En las scolas primaras dal chantun Grischun duai vegnir introducida
l'instrucziun obligatorica d'englais sco segunda lingua estra a partir
da la 5. classa. Ultra da quai duai vegnir cumenzà cun l'emprima lingua
estra (rumantsch, talian u tudestg) gia en la 3. empè da en la 4.
classa. Quai prevesa il sboz da la revisiun parziala da la lescha davart
las scolas popularas dal chantun Grischun (lescha da scola) che la
regenza grischuna ha dà en consultaziun.
Il punct central da la revisiun parziala proponida è l'introducziun
da l'instrucziun obligatorica d'englais sco segunda lingua estra en las
scolas primaras ed en las classas pitschnas a partir da la 5avla classa.
Ultra da quai cumenzan tut las scolaras e tut ils scolars cun l'emprima
lingua estra in onn pli baud che fin ussa, numnadamain gia en la 3.
classa. Quai pertutga - tut tenor la regiun linguistica - il rumantsch,
il talian u il tudestg. Questa nova soluziun per las linguas estras en
il chantun Grischun resguarda d'ina vart las recumandaziuns e las
prescripziuns naziunalas. Da l'autra vart tegna ella quint da las
cundiziuns generalas specificas en il Grischun, en spezial da la
trilinguitad. En la sessiun d'october dal 2004 ha il cussegl grond
incumbensà la regenza da preparar las adattaziuns legalas per introducir
l'englais sco rom obligatoric sin il stgalim da la scola primara.
Ultra da quai prevesa il sboz da consultaziun d'introducir
contribuziuns chantunalas als custs per las persunas che dirigian scolas
primaras, scolas realas u scolas secundaras. Per che questas
contribuziuns possian vegnir liberadas, ston vegnir ademplidas premissas
minimalas areguard l'engaschament, areguard la scolaziun ed areguard las
obligaziuns. Quellas vegnan fixadas en las directivas chantunalas. Il
motiv per conceder las contribuziuns èn las pretensiuns augmentadas a la
scola ed a las direcziuns da scola.
Dals documents da consultaziun pon ins prender invista sin la pagina
d'internet dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da
l'ambient, www.ekud.gr.ch. La consultaziun dura fin ils 30 da settember
2007.
Contribuziuns chantunalas pli autas per mantegnair ruinas da
chastels en il Grischun
Il mantegniment da ruinas da chastels en il chantun Grischun duai
vegnir sustegnì ils proxims diesch onns cun contribuziuns chantunalas
pli autas. En il rom dal "project per mantegnair ruinas da chastels en
il chantun Grischun" ha la regenza grischuna approvà in credit da
4'730'000 francs als custs per mantegnair differentas ruinas da chastels
en il chantun. La regenza vegn a conceder quests meds finanzials or dal
fond da la lottaria naziunala mintgamai cun in conclus separà sin basa
d'in project concret. Las mesiras per mantegnair e per conservar en tut
25 ruinas da chastels vegnan prendidas durant ils proxims diesch onns, e
quai en pliras etappas.
Ruinas da chastels tutgan en il chantun Grischun tar ils monuments
architectonics ils pli custaivels da l'istorgia culturala da
l'architectura profana dal temp autmedieval e dal temp medieval tardiv.
En general contribueschan ellas essenzialmain al caracter unic da la
cuntrada da cultura da las valladas. Er anc en il 21avel tschientaner na
reflectan ellas betg mo l'identitad da la cultura indigena, ellas èn er
attractivas per il turissem. Quai che distingua spezialmain il Grischun
è il grond dumber da ca. 250 cumplexs da chastels.
Oz sa chattan bleras ruinas en in stadi pli e pli periclità. Ils
ultims 30 onns èn ca. 30 ruinas da chastels e da baselgias vegnidas
conservadas e documentadas cun contribuziuns da la confederaziun e dal
chantun. En connex cun restauraziuns da chastels han ins pudì quintar
durant ils onns passads cun grond sustegn da vart da la confederaziun.
En vista a la situaziun finanziala da la confederaziun ed a las
reducziuns drasticas dals meds finanzials per la tgira da monuments è la
situaziun per il preventiv vegnida fitg critica en quest reguard. Tar
divers projects da restauraziun è la confederaziun sa retratga
cumplettamain da la finanziaziun.
Per quest motiv duai la tariffa da contribuziun chantunala, ch'è
normalmain 16,8 pertschient, vegnir augmentada a 30 pertschient, e quai
en il senn d'ina finanziaziun speziala. La tariffa da contribuziun da 30
pertschient vala dentant mo en cas, nua ch'i na vegnan pajadas naginas
contribuziuns federalas. L'import total da las contribuziuns chantunalas
da 4'730'000 francs para - sch'ils projects vegnan fatgs en etappas
entaifer diesch onns - d'esser finanzialmain supportabel. Ils cumplexs
da chastels èn repartids en furma relativamain eguala sin las regiuns
dal chantun, uschia che las contribuziuns vegnan er pajadas egualmain
areguard la politica regiunala.
La revisiun totala da l'ordinaziun davart il register da commerzi
vegn sustegnida
La regenza grischuna sustegna da princip la revisiun totala da
l'ordinaziun davart il register da commerzi proponida da la
confederaziun. Uschia pari d'esser objectivamain correct d'adattar
l'ordinaziun davart il register da commerzi sistematicamain al dretg
vertent ch'è caracterisà da numerusas revisiuns ed a la pratica usitada.
En quest connex vegn simplifitgada er l'applicaziun, quai ch'è in
avantatg spezialmain per l'economia. I para er d'esser adequat che la
pratica, ch'è sa cumprovada, è vegnida mantegnida per gronda part e che
las novaziuns sa restrenschan sin ils fatgs che ston vegnir adattads.
En sia consultaziun beneventescha la regenza la direcziun
electronica previsa da registers dal di e dal register principal. Quai
correspunda numnadamain a la pratica che vala actualmain. Medemamain
beneventescha la regenza che la direcziun da l'uffizi dal register da
commerzi è anc adina surlaschada al chantun. Plinavant chatta la
regenza che l'introducziun da l'unica instanza da recurs, la quala sto
esser in'autoritad giudiziala, saja inditgada per motivs da la
constituziunalitad. Tras quai vegn la procedura er pli speditiva.
Crititgà vegn percunter ch'il termin planisà per l'entrada en vigur da
l'ordinaziun, il 1. da schaner 2008, saja memia curt per adattar il
dretg chantunal. Perquai duess vegnir integrada en l'ordinaziun ina
disposiziun transitorica per adattar il dretg chantunal.
Da vischnancas e da regiuns
- Igis: Il plan da zonas 1:2'000 revisiun Tardis 2006 dals 21 da
matg 2006 da la vischnanca dad Igis vegn approvà.
- Zizers: Il plan da zonas 1:5'000 da la revisiun parziala dal
territori industrial Tardis dals 22 d'avrigl 2007 da la vischnanca da
Zizers vegn approvà.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Scola professiunala a Cuira: La regenza ha approvà il project da
construcziun per endrizzar ina nova stanza professiunala per
pastizieras/conditras e per pastiziers/conditers en la scola
professiunala a Cuira. Als custs vegn garantida ina contribuziun da
construcziun da maximalmain 215'325 francs.
- Uniun grischuna da las firmas d'installaziuns electricas: Il
chantun paja - supplementarmain a la contribuziun chantunala da 362'750
ch'era vegnida garantida gia pli baud per il project da construcziun da
l'engrondiment dal center da scolaziun da l'uniun grischuna da las
firmas d'installaziuns electricas UGIE a Cuira - ina contribuziun da
maximalmain 217'650 francs per cuvrir las perditas da las contribuziuns
federalas.
- Institut per la perscrutaziun da la cultura grischuna: Per
l'emprima part dal project "Collecziun da las chanzuns popularas
rumantschas" (titel da lavur) da l'institut per la perscrutaziun da la
cultura grischuna vegn concedida ils onns 2007/2008 ina contribuziun da
maximalmain 70'000 francs.
- Open airs: Ils open airs "Bündner Festival" (pli baud Scharàns),
Bellaluna, Valragn, Trun, Stussavgia, Val Lumnezia, Chapella e Malans
vegnan sustegnids cun garanzias da deficit d'ina summa totala da
maximalmain 35'000 francs.
Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 524'000 francs per construir e per
sanar il suandant traject da via:
- via sursilvana: sanaziun da la cuvrida definitiva en connex cun la
sanaziun cunter la canera a Tumein
Fatgs dal persunal
- Urs Flüeler, da Cuira, è vegnì nominà sco suppleant dal manader da
l'uffizi da la controlla da finanzas.
Chanzlia chantunala dal Grischun
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun