'han betg in diplom da scola reala u da scola secundara èn pertutgads bler pli fitg da la dischoccupaziun e ch'els ston vegnir sustegnids er bler pli savens dals servetschs socials. Uffants che creschan si en talas relaziuns serradas e cun in access manglus a la furmaziun han savens difficultads da reussir en scola.

Sco consequenza da l'immigraziun u er d'ina fugia vegnan anc adina umans en il Grischun che n'han nagin diplom da scola populara. Igl è fitg difficil d'integrar quests umans en il process da lavur u eventualmain en ina scolaziun professiunala. Experientschas or dals curs d'integraziun per umans da linguas estras che sa chattan en ina procedura da natiralisaziun mussan che la mancanza d'ina furmaziun preliminara da scola è savens il motiv che engrevgescha u che impedescha schizunt ina integraziun en nossa societad.

En ils chantuns Turitg e Son Gagl èn installads curs preparatorics che preparan persunas creschidas per in diplom da scola populara. Quests curs vegnan manads dapi onns cun success. Tar il cussegl grond da Berna è vegnì inoltrà quest onn ina incumbensa concernent in diplom da scola populara per persunas creschidas. Pia na stuess la roda betg vegnir inventada da nov per il chantun Grischun e curs da quest gener pudessan vegnir realisads bainbaud.

Las sutsegnadras ed ils sutsegnaders dumondan la regenza il suandant:

1. Tge tenuta ha la regenza en general envers ina purschida da furmaziun per persunas creschidas che pussibilitescha da prender suenter – cumplementarmain a la professiun – il diplom da scola populara tenor il plan d'instrucziun dal Grischun?

2. Datti en il Grischun gia ina tala purschida che pussibilitescha a persunas creschidas da prender suenter il diplom da scola populara?

3. Co giuditgescha la regenza la pussaivladad che persunas che han fatg la scola reala possian prender suenter il diplom da scola secundara?

Cuira, ils 11 da zercladur 2008

Michel (Cuira), Bucher-Brini, Florin-Caluori, Arquint, Baselgia-Brunner, Bezzola (Samedan), Blumenthal, Brandenburger, Cahannes Renggli, Casutt, Christoffel-Casty, Dermont, Feltscher, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Jaag, Jäger, Koch, Kunz, Mani-Heldstab, Menge, Noi-Togni, Peyer, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Pfister, Ragettli, Thomann, Thöny, Trepp, Tuor, Wettstein, Hemmi, Pedrini (Soazza)

Session: 11.06.2008
Vorstoss: rg Anfrage

Resposta da la regenza

La dumonda vegn motivada principalmain uschia, ch'ina mancanza da forzas da lavur en il sectur da las professiuns da servetsch possia vegnir impedida cun prender suenter in diplom da scola populara. Ultra da quai vegni renvià al fatg che persunas che n'han nagin diplom da scola populara sajan pertutgadas en moda surproporziunala da la dischoccupaziun e pervia da quai dependentas da servetschs socials.

Las experientschas ch'ins ha fatg dapi l'onn 1989 a Turitg cun la purschida, cun la quala persunas creschidas pon prender suenter in diplom sin il stgalim secundar I sin dus differents nivels da scolaziun, mussan il suandant maletg: En il chantun che ha la populaziun la pli gronda da la Svizra absolvan mintga onn circa 40 – 50 persunas creschidas questa scolaziun cun success. Il prender suenter in diplom da scola populara na po pia strusch impedir en moda persistenta ch'il sectur da las professiuns da servetsch haja da patir en il futur d'ina mancanza da forzas da lavur.

Per augmentar la cumpetitivitad da singulas persunas sin il martgà da lavur e per reducir la dependenza dal servetsch social statal pon er esser utilas mesiras en il sectur da la furmaziun supplementara. Tenor la statistica da l'agid social da l'onn 2006 n'han 54% da las persunas che retschaivan agid social betg ina scolaziun professiunala (part da las persunas senza scolaziun professiunala da la populaziun totala: 26%) e 44% da las persunas che retschaivan agid social han ina naziunalitad estra (quota da persunas estras da la populaziun totala: 21%). En il rom da questas ponderaziuns po il cuntanscher in diplom da scola populara per persunas creschidas vegnir resguardada mo sco ina da diversas pussaivladads per schliar il problem menziunà.

Per insumma pudair prender suenter in diplom da scola populara, sto vegnir premessa ina cumpetenza suffizienta da discurrer e da leger en almain ina da nossas linguas naziunalas. En il rapport "Leger e far quints en il mintgadi" da l'uffizi federal da statistica (UST, 2006, p. 6) poi vegnir legì tranter auter che perfin il leger in text fitg simpel chaschuna en Svizra a circa 16% da la populaziun da 16 fin 65 onns – u a quasi 800'000 persunas – problems da chapientscha insuperabels. Quest fenomen vegn resumà sut la noziun da l'illetrissem (analfabetissem funcziunal) e mussa che l'acquisiziun d'in diplom da scola populara pudess gia far naufragi vi da la cumpetenza linguistica manglusa.

Sin basa da las explicaziuns qua survart respunda la regenza las dumondas sco suonda:

1. Ina purschida isolada per cuntanscher in diplom da scola populara na resguarda la regenza betg sco adequata a l'intent. Per augmentar la cumpetitivitad da persunas sin il martgà da lavur e per reducir lur dependenza dal servetsch social statal è necessaria ina purschida da la furmaziun supplementara ch'è concepida specificamain per la gruppa en mira. Per integrar persunas da culturas estras sto en spezial esser avant maun ina purschida da scolaziun, tar la quala i tutgan er l'intermediaziun da las tecnicas culturalas sco leger, scriver e far quints sco er l'intermediaziun d'enconuschientschas da l'informatica.

2. En il Grischun na datti naginas purschidas che pussibiliteschan a persunas creschidas da prender suenter il diplom da scola populara.

3. Perquai ch'il chantun Grischun na dispona betg d'ina purschida correspundenta, na po il diplom da scola secundara er betg vegnir prendì suenter da scolaras e da scolaras da la scola reala.

Datum: 03 da settember 2008