Ils resultats da la chatscha auta da quest onn èn buns. Per
l'emprima gia en l'istorgia da la chatscha auta grischuna èn vegnids
sajettads en il Mesauc trais portgs selvadis. Cun la regulaziun fina
entras la chatscha d'atun gartegi da gulivar ils animals feminins che
mancan ed ils animals giuvens sco er il different success da chatscha en
las regiuns. Uschia po vegnir cuntanschida la mira d'adattar l'effectiv
da selvaschina al quartier d'enviern.
La chatscha auta grischuna è stada sut influenza d'ina vegetaziun
gia d'atun e d'ina entschatta da l'enviern mez da la segund'emna da
chatscha en las Alps grischunas. Questas relaziuns han - auter ch'en las
vals dal sid dal Grischun - manà ad ina buna chatscha da tschiervs.
L'enviern passà ch'è stà miaivel e la bun'offerta da pavel durant
l'entschatta da la stad e la stad han effectuà ina buna quota d'ansiels
da chavriels e da chamutschs. Uschia era l'offerta da chauras che na
manavan betg la muntanera e che na laschavan betg tettar in pau pi
pitschna, correspundentamain n'è la preda da chavrolas e
chauras-chamutsch betg uschè gronda sco l'onn passà.
Resultats
5'392 (l'onn passà 5'434) chatschadur(a)s èn id(a)s a chatscha auta
ed han sajettà 9'004 (l'onn passà 8'878) tocs selvaschina d'ungla. 81,7%
da las/dals chatschadur(a)s grischun(a)s han gì success quest onn. Il
restultat da la chatscha auta po vegnir inditgà sco bun.
|
Total |
masculin |
femminin |
relaziun tranter las
schlattainas |
tschierv |
3'060 |
(2'749) |
1'692 |
(1'483) |
1'368 |
(1'266) |
1 : 0.81 (0.85) |
chavriel |
2'331 |
(2'352) |
1'393 |
(1'305) |
938 |
(1'047) |
1 : 0.67 (0.80) |
chamutsch |
3'610 |
(3'777) |
1'681 |
(1'768) |
1'929 |
(2'009) |
1 : 1.15 (1.14) |
portg
selvadi |
3 |
(0) |
2 |
(0) |
1 |
(0) |
|
total selvaschina
d'ungla: |
9'004 |
(8'878) |
|
|
|
|
|
Cuntanschì il plan da decimaziun per dapli che 70% tar il tschierv
En spezial la chatscha da tschiervs ha profità da la vegetaziun
avanzada e da l'entschatta da l'enviern durant la segunda mesadad da la
chatscha. Auter ch'en las vals dal sid dal Grischun han ins gì en
l'entir chantun ina fitg buna chatscha da tschiervs. En cumparaziun cun
l'onn passà èn vegnids sajettads 200 taurs-tschierv e 100
vatgas-tschierv dapli.
L'effectiv da chavriels sa revegn
La preda da chavriels è sumeglianta a quella dals davos trais onns.
Durant quest atun èn però vegnids sajettads cleramain dapli bucs, ma
persuenter pli paucas chauras. Las trofeas per part capitalas dals bucs
ston ins attribuir a l'enviern passà ch'è stà miaivel ed a la
concentraziun da selvaschina adattada als quartiers.
Grazia a l'enviern miaivel pli paucs chamutschs permess
La preda da chamutschs da 3'610 ston ins taxar sco moderata enfin
buna. L'offerta reducida da
chauras che na manavan betg la muntanera - avant dar liber la
schluppettada d'in buc sto vegnir sajettada ina chaura - ha mussà malgrà
in bun effectiv da chamutschs en differents lieus mo ina moderata preda
da chamutschs.
"Gì ventira"
Sco novum ston ins classifitgar la schluppettada da trais portgs
selvadis en la part inferiura dal Mesauc. Gia dapi blers onns entran
singuls portgs selvadis durant la stad or dal Tessin vischinant en il
Mesauc. Per l'emprima giada han ins pudì sajettar durant la chatscha
grischuna dus vers selvadis ed in animal giuven feminin.
Aura da muntanellas
La preda da muntanellas da 4'462 (l'onn passà 3'570) animals mussa
che durant la chatscha auta han varsaquants bels dis d'atun attratg
muntanellas e chatschadur(a)s or da la tauna resp. da la chamona da
chatscha.
Chatscha d'atun da tschiervs e chavriels
La finamira principala da la chatscha dad ir en il proxim enviern
cun effectivs da selvaschina ch'èn assimilads (quantitativamain) e
gulivads (qualitativamain) a lur spazis da viver, po en grondas parts da
noss chantun mo vegnir cuntanschida tar tschiervs e chavriels cun il med
da la chatscha d'atun. I na sa tracta betg mo da l'adempliment numeric
dals plans da decimaziun, mabain er da cuntanscher ina relaziun tranter
las schlattainas equilibrada ed ina intervenziun correspundenta en las
classas dals animals giuvens. In svilup natiral da la populaziun
d'animals selvadis ha er l'effect ch'i sa mussan pli paucas malsognas e
pli paucs parasits e che er envierns dirs vegnan ventschids cun
considerablamain pli paucas sperditas. Tar il tschierv mancan anc en tut
947 (1'121) animals per ademplir qualitativamain ils plans da
decimaziun. En las regiuns Scanvetg, Term bel e Bre- gaglia èn ils plans
da reducziun gia ademplids.
Il plan per la chatscha d'atun da chavriels mussa in auter maletg.
Il concept dals chavriels ch'è vegnì sviluppà vinavant e ch'è variabel
da regiun a regiun cumpareglia la preda da bucs-chavriel cun la pli auta
dals davos diesch onns. Uschia vegn la basa bilogica da l'effectiv da
chavriels che variescha fitg ferm integrada en il plan da chatscha. Ils
effectivs debels vegnan schanegiads, sin ils effectivs ferms vegni
correspundentamain fatg intensivamain chatscha. La preda da bucs ch'è en
comparaziun cun l'onn passà considerablamain pli auta - e la preda da
chauras ch'è il cuntrari pli bassa - pretenda ina correctura
correspundenta da la relaziun dischequilibrada tranter las schlattainas
(1 : 0.67). Quai n'è betg en mintga cas da valitar negativamain
pertge che uschia èsi pussaivel d'intervegnir en las classas dals
animals giuvens. En las regiuns Mantogna, Mesauc/Calanca, Bregaglia,
Signuradi-Seewis, Vaz sut e Favugn è la chatscha da chavriels gia
terminada.
Per la chatscha d'atun èn s'annunziadas/-ads 2'044 (2'149)
chatschadur(a)s. Las/ils chatschadur(a)s che sa participeschan a la
chatscha d'atun adempleschan ina incumbensa regulativa cun adattar ils
effectivs da selvaschina a lur quartiers d'enviern. Quai maina latiers
ch'ils quartiers d'enviern na vegnan betg surduvrads e quai gida er
d'evitar grondas sperditas d'enviern e reducescha uschia la part da la
selvaschina disgraziada. Tras quai vegnan er evitads resp. reducids ils
donns dal guaud e da las culturas agriculas.
Agiuntas
-
plan da la chatscha d'atun da tschiervs 2002
-
plan da la chatscha d'atun da chavriels 2002
-
tabella dals resultats da la chatscha auta e dals plans da la
chatscha 2002 e plan da la
chatscha d'atun 2002
Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga