Da cussegliera guvernativa Eveline Widmer-Schlumpf
Per dir ordavant: ina vasta derasaziun da proprietad d'abitar è
senza dubi giavischada ord vista sociopolitica. L'iniziativa "Proprietad
d'abitar per tuts" è dentant la faussa via per la soluziun d'in problem
che vegn preschentà cun raschun.
Finamiras falladas
Las reducziuns fiscalas che l'iniziativa prenda en mira na pon betg
cuntanscher la finamira d'ina derasaziun pli vasta da la proprietad
d'abitar. En quest senn è il titel da l'iniziativa "Proprietad d'abitar
per tuts" illusori. Per circa trais quarts fissan quai ils proprietaris
da chasas ed abitaziuns d'enfin uss che profitassan da las mesiras da
promoziun proponidas. Cun auters pleds: l'iniziativa empermetta ina
reducziun fiscala surtut a quels che possedan gia ina chasa u abitaziun.
Oravant tut las persunas cun entradas pli autas pudessan far deducziuns
da taglia pli grondas, perquai ch'ellas sa chattan en ina progressiun da
taglia pli auta; tar ellas han las reducziuns dapli paisa.
La pretensiun da l'iniziativa da "schelar en las valitas da l'atgna
fittanza", cuntrafa a la devisa da la giustia da taglias, surtut en
cumparegliaziun cun las fittadinas ed ils fittadins che na pajan per
regla betg tschains constants durant plirs onns. Ins sto esser realistic
e partir dal fatg ch'ils tschains suondan a lunga durada ad ina rata
d'inflaziun media da dus pertschient. In'acceptaziun da l'iniziativa
augmentass a lunga vista er il dischequiliber existent tranter duas
categorias da pensiunads: quels che han da pajar tschains e quels ch'èn
proprietaris d'abitaziuns u chasas. In "gea" chaschunass dentant er in
tractament giuridic inegual da proprietaris. Per objects da la medema
valur sa basass ins sin differentas valitas da l'atgna fittanza, tut
tenor da tge temp ch'els èn vegnids cumprads.
Dals privilegis da spargnar per la construcziun che l'iniziativa
prevesa pudess far diever mo ina pintga part da la populaziun. Tenor
statistica da taglia han sulettamain circa 15-17 pertschient in'entrada
ch'è auta avunda per pudair sa permetter ina tala activitad da spargn.
Var la mesadad da quests pajataglias viva gia oz en l'atgna chasa u
abitaziun e na po perquai gnanc trair a niz la pussaivladad da spargnar
per construir.
Ina cumparaziun cun la reglamentaziun en noss stadis vischins mussa
chi sa tracta da differents facturs ch'influenzeschan la quota da
proprietad d'abitar en in pajais. Raschuns fiscalas n'èn qua betg
decisivas. Bler dapli paisa han auters facturs, uschia p. ex. il
tschains ipotecar, la facultad disponibla, ils pretschs da terren e da
construcziun, l'existenza da terren pront da vegnir surbajegià, in
martgà d'immobiglias che funcziuna a moda effectiva.
Finalmain ston ins esser realistic e betg spetgar che l'acceptaziun
da l'iniziativa portia impuls da creschentscha economica en ina tala
mesira sco ils iniziants empermettan quai. Tar l'effectiv actual
d'abitaziuns vidas ed en vista al terren restrenschì purtassen ils
stimuls da taglia a l'entschatta plitost in spostament da la proprietad
tar la substanza da construcziun existenta e be in modest augment da
l'activitad da construcziun.
Budget dal stadi en privel
L'acceptaziun da l'iniziativa avess ultra da quai grevas
consequenzas finanzialas per il budget da la confederaziun e dals
chantuns che na sa chatta tuttina betg en ina buna situaziun. Tant la
confederaziun sco er ils chantuns avessan da far quint cun perditas da
taglia en l'autezza da blers milliuns. Sche l'iniziativa vegn acceptada
e sche la valita da fittanza vegn sbassada da fin uss 70 pertschient
(per la taglia federala directa 100 pertschient) a 60 pertschient per
emprimas abitaziuns, per segundas abitaziuns da fin uss 100 pertschient
a 60 pertschient, sch'i vegn fatg diever da la pussaivladad da spargnar
per construir e sch'i vegn prestà l'agid da start fiscal als novs
proprietaris d'abitaziuns u chasas durant ils emprims diesch onns,
resultan or da quai sulettamain per il chantun Grischun perditas
immediatas da la taglia chantunala da 18 milliuns francs. A lunga vista
vegnan latiers anc 7 milliuns francs perdita da taglia (sch'ins parta
d'in tschains ipotecar da 5,5 pertschient), en cas che las valitas da
l'atgna fittanza vegnan "scheladas en". Las parts dal chantun a la
taglia federala directa fan or ca. 30 pertschient. Sin il stgalim
federal ston ins quintar cun perditas da taglia en l'autezza da 400
milliuns francs en cas che l'iniziativa vegn acceptada. Sco consequenza
da quai avess il chantun da quintar cun ulteriuras perditas da taglia
immediatas da ca. 4,3 milliuns francs. A lunga vista, grazia al "schelar
en" las valitas da l'atgna fittanza ed in auzament parallel da la valita
da fittanza dal martgà, dessi ultra da quai perditas da taglia
supplementaras da ca. 1,1 milliuns francs, eventualmain schizunt da 2
milliuns francs. Tut en tut avess noss chantun da spetgar e da supportar
perditas da taglia da pli che 30 milliuns francs. Er las vischnancas
avessan da quintar cun perditas immediatas da taglias en l'autezza da
ca. 17 milliuns francs, resp. da 24 milliuns francs (cun l'effect dal
"schelar en" las valitas da l'atgna fittanza). Quai avess in grond
effect sin las vischnancas da turissem. Ellas disponan d'ina gronda part
da las segundas abitaziuns, e tar questas fiss la perdita da taglia
considerablamain pli auta che tar las emprimas abitaziuns.
Cun auters pleds: en cas che l'iniziativa en discussiun vegniss
acceptada fissan la confederaziun e numerus chantuns bloccads per blers
onns puncto lur politica finanziala. Quai vala er per il chantun
Grischun, ma er per differentas vischnancas.
Proprietad vegn promovida gia uss
Gia cun la reglamentaziun actuala observ'ins l'incumbensa
constituziunala da promover la proprietad d'abitar. Las valitas da
fittanza chantunalas ch'èn fiscalmain decisivas sa chattan
considerablamain sut ils pretschs da martgà per las emprimas abitaziuns.
Per ca. la mesadad dals proprietaris èn las deducziuns per tschains
ipotecars e custs da mantegniment pli autas che la valita da l'atgna
fittanza ch'è suttamessa a la taglia; cun quai èn els situads bain,
perquai ch'els pon trair giu domaduos da las taglias. Sche la
confederaziun ed ils chantuns perdan en la situaziun finanziala dad oz
ca. 1,9 milliardas francs da taglias, stuvess ins almain era patratgar
co ins pudess finanziar questa perdita che purtass tuttina mo profit ad
ina tscherta gruppa da pajataglias. Las perditas da taglia chaschunadas
da l'iniziativa avessan d'entrar puspè, saja quai tras spargnar resp.
scursanir sin differents secturs u cun augmentar las taglias. Quai na po
dentant betg esser d'interess, cunzunt betg per proprietaris
d'abitaziuns u chasas; els èn er consuments, lavurants, impressaris e
cun quai interessads che l'economia svizra prospereschia e che las
finanzas publicas sajan saunas. Il giavisch da promover la proprietad,
fixada dapi 1972 en la constituziun federala, è incontestada. Las
stentas correspundentas duessan dentant sa drizzar sin novs proprietaris
e betg en emprima lingia sin quels che possedan gia abitaziuns u chasas.
Ins sto examinar sche questa finamira fiss pli bain cuntanschibla cun
ina midada dal sistem (nagina valita da l'atgna fittanza, ma er nagina
deducziun da tschains da daivets e nagina deducziun per custs da
mantegniment). Questa midada avess en mintga cass d'esser calculada cun
precauziun.
NA a l'iniziativa
La confederaziun ed ils chantuns sa stentan oz per ina politica da
sanaziun efficazia en pass socialmain cumportabels. Il spazi per
respargns considerabels e pussaivels per ina maioritad è fitg
restrenschì.L'iniziativa "Proprietad d'abitar per tuts" è da refusar en
l'interess da la sanaziun prioritara dal budget dal stadi ed er per
motivs da ponderaziuns socialpoliticas. Questa posiziun da la scheffa
dal departament da finanzas e militar vegn er sustegnida da la regenza
grischuna.
Gremi: departament da finanzas e militar
Funtauna: rg cussegliera guvernativa Eveline Widmer-Schlumpf