Per la sessiun da december suttametta la regenza al cussegl grond in
rapport davart ils contacts externs dal chantun Grischun. Quest rapport
mussa las activitads concretas, formulescha ina strategia per l'avegnir
e tematisescha las pussaivladads per il cussegl grond da cooperar sin il
champ internaziunal ed interchantunal.
Process da globalisaziun e da regiunalisaziun han per consequenza
che l'impurtanza da la collavuraziun interchantunala ed internaziunala
crescha cuntinuadamain. Per restar abel d'agir sto il chantun Grischun
drizzar sia politica pli fitg e pli consequentamain vers anora.
Strategia ed instituziuns decisivas da la collavuraziun
Sch'il chantun Grischun vul represchentar interess impurtants vers
anora, sto l'engaschi en ils contacts externs esser medem ferm sco
l'engaschi en ils contacts interns. Tematicamain duai l'engaschi per
exempel sa concentrar sin interess communabels da la politica da las
Alps sco er sin ina ferma furmaziun ed ina ferma economia. In augment da
l'efficacitad da la collavuraziun interchantunala ed internaziunala sa
lascha cuntanscher cun extender las structuras internas necessarias sco
er cun tgirar ina rait da relaziuns intacta. Per insumma vegnir respectà
en gremis interchantunals ed internaziunals dovri clers posiziunaments.
In'impurtanza tut speziala ha il lobbying sin tut ils champs decisivs.
In pensar regiunal pli ferm en il context europeic po la finala avair la
consequenza che structuras transcunfinalas pon vegnir nizzegiadas pli e
pli per schliar problems.
Sin champ internaziunal vul la regenza metter vinavant il pais da la
collavuraziun sin la commembranza da la cuminanza da lavur da las
regiuns alpinas (ARGE ALP) sco er sin la cooperaziun tar ils programs
interreg. Areguard la collavuraziun naziunala ed interchantunala è la
tgira dals contacts cun il cussegl federal e cun l'administraziun
federala sco er cun il parlament federal da gronda impurtanza. Ina rolla
centrala gioga alura la conferenza da las regenzas chantunalas. Dapi sia
fundaziun l'onn 1993 promova questa cun success la collavuraziun tranter
ils chantuns. In grond engaschi en questa conferenza è gist uschè
impurtant sco la cooperaziun en las conferenzas da las regenzas
regiunalas da la Svizra da l'ost e dals chantuns alpins. La finala sa
lascha er prender influenza tras las differentas conferenzas da
directurs en divers secturs spezials.
Cooperaziun dal cussegl grond ed impurtanza finanziala
La nova constituziun chantunala prescriva en il sectur da la
legiferaziun da laschar participar il cussegl grond en furma adequata a
la preparaziun da contracts internaziunals ed interchantunals
impurtants. Plinavant sto la regenza resguardar eventualas posiziuns dal
cussegl grond en il contact cun la confederaziun e cun auters chantuns
sco er cun l'exteriur vischin.
Il rapport preschenta uss differents models, co ch'ils dretgs da
cooperaziun dal cussegl grond pon vegnir concepids. Quests van da
l'infurmaziun sur eventualas posiziuns enfin tar la cunparticipaziun a
tractativas ed a decisiuns. Pass da realisaziun concrets ston vegnir
instradads en il rom da la legislaziun adesiva per la nova constituziun
chantunala.
Nov plaz per la scola chantunala da Cuira: da la Halde a la Plessur
L'onn 2004 festivescha la scola chantunala da Cuira ses 100avel onn
d'existenza. Il medem mument duai avair lieu l'emprima badigliada per
l'edifizi nov. Il concept general prevesa da concentrar la "nova" scola
chantunala en la zona da la Plessur. Differents edifizis che vegnan
utilisads oz per part autramain vegnan construids da nov u transfurmads
sin ils areals dal Constantineum e dal Münzweg. En quest connex vegn il
stabiliment da sport dal Sand integrà cumplettamain en la planisaziun
generala. Il plaz actual da la scola chantunala vegn definitivamain
abandunà. En il spazi da S. Luzi e dal Sand èn prevesidas reservas che
pon vegnir duvradas pli tard. Il bogn dal Sand resta. La regenza propona
en sia missiva "construcziun nova e sanaziun da la scola chantunala da
Cuira" al cussegl grond d'approvar il concept general e da conceder per
quai in credit d'impegn da var 98 milliuns francs. Il pievel vegn alura
a votar davart il credit per il project da construcziun.
Questa schliaziun porscha tranter auter la pussaivladad da tegnair
las investiziuns en in rom survesaivel e da tegnair avert per l'avegnir
eventualas opziuns d'engrondiment. Il medem mument èn ils custs da
manaschi e da mantegniment pli favuraivels che tar autras variantas da
plaz. La concentraziun da tut ils edifizis en la zona da la Plessur na
vegn ultra da quai betg pli chara che la varianta ch'avess prevesì da
sanar e d'utilisar vinavant la chasa da scola chantunala veglia. E
finalmain po l'instrucziun regulara vegnir cuntinuada er durant il temp
da construcziun senza pli grondas mesiras spezialas e construcziuns
provisorias vi da l'edifizi da scola vegl.
L'emprima etappa da construcziun cumpiglia in edifizi nov sin
l'areal dal Constantineum. En ulteriuras etappas vegnan sanads
l'anteriur seminari da magisters grischun, la chasa Cleric sco er ils
stabiliments da sport, avant che l'areal dal Münzweg vegn surbajegià e
che la demontada da la scola chantunala actuala cumenza. En il concept
general è er integrada la dischlocaziun da la via da S. Luzi.
La regenza ha resguardà en il nov concept da la Plessur tant la
quota da naschientschas regressiva dals ultims onns sco er las
directivas dal cussegl grond suenter la debatta da spargn da las
sessiuns da zercladur e d'avust. Il project custa en sia varianta
actuala 15 milliuns francs pli pauc.
Terapeuts natiralists pon far examens parzials
La regenza ha cumplettà la "ordinaziun davart l'examen per medis che
lavuran cun metodas natiralas": da nov pon las candidatas ed ils
candidats laschar s'examinar er mo en ils singuls roms d'acupunctura,
d'omeopatia sco er da fitoterapia (terapia da plantas). Il vegl urden
d'examen preveseva d'examinar las terapeutas natiralistas ed ils
terapeuts natiralists futurs en tut ils roms, independentamain da lur
champ spezial da pli tard. L'ordinaziun revedida entra en vigur il 1.
d'october 2003.
Scrit d'origin pers na sto betg pli vegnir declerà sco "nunvalaivel"
In scrit d'origin vegn remplazzà en cas ch'il possessur declera en
scrit ch'el na possedia betg pli quel. La regenza ha fixà questa nova
disposiziun en la "ordinaziun executiva tar l'ordinaziun dal cussegl
federal dals 22 da december 1980 davart il scrit d'origin". Fin il 15 da
settember 2003 vala anc la veglia reglamentaziun: in scrit d'origin sto
l'emprim vegnir declerà sco "nunvalaivel", avant ch'el vegn remplazzà.
Da vischnancas e regiuns
- Maiavilla, Jenins e Fläsch: La revisiun parziala da la
constituziun da la citad, la construcziun nova da la halla da gimnastica
tripla e la midada d'utilisaziun dal tract spezial da la scola
cirquitala han gì per consequenza midadas dals statuts dal consorzi da
scola per la scola cirquitala da las trais vischnancas. Ils statuts
revedids parzialmain ha uss er approvà la regenza.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Dieschma d'alcohol: L'atun organiseschan l'uffizi per la scola
populara ed il sport, l'uffizi da sanadad e l'uffizi dal servetsch
social la campagna da prevenziun "toxicomania en il mintgadi". La
regenza ha concedì per quai in credit da maximalmain 30'000 francs.
- 13 ovras ed occurrenzas culturalas: La regenza ha approvà var
75'000 francs sco contribuziuns e garanzias da deficit.
- Uniun dals Grischs: Per il giubileum da 100 onns l'onn 2004 ha la
regenza approvà ina contribuziun da 10'000 francs. En il center da las
festivitads stat en quest connex il di da la cultura a Puntraschigna sut
il motto "evenimaint.rumantsch".
- Local da scola: Per endrizzar in local da scola per ina classa
pitschna integrada survegn la vischnanca da Razén ina contribuziun
chantunala da var 7000 francs.
- Nov passape: A Puschlav en il vitg po vegnir construì il nov
passape per lung dal "borgo di Poschiavo" (zona San Bartolomeo). La
contribuziun chantunala importa var 116'000 francs.
- Da la mazlaria al negozi da vischnanca: La regenza ha approvà in
credit d'agid d'investiziun per midar la mazlaria a Schmitten (Ferrera)
en in negozi da vischnanca ed ha ultra da quai concludì ina contribuziun
chantunala da var 31'000 francs.
- Revitalisaziun dal Rom: Per la 33avla etappa ha la regenza approvà
per la Società da meglioraziun Val Müstair ina contribuziun chantunala
pauschala da 490'000 francs.
Projects da vias
- Per la midada da construcziun dal rimnader da grava da la
"Maschänserrüfe" sper la A13 ha la regenza approvà var 1,2 milliuns
francs.
chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun