Las constataziuns che vegnan fatgas en l'introducziun correspundan als scleriments da la confederaziun e da l'uniun purila svizra. Tuttina èsi fitg difficil da far prognosas precisas davart las consequenzas d'ina cunvegna da la Svizra cun la UE en il sectur da l'agricultura e da las victualias (CLAV), perquai ch'ellas dependan fermamain dals resultats da las tractativas.
La politica agrara è chaussa da la confederaziun. Correspundentamain ston las decisiuns impurtantas vegnir prendidas sin il stgalim federal. La confederaziun fa actualmain las preparaziuns per stgaffir mesiras accumpagnantas che duain sustegnair l'agricultura svizra en ina fasa transitorica. En quest reguard stoi er vegnir renvià al plan da fundar ina reserva da bilantscha per pudair finanziar las mesiras accumpagnantas che vegnan prendidas a favur da l'agricultura.
Dal puntg da vista da l'agricultura grischuna stoi vegnir constatà che l'agricultura da muntogna vegn – tenor ils scleriments che l'uniun purila svizra ha fatg – a badar bler main las consequenzas d'ina eventuala CLAV. Tuttina fan las persunas responsablas dal chantun tut per stgaffir las meglras premissas per l'agricultura da muntogna ch'è dischavantagiada da princip.

Tar las singulas dumondas:
1. Igl è fitg difficil da giuditgar las consequenzas generalas d'ina CLAV per il chantun Grischun. L'economia ed il turissem vegnan a profitar d'ina avertura dal martgà, uschia ch'ins po spetgar consequenzas positivas er per il product naziunal brut. Dal puntg da vista da l'agricultura e dals manaschis che la precedan e che la suondan vegn ina tala cunvegna giuditgada en moda bler pli critica. Uschia ha er l'uniun purila grischuna prendì posiziun cunter la CLAV e surpiglià l'argumentarium da l'uniun purila svizra. Perquai che la quota da l'agricultura vi dal product naziunal brut importa en il Grischun mo circa 3 %, vegn ina midada en quest sectur ad avair tut en tut mo pitschnas consequenzas. Ils manaschis ch'elavureschan latg ston gia oz far frunt al martgà internaziunal en il sectur da la producziun da chaschiel. Ultra da quai pon ins partir dal fatg che l'agricultura da muntogna ch'è predominanta en il Grischun vegn ad esser pertutgada main ferm d'ina CLAV. Percunter vegn l'agricultura intensiva en la regiun da planira dal chantun a badar dapli da quella. Quest fatg sto vegnir considerà en la fasa da realisaziun concreta.

2. La regenza n'è actualmain betg en cas d'inditgar en cifras la reducziun da las entradas da l'agricultura grischuna sco consequenza d'ina CLAV. Ella pudess
mo sa basar sin las stimaziuns da las expertas spezialisadas e dals experts spezialisads. Questas stimaziuns pon però anc sa midar en consequenza dals resultats da las tractativas.

3. La regenza sa stenta dapi onns en il rom da las pussaivladads finanzialas da sustegnair l'adattaziun da la situaziun dal martgà da l'agricultura grischuna als conturns che sa midan ad in midar. Quai vegn fatg en emprima lingia cun scolar e cun cussegliar bain las puras ed ils purs e cun promover cun cleras finamiras las structuras dals manaschis e dal martgà.

4. Tge mesiras che ston vegnir prendidas na po betg anc vegnir decidì oz. Quai dependa en emprima lingia co che las mesiras accumpagnantas da la confederaziun vegnan concepidas. Il chantun promova intenziunadamain ina politica da nischas per sustegnair uschia l'agricultura grischuna en in martgà liber. Latiers quinta la regenza d'ina vart il sustegn politic en il rom da la politica federala, da l'autra vart – sin basa da la legislaziun chantunala davart l'agricultura – il sustegn finanzial da projects currents en il chantun per meglierar las structuras dals manaschis e dal martgà. Tranter auter duai vegnir generada en il Grischun ina valurisaziun uschè gronda sco pussaivel utilisond optimalmain il potenzial ch'ils products agriculs d'auta qualitad han per il martgà. Stentas correspundentas che van en questa direcziun vegnan fatgas actualmain.

La regenza s'è conscienta ch'ina CLAV, dentant er che las tractativas vegnintas cun la WTO vegnan ad avair consequenzas per l'agricultura da noss pajais ed er da noss chantun. I vala dentant da spetgar ils resultats da las tractativas currentas e da preschentar alura ils giavischs chantunals. Ensemen cun ils uffizis responsabels vegn la regenza ad observar ed ad accumpagnar attentamain quests svilups.

25 da favrer 2009