La nova lescha d'ustaria vul crear bunas cundiziuns generalas per la
gastronomia en il chantun Grischun.
La lescha d'ustaria valaivla
datescha da l'onn 1979. En la pratica esi sa mussà ch'ella na po betg
satisfar pli sin differents secturs als svilups da la gastronomia.
Furmas novas sco bars da naiv, vacanzas sin il bain puril, ustarias en
torcleras e.u.v. pretendan soluziuns flexiblas. La nova lescha
circumscriva cleramain per tge activitads ina permissiun da la
vischnanca è necessaria, numnadamain per consegnar tratgas e bavrondas
per il consum en il lieu, per surlaschar localitads per il consum da
tratgas ni bavrondas purtadas ni furnidas dals giasts sezs sco er per
organisar occurrenzas, tar las qualas i vegn consumà tratgas ni
bavrondas purtadas ni furnidas dals giasts. Uschia vegn garantida d'ina
vart la libertad d'interpresa e da l'autra vart vegn er suttamessa a la
lescha l'uschenumnada "paragastronomia". Da differentas obligaziuns dal
possessur da la permissiun vegn desistì, cunquai ch'ellas n'èn betg pli
confurmas al temp. I sa tracta da: l'obligaziun da prender domicil en il
lieu dal manaschi; l'obligaziun da manar persunalmain il manaschi; la
pretaisa da dastgar manar per regla mo in manaschi; l'obligaziun da
survir e da tegnair avert l'ustaria. Il possessur da la permissiun è
dentant responsabel cumplettamain per la gestiun dal manaschi. La
vischnanca dastga dar la permissiun mo a persunas ablas d'agir cun buna
reputaziun. La lescha definescha cleramain, tge ch'è da chapir sut ina
buna reputaziun.
Abolì vegn l'obligatori dal certificat da
qualificaziun. Er qua ha la pratica mussà che la qualitad en la
gastronomia na po betg vegnir garantida entras in examen ch'è da far ina
giada. Decisivas èn plitost offertas tenor il basegn da la clientella ed
il tractament dals giasts. La concurrenza è il meglier garant per ina
qualitad auta. La sanadad dals giasts è garantida entras las
prescripziuns igienicas en la legislaziun federala davart las victualias
ed entras las controllas correspundentas da l'inspecturat chantunal da
victualias.
In impurtont criteri è il cumbat da l'abus d'alcohol
oravant tut tar ils giuvenils. La lescha scumonda perquai da consegnar
bavrondas alcoholicas a giuvenils sut 16 onns ed a persunas aivras; la
consegna d'auas arsas ni da bavrondas maschadadas sin la basa d'auas
arsas a giuvenils sut 18 onns sco er la consegna da bavrondas
alcoholicas cun agid d'automats accessibels publicamain. Mantegnì vegn
l'uschenumnà "artitgel da sirup", ch'oblighescha manaschis che vendan
alcohol d'offrir ina selecziun da bavrondas che na cuntegnan betg
alcohol per in pretsch che n'è betg pli auts che la bavronda alcoholica
la pli favuraivla en la medema dimensiun. Perencunter vegn stgassada la
clausula dal basegn, perquai ch'ella è sa mussada en la pratica per
ineffizienta. Per il commerzi en detagl e per la vendita d'auas arsas
basegni sco fin uss ina permissiun chantunala ed il retgav net da las
consegnas vegn impundids mintgamai mez a mez per intents d'utilitad
publica e per promover il turissem. La nova lescha conceda la finala
cumpetenzas fitg vastas a las vischnancas. Uschia èn ellas cumpetentas
per dar e retrair las permissiuns, per fixar las taxas e per reglar ils
temps d'avertura. L'autezza da las taxas ha da sa drizzar d'ina vart
tenor ils custs administrativs ed ellas ston star da l'autra vart en ina
relaziun raschunaivla cun la valita che la prestaziun statala ha per il
contribuent.
Il cussegl grond ha deliberà la lescha cun 91 : 0
vuschs. Uss dependi da las votantas e dals votants da crear cun in GEA
bunas cundiziuns generalas per la gastronomia en noss
chantun.
Gremi: departament da l'intern e da l'economia publica
Funtauna: rg cusseglier guvernativ Klaus Huber