Navigation

Inhaltsbereich

Dumonda Locher Benguerel concernent mesiras cunter la dischoccupaziun da giuvenils en il Grischun

Sessiun: 21.04.2009
La Svizra chamina vers ina crisa economica. La dischoccupaziun s'augmenta e la capacitad da cumpra da la classa mesauna sa reducescha. Il secretariat da stadi per l'economia (SECO) sa basa sin l'ipotesa che la quota da dischoccupaziun s'augmentia fin l'onn 2010 a 5.2%. En Svizra perdan en media 200 persunas per di lur lavur.

Tenor las experientschas èn lavurantas e lavurants giuvens, en spezial principiantas e principiants sco er persunas che tschertgan ina plazza d'emprendissadi pertutgads il pli fitg da recessiuns. Lur plazzas da lavur èn dependentas da la conjunctura en moda surproporziunala. Quai sa mussa er quest onn. Tenor il SECO ha la dischoccupaziun da giuvenils (da 15 fin 24 onns) importà il mars 2009 4%. Quai correspunda ad in augment da passa in terz en cumparegliaziun cun il mais da l'onn precedent. Ins sto partir dal fatg che quest augment – gist en cas da las absolventas e dals absolvents d'in emprendissadi – vegnia anc a s'engrondir. Plinavant èsi mo ina dumonda dal temp fin ch'ins po sentir la crisa er sin il martgà da las plazzas d'emprendissadi. Igl è cler che la politica sto agir svelt, en spezial sin plaun federal. Uschiglio ristgain nus l'avegnir da blers giuvenils, quai che po alura avair consequenzas per la pasch sociala en Svizra.

Betg mo la confederaziun, mabain er ils chantuns èn obligads d'agir. Perquai sto il chantun Grischun preparar en moda preventiva in plan da mesiras cunter la dischoccupaziun da giuvenils. Pervia da la demografia e pervia da la structura economica è la dischoccupaziun da giuvenils sco er la dischoccupaziun en general en il Grischun bain pli bassa che la media da la Svizra. Tuttina vegn noss chantun betg a pudair sa retrair da la crisa. Gist il cumbat cunter la mancanza da perspectivas per umans giuvens sto avair l'emprima prioritad per la politica.

En quest connex tschentan las sutsegnadras ed ils sutsegnaders las suandantas dumondas a la regenza:

1. Quant gronda è la dischoccupaziun da giuvenils (da 15 fin 24 onns) actualmain en il Grischun e co è quella sa sviluppada l'ultim onn?

2. Quant grond è actualmain il dumber da las studentas e dals students che termineschan lur studi e ch'èn dischoccupads en il chantun e co è quel sa sviluppà l'ultim onn?

3. Co giuditgescha la regenza il svilup da la dischoccupaziun da giuvenils? Vesa ella in basegn politic d'agir per il chantun? Sche gea, tgenin?

4. È la regenza pronta d'introducir in'offensiva da furmaziun supplementara cunter la dischoccupaziun da giuvenils e d'examinar en quest connex l'idea da bons da furmaziun supplementara per absolventas e per absolvents d'in emprendissadi?

5. È la regenza pronta da stgaffir impuls per manaschis d'emprendissadi, per che quels engaschian vinavant lur absolventas e lur absolvents d'emprendissadi?

6. È la regenza pronta d'engaschar vinavant – en il senn d'in bun exempel – lur absolventas e lur absolvents d'emprendissadi suenter che quellas e che quels han terminà lur emprendissadi, e quai per in temp determinà?

Cuira, ils 21 d'avrigl 2009

Locher Benguerel, Peyer, Arquint, Baselgia-Brunner, Blumenthal, Bucher-Brini, Buchli, Butzerin, Candinas, Casutt (Falera), Caviezel-Sutter (Tusaun), Christoffel-Casty, Fasani, Feltscher, Florin-Caluori, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Hartmann (Cuira), Jaag, Jäger, Jenny, Keller, Kleis-Kümin, Koch, Loepfe, Marti, Menge, Mengotti, Meyer Persili (Cuira), Niederer, Noi-Togni, Pfenninger, Pfiffner-Bearth, Thöny, Trepp, Troncana-Sauer, Wettstein, Casutt-Derungs (Falera), Michel (Cuira)

Resposta da la regenza

1. Fin il december 2008 n'han ins betg pudì constatar in augment da la dischoccupaziun tar ils giuvenils en la categoria da vegliadetgna da 15 fin 19 onns. L'onn 2008 èn stadas dischoccupadas en media 60 persunas da quella categoria da vegliadetgna. Durant ils emprims quatter mais da quest onn èn stadas pertutgadas en media 68 persunas.

Creschì considerablamain è il dumber tar ils giuvenils da 20 fin 24 onns. L'onn 2008 èn stadas pertutgadas da la dischoccupaziun en media 182 persunas da quella categoria da vegliadetgna. Durant ils emprims quatter mais da quest onn èn stadas pertutgadas en media 261 persunas.

2. Perquai ch'i manca ina statistica correspundenta fidada, na po betg vegnir inditgà il dumber da las studentas e dals students che termineschan lur studi e ch'èn dischoccupads. Las studentas ed ils students ch'han terminà cun success lur studi na vegnan betg registrads sco studentas u sco students en la statistica da dischoccupaziun, mabain sut la designaziun da lur professiun. Cun custs giustifitgabels n'èsi perquai betg pussaivel d'eruir il dumber da dischoccupaziun da las studentas e dals students che termineschan lur studi.

3. Malgrà ch'ins po – sin fundament da las experientschas – partir dal fatg che la dischoccupaziun da giuvenils en il chantun Grischun vegn a restar relativamain bassa en cumparegliaziun cun la media svizra, datti in basegn d'agir, e quai en spezial en la categoria da las absolventas e dals absolvents d'in emprendissadi ed en la categoria da las lavurantas giuvnas e dals lavurants giuvens. L'onn 1997 ha il Grischun sviluppà il "praticum per lavurantas giuvnas e per lavurants giuvens che tschertgan ina plazza" ch'è francà en la lescha en il fratemp. Quest praticum è in dals instruments ils pli efficazis per cumbatter la dischoccupaziun en questa categoria da vegliadetgna. Ca. 80% da las praticantas e dals praticants chattan in engaschament fix durant u suenter il praticum. Actualmain datti anc avunda plazzas da praticum. Sch'i avess da sa mussar ch'i dat in basegn per ulteriuras plazas da praticum vegn la regenza a sa drizzar a l'economia cun in appel per annunziar plazzas da praticum supplementaras. Quest proceder è sa cumprovà gia ils onns passads.

4. Il chantun s'engascha tradiziunalmain per purschidas attractivas da furmaziun supplementara e sustegna las instituziuns cun contribuziuns. Uschia pon vegnir purschidas furmaziuns supplementaras a custs supportabels. Las contribuziuns da scolaziun faciliteschan supplementarmain in vast access. Perquai na fai betg basegn d'ina offensiva da furmaziun supplementara. Igl èn vegnids discutads gia diversas giadas concepts cun bons da furmaziun, ma quels n'èn mai vegnids introducids. Pervia da la mobilitad interchantunala da las studentas e dals students na fissi betg pussaivel da prender in'atgna via per la realisaziun. Perquai refusa la regenza d'introducir u da consegnar bons da furmaziun.

5. Per cuntinuar cun l'occupaziun d'absolventas e d'absolvents d'in emprendissadi vegnan promovidas las pussaivladads per far in praticum en in manaschi d'emprendissadi. L'assicuranza cunter la dischoccupaziun surpiglia ca. 70% dal salari da praticum. Pervia da l'experientscha professiunala vegni dentant recumandà da far praticums – sche pussaivel – ordaifer il manaschi d'emprendissadi.

6. En il rom d'ina politica da persunal a lunga vista ha la regenza gia concludì mesiras, tenor las qualas po vegnir purschida a las absolventas ed als absolvents d'in emprendissadi ch'èn qualifitgads e lavurus ina cuntinuaziun da l'engaschament fin ch'ellas e ch'els cumenzan ina plazza. Pli e pli vegnan er purschids praticums per absolventas ed absolvents da la scola media commerziala u da la maturitad gimnasiala. Dals 30 giuvenils che han absolvì in emprendissadi quest onn èn s'annunziads 9 per las 14 plazzas da praticum d'in mez onn existentas. Numerus giuvenils che han absolvì in emprendissadi tschertgan dentant ina plazza ordaifer l'administraziun, sa perfecziuneschan externamain u absolvan in segiurn per emprender ina lingua ubain fan la scola da recrut. Cun las pussaivladads ch'ella porscha, conferma la regenza exemplaricamain sia prontezza da cuntinuar cun l'occupaziun da las absolventas e dals absolvents da l'administraziun chantunala per in tschert temp.

3 da zercladur 2009