Cun la procedura d'admissiun a las scolas medias duai vegnir garantì che quellas scolaras e che quels scolars vegnian admess ad ina partiziun da la scola media ch'èn d'ina vart abels da prestar quai che vegn dumandà per frequentar ina scola media e ch'èn da l'autra vart er pronts da far las prestaziuns pli grondas che vegnan pretendidas en questas scolas. E quai en spezial er en vista a las pretensiuns d'in studi ad ina scola auta u d'ina furmaziun professiunala superiura. Resguardond questa idea directiva sa laschan las dumondas respunder sco suonda:

Tar la dumonda 1
Il resultat da diversas decisiuns da recurs e d'activitads politicas dals ultims onns è quel ch'in examen en ina segunda lingua chantunala n'è strusch pli realisabel per scolaras e per scolars da lingua rumantscha e taliana. L'aut grad da differenziaziun che resulta cun resguardar la furmaziun preliminara linguistica en la segunda lingua chantunala, ha gì per consequenza ch'ils examens da lingua han per part pudì vegnir fatgs mo pli per singulas candidatas e per singuls candidats. Las scolaras ed ils scolars da lingua tudestga èn bain vegnids examinads en talian, entrond en la scola media han ellas ed els dentant gì la pussaivladad da betg pli eleger il talian senza frequentar pli insumma ina lecziun talian en scola media. En questa situaziun e resguardond l'impurtanza renconuschida da l'englais per scolaziuns cuntinuantas e resguardond plinavant la finamira d'emprender ch'è vegn prendida en mira cun il nivel C1 tenor la norma europeica communabla NEC ha la regenza tschernì l'englais sco segund rom linguistic che sto vegnir examinà. Sche las scolas dal chantun dovran propi er il med d'instrucziun ch'è prescrit, permetta quest rom d'examen en il futur ina cumparegliaziun chantunala da las prestaziuns da las scolaras e dals scolars.

Tar la dumonda 2
Avant 15 onns emprendevan las scolaras ed ils scolars tudestgs dal stgalim superiur da la scola populara dal Grischun franzos sco unica lingua estra. Ozendi vegnan instruidas duas linguas chantunalas ed englais. Las linguas chantunalas rumantsch e talian vegnan rinforzadas en il futur anc pli fitg, perquai ch'ina segunda lingua chantunala daventa obligatorica per scolaras e per scolars da lingua tudestga a partir da la terza classa da la scola populara. En las emprimas duas classas dal gimnasi da sis onns (gimnasi inferiur) èsi ultra da quai obligatoric da prender – sco segunda lingua naziunala – ina lingua chantunala. Als gimnasis vegni cuntinuà cun las maturitads bilinguas rumantsch/tudestg ed italiano/tedesco, e per la scola media professiunala vegn planisada ina purschida sumeglianta.
Gist las decisiuns dals ultims onns per rinforzar e per promover las linguas chantunalas permettan da simplifitgar la procedura d'admissiun.

Tar la dumonda 3
La realisaziun da las novas directivas vegn fatga en moda pragmatica e resguardond las circumstanzas actualas en scola. Uschia vegn l'examen d'englais da l'onn 2009 ad avair dus nivels, perquai ch'igl è sa mussà che betg tut ils stgalims superiurs da las differentas regiuns linguisticas n'han cuntanschì il medem livel en englais. En quest connex stoi er vegnir resguardà che l'examen d'admissiun da la 6. classa en la 1. classa dal gimnasi da sis onns na vegn betg midà, plinavant vegnan examinads sco adina l'emprima lingua e matematica per l'examen da la 2. classa secundara en la 3. classa d'ina partiziun da la scola media. La midada dals roms d'examen pertutga pia exclusivamain la segunda lingua, e quai na chaschuna naginas difficultads organisatoricas supplementaras.

18 da december 2008