La crisa finanziala ed economica fa vegnir l'economia mundiala en grondas difficultads. Il chantun Grischun dastgass sentir las consequenzas sco usità cun in pau retard ma betg main ferm. Programs publics per stimular l'economia han conjunctur'auta e vegnan a far naufragi sco quai ch'igl è stà savens il cas en il passà, perquai ch'els vegnan lantschads memia tard, perquai che lur valurisaziun è memia pitschna u perquai ch'els n'èn betg persistents. Programs che dattan impuls per augmentar l'effizienza energetica d'edifizis pon percunter vegnir realisads immediatamain, augmentan la valur d'immobiglias a lunga vista e reduceschan la svapur da CO2 en moda persistenta. En Svizra ed en il Grischun vegn duvrà bunamain la mesadad dals purtaders d'energia betg regenerabla per stgaudar e per abitar. En il Grischun sco chantun da sulegl e d'aua pudessan gia a vista mesauna bunamain tut las immobiglias vegnir stgaudadas u abitadas senza purtaders d'energia betg regenerabla. En quest connex han projects da sanaziun l'effect economic ed ecologic il pli grond.
Cun engrondir en moda efficazia il model statal d'impuls per sanaziuns po vegnir promovì considerablamain il mastergn local. La valurisaziun en il sectur da construcziun e da cussegliaziun surpassa las investiziuns statalas per in import multipel. Tenor las cifras ch'èn vegnidas publitgadas dacurt da l'uffizi federal importa il volumen da renovaziun previs en Svizra 20 milliardas francs per onn. Deplorablamain vegnan investids mo circa 14 milliardas francs. Il potenzial per il chantun Grischun importa circa 150 milliuns francs per onn. Quai gida a mantegnair bleras plazzas da lavur en il sectur dal mastergn, da l'industria e da l'economia da construcziun. Questa opziun da "win-win" per l'economia e per l'ambient duessan nus promover activamain.
Il chantun Grischun pudess per exempel dar in ferm impuls da renovaziun cun dublegiar a temp limità sias contribuziuns a favur da sanaziuns. Il model ch'exista gia e ch'è sa cumprovà permetta da prender svelt mesiras. Il chantun sto ultra da quai far stentas per scolar architectas ed architects, impressarias ed impressaris sco er mastergnantas e mastergnants en il sectur da la construcziun e da la sanaziun da chasas che sutpassan evidentamain il model da prescripziuns davart l'energia dals chantuns (MoPEC) ch'è planisà. Tenor il stadi actual da la tecnica pon las valurs dal MoPEC vegnir sutpassadas – cun in augment modest dals custs (main che 10 % dals custs d'investiziun) – per almain 25 % en cas d'edifizis novs e per in terz en cas da projects da renovaziun.
Nus supplitgain la regenza da concluder subit – uschenavant ch'igl è pussaivel – las mesiras correspundentas per promover immediatamain pli fitg ils projects da sanaziun che cuntanschan valurs en il sectur da 6 l ieli mineral/60 kWh per mintga meter quadrat da la surfatscha d'abitar sco mesiras da promoziun limitadas. Plinavant supplitgain nus la regenza da proponer – en il rom da la revisiun totala da la lescha d'energia – in augment d'impuls ch'è raschunaivel a lunga vista. Il chantun Grischun duai ultra da quai lantschar ina campagna da scolaziun davart ina moda da construir e da renovar fitg effizienta areguard l'energia.
Cuira, ils 11 da favrer 2009
Feltscher, Parpan, Thöny, Arquint, Bezzola (Samedan), Bezzola (Zernez), Blumenthal, Brandenburger, Bucher-Brini, Caduff, Casparis-Nigg, Casutt, Caviezel (Pitasch), Cavigelli, Clavadetscher, Dermont, Donatsch, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Giovanoli, Hartmann (Champfèr), Jaag, Jäger, Jenny, Kessler, Koch, Kollegger, Krättli-Lori, Kunz, Marti, Mengotti, Meyer Persili (Cuira), Meyer-Grass (Claustra Vitg), Michel, Nick, Niederer, Nigg, Peer, Perl, Peyer, Pfäffli, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Ragettli, Rizzi, Thomann, Toschini, Trepp, Troncana-Sauer, Tscholl, Valär, Vetsch (Pragg-Jenaz), Wettstein, Furrer-Cabalzar, Locher Benguerel, Züst
Session: 11.02.2009
Vorstoss: rg Auftrag