Co èn sa midads ils abitadis dapi l'onn 1980? S'accorda la midada observada cun las finamiras dal plan directiv chantunal? Nua ston ins agir? Questas dumondas respunda il nov rapport davart ils abitadis dal Grischun. Il rapport ch'è vegnì redigì da l'uffizi per il svilup dal territori dal Grischun porscha enconuschientschas impurtantas davart il svilup da l'abitadi en il Grischun. Questas enconuschientschas actualas èn differenziadas en quai che reguarda il territori . Il rapport serva er sco basa per ulteriuras lavurs.

Svilups e facturs decisivs per ils abitadis
Numerus svilups da noss temp han er consequenzas per l'urbanisaziun. L'inveteraziun creschenta, la mobilitad pli e pli intensiva, la discrepanza tranter il lieu d'abitar ed il lieu da lavur, dentant er ils basegns dal turissem che sa midan adina puspè sco er las pretensiuns als lieus economics han ina influenza directa sin la structura dals abitadis. Facturs decisivs impurtants per il svilup dals abitadis èn la cuntanschibladad (pli svelt e pli savens), la midada da las dumondas per abitaziuns primaras e secundaras sco er l'effectiv da surfatschas che na vegnan betg utilisadas e d'edifizis che na vegnan betg duvrads.

Differents svilups en differents territoris
Las midadas n'èn betg dapertut las medemas. I dat cleras differenzas regiunalas per exempel areguard la cuntanschibladad, areguard la demografia, areguard las plazzas da lavur, areguard las activitads da construcziun ed areguard l'utilisaziun da la surfatscha. Als problems ch'èn differents da regiun a regiun stoi vegnir fatg frunt cun soluziuns ch'èn accordadas cun il territori. Da questas differenzas territorialas tegna quint il plan directiv chantunal PDChant 2000 cun sias ponderaziuns generalas ch'èn differenziadas tenor ils tips da territori.

Cuntegn e resultats dal rapport davart ils abitadis dal Grischun
En il rapport davart ils abitadis dal Grischun ch'è vegnì redigì da l'uffizi per il svilup dal territori vegnan temas impurtants per il svilup dals abitadis preschentads en moda grafica e commentads curtamain. Las midadas en il Grischun dapi l'onn 1980 vegnan cumparegliadas cun il svilup en Svizra. Entaifer il chantun vegn fatga ina contemplaziun differenziada tenor ils trais tips da territori "territoris urbans / aglomeraziuns", "territoris turistics" e "spazis rurals". Ultra da l'evaluaziun da statisticas èn vegnids preschentads exempels da concentraziuns ad in center, da lieus d'industria e da mastergn, da renovaziuns da l'hotellaria e d'utilisaziuns d'abitaziuns en il senn da svilups giavischads e realisads.

Las trais enconuschientschas las pli impurtantas:
- En la Val dal Rain grischuna s'augmentan cleramain las plazzas da lavur e la populaziun. En las regiuns sa concentreschan las plazzas da lavur adina pli fitg sin ils centers regiunals e sin ils centers turistics. Quai èn las pitgas da l'urbanisaziun decentrala. Correspundentamain è la populaziun stabila en las regiuns che sa chattan en la vischinanza dals centers. En las regiuns periferas percunter èn las plazzas da lavur e la populaziun sa diminuidas. En quests territoris è la populaziun fitg veglia. Il medem mument è periclità il provediment da basa.
- La surfatscha da las zonas da construcziun è restada stabila. Il stadi da la surbajegiada è s'augmentà fermamain en las vischnancas cun ina gronda activitad da construcziun. Ils abitadis èn sa concentrads. Il squitsch sin la surfatscha n'è - en spezial en territoris turistics cun lur grondas dumondas d'abitaziuns secundaras ed en las vischnancas d'aglomeraziun - betg anc sa diminuì. Las reservas da zonas da construcziun èn tut en tut grondas avunda, dentant betg repartidas dapertut en moda optimala. Plitgunsch stgarsas èn ellas en in pèr lieus centrals.
- La purschida da letgs en l'hotellaria e la purschida da letgs che pon vegnir dads en locaziun en la parahotellaria èn sa diminuids cleramain. En il segment da luxus datti ina ferma renovaziun, en il turissem rural èn vegnidas creadas purschidas da nischa. En territoris che han in grond dumber d'abitaziuns secundaras s'intensivescha adina pli fitg la discussiun davart la tematica da las abitaziuns secundaras. I vegnan discutads e tschertgads novs models per mesiras regulativas e per mesiras che augmentan la valurisaziun (crear letgs chauds).

Basa cun differents champs d'applicaziun
Il rapport davart ils abitadis è ina basa per ulteriuras lavurs las pli differentas. Per l'ina è el la part integrala da l'observaziun dal territori che vegn prescritta da la lescha ed è tranter auter ina basa per adattar il plan directiv chantunal en il sectur dals abitadis. Da l'autra vart serva el er sco basa per lavurs da planisaziun sin plaun local e regiunal. La finala vegn el er duvrà per pudair far valair ils interess territorials dal Grischun en planisaziuns ed en discussiuns naziunalas, per exempel en connex cun il concept dal territori per la Svizra u en connex cun la rait da traffic.

Gremi: uffizi per il svilup dal territori
Funtauna: rg uffizi per il svilup dal territori