Las prescripziuns da chatscha 2003 na cuntegnan - cumpareglià cun l'onn avant - naginas midadas fundamentalas. En la zona da guaud vegn reducì minimalmain il squitsch da chatscha sin ils chamutschs, e portgs selvadis dastgan vegnir chatschads ussa en tut il chantun. Mantegnì vegn perencunter la protecziun dal tschierv cun curuna da domaduas varts.

La planisaziun da chatscha è sa cumprovada.
Cun ina realisaziun consequenta da la planisaziun da chatscha èsi reussì d'adattar ils effectivs da sulvaschina areguard il dumber al spazi da viver ch'è avant maun. Er la cumposiziun qualitativa dals effectivs da la selvaschina d'unglas (tschierv, chavriel, chamutsch, capricorn), quai vul dir la relaziuns dals sexs e la relaziun tranter animals giuvens resp. madirs e vegls, ha pudì vegnir meglierada cleramain. Las prescripziuns da chatscha 2003 na survegnan perquai - cumpareglià cun l'onn avant - naginas midadas fundamentalas.

Il tschierv cun curuna da domaduas varts resta protegì
L'effectiv dals tschiervs ha - guardà sin tut il chantun e cumpareglià cun l'onn passà - puspè pudì vegnir stabilisà. Sin basa da la documentaziun preschenta (dumbraziuns, butins, selvaschina disgraziada, valitaziun qualitativa da la taxaziun da quest onn) stons ins partir d'in effectiv da primavaira da var 12'700 (2002: 12'600) animals. Pervi da quai ston ins cuntinuar cun la chatscha da tschiervs en la medema intensitad sco fin ussa, latiers ston però vegnir resguardadas las midadas regiunalas da l'effectiv da tschiervs en il rom da la planisaziun da prelevaziun. La prelevaziun en las regiuns Surselva, Dreibündenstein, Mittelbünden, Schanfigg e Mesolcina sto vegnir augmentada. En las regiuns Heinzenberg, Hinterrhein, Untervaz e Puschlav perencunter vegn la prelevaziun reducida. Il plan da prelevaziun per tut il chantun munta a 4'210 tschiervs (2002: 4'175).

Dapi l'onn 1992 è protegì il tschierv cun curuna da domaduas varts. Durant quests 11 onns han profità divers tschiervs chapitals da quella protecziun. La protecziun dal tschierv cun curuna da domaduas varts ha chaschunà la protecziun da singuls taurs-tschierv ferms, in augment da tals en la classa d'amez ed en la classa veglia sco per exempel tar il buc-chamutsch n'è però betg capitada. Per quai èn decisivs plirs motivs. En spezial sto vegnir menziunà l'expansiun dal temp da chatscha durant la chatsch'auta da 17 a 21 dis, l'augment dals butins tar il tschierv cun curuna d'ina vart sco er las schluppettadas fallidas da mintg'onn da tschiervs cun curuna da domaduas varts. Ultra da quai resta da constatar ch'il butin da la chatsch'auta dals taurs-tschierv è restà constantamain aut, malgrà questas mesiras da protecziun.

Suenter la chatscha da l'onn passà ha l'uffizi da chatscha e pestga fatg examinaziuns cun la metoda da la glimatura dals dents vi da divers tschiervs pli vegls. Questas examinaziuns han mussà ch'ils tschiervs en il chantun Grischun vegnan pli vegls che supponì en general. Tschiervs pon senz'auter vegnir 15 onns ed en cas excepziunals fin 20 onns vegls. Sin basa da la situaziun da la selvaschina disgraziada che vegn observada precis dapi onns na datti nagin basegn urgent da cumenzar cun la chatscha dal tschierv cun curuna da domaduas varts gia l'atun che vegn. A medem mument vali però er da realisar adequatamain las enconuschientschas gudagnadas. La planisaziun da chatscha tar ils tschiervs sto vegnir concepida uschia ch'in dumber grond avunda da taurs-tschierv po crescher e sa sviluppar en la classa veglia. Sin basa da ponderaziuns da la biologia da selvaschina na dastga la quota da tschiervs madirs da la populaziun totala en nagin cas vegnir periclitada d'intervenziuns da chatscha. Il fatg che tschiervs pon vegnir en Grischun pli vegls che supponì fin ussa e la quota anc adina pitschna da taurs-tschierv da la classa d'amez e da la classa veglia pretendan perquai ina strategia precauta. Il dar liber dal tschierv cun curuna da domaduas varts dastga perquai succeder mo cun restricziuns e sto - schizunt tar in dar liber mo per dis - vegnir accumpagnà da mesiras da cumpensaziun. La fixaziun da quellas mesiras da cumpensaziun pretenda tenor l'avis da la regenza ina vasta discussiun da la politica da chatscha. Quella n'è anc betg vegnida fatga en la dimensiun necessaria. Perquai resta il tschierv cun curuna da domaduas varts protegì per quest onn. Quai è er raschunaivel perquai che la nova regulaziun dals asils da selvaschina, previsa per quest onn, è vegnida spustada per in onn ed il concept cumprovà cun dapli, ma pli pitschens asils da selvaschina po pervi da quai vegnir realisà pir l'onn che vegn en tut ils districts da chatscha.

Adattaziuns da la limita d'autezza tar la chatscha da chamutschs
En il rom dal concept per la chatscha da chamutschs da l'onn 1990 è il squitsch da chatscha vegnì augmentà cleramain per la chatscha da chamutschs en la zona da guaud. Tenor las limitas d'autezza fixadas en las prescripziuns da chatscha valan latiers per la chatscha da chamutschs en la zona da guaud da princip mesiras da protecziun main severas che per la zona alpina. En diversas regiuns cun ina pitschna part da zona alpina èn ils effectivs da chamutschs en la zona da guaud vegnids reducids fermamain ils onns passads. Quai vala cunzunt per il district da chatscha XI (Herrschafti-Prättigau). Cun l'adattaziun da la limita d'autezza vegn reducì il squitsch da chatscha sin ils chamutschs per la gronda part da quel district da chartscha. En il district da chatscha X (Suot Tasna-Ramosch) sto perencunter - areguard la situaziun dals donns da selvaschina - vegnir augmentà il squitsch da chatscha sin ils chamutschs che vivan en la zona da guaud dal territori da Ftan. Quai capita er tras in'adattaziun da la limita d'autezza correspundenta. Ins ha però er correspundì a la dumonda giustifitgada da l'uniun grischuna da chatschaders da patenta che ha en mira da reducir in pau il squitsch da chatscha sin las stetgas en tut il Grischun.

Raffinaziun da la basa da calculaziun per il plan da reducziun dals chavriels
Las disposiziuns per la chatscha da chavriels na survegnan naginas midadas. Perencunter vegn puspè raffinada la basa da calculaziun per il plan da prelevaziun d'ina regiun. Cunzunt tegnan ins pli ferm quint da las differenzas regiunalas tar il squitsch da chatscha sin il buc-chavriel. Uschia pon las realitads regiunalas vegnir resguardadas anc meglier en il rom dal plan da prelevaziun.

Dar liber il portg selvadi en tut il Grischun
En la Val Mesauc vegnan sajettads gia dapi divers onns portgs selvadis ch'immigreschan nà dal Tessin. L'enviern passà èn er vegnids observads portgs selvadis en divers lieus da la Val dal Rain songagliaisa. Quai è il resultat da la multiplicaziun intensiva dals portgs selvadis en tut la Svizra nordorientala ed orientala. Pia sto er vegnir quintà cun in'immigraziun da singuls animals en il Grischun dal nord. Per prevegnir da bell'entschatta a donns da selvaschina sproporziunads e per far enconuschent questa chatscha pretensiusa als chatschaders grischuns vegnan da nov dads libers a la chatscha ils animals betg purtants en l'entir chantun.

La chatscha bassa - controlla precisa e conscienta da la responsabladad dals effectivs da selvaschina
Er ils effectivs da lieurs, giaglinas da draussa ed urblaunas vegnan survegliads dapi onns. Questas spezias han perquai er effectivs constants e buns. Abitadis centrals impurtants da questas spezias èn ultra da quai protegids tras asils da selvaschina ed uschia privads da la chatscha. La planisaziun da chatscha fa pia er effect en il sectur da la selvaschina da chatscha bassa.

Gremi: uffizi da chatscha e pestga dal Grischun
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga dal Grischun