La regenza grischuna ha mess en vigur la nova lescha davart la
correcziun dals curs d'aua en il chantun Grischun (LCCA) per il 1. da
schaner 2009. Uschia survegn la correcziun dals curs d'aua en il chantun
Grischun ina basa legala nova e moderna.
Il cussegl grond aveva approvà il relasch da la lescha en sia
sessiun d'avust. Il termin da referendum è scadì ils 3 da december 2008.
Entaifer quest termin n'èn vegnids inoltrads nagins referendums. La nova
lescha chantunala davart la correcziun dals curs d'aua sa concentrescha
sin la regulaziun da mesiras architectonicas per proteger umans e valurs
materialas cunter las consequenzas donnegiusas da l'aua tras inundaziuns
u tras bovas. Betg midà na vegn il princip, tenor il qual las
vischnancas èn responsablas per la correcziun dals curs d'aua. Il
chantun surpiglia dentant incumbensas da sustegn, da coordinaziun e da
surveglianza tar la projectaziun, tar l'approvaziun e tar il
subvenziunament da projects per la correcziun dals curs d'aua. Ultra da
quai vegn introducida ina procedura moderna per approvar ils projects.
La regenza adatta l'ordinaziun tar la lescha da sanadad
La regenza grischuna ha concludì ina revisiun da l'ordinaziun tar la
lescha da sanadad ed ha mess en vigur quella per il 1. da schaner 2009.
Uschia vegnan concretisadas las pretensiuns da qualitad e las premissas
per conceder las permissiuns da manaschi a chasas da persunas attempadas
e da tgira, a gruppas da tgira sco er als servetschs da la tgira e da
l'assistenza a chasa.
Il motiv per las adattaziuns è la revisiun parziala da la lescha per
promover la tgira da persunas malsaunas. Questa revisiun era vegnida
concludida dal cussegl grond ed è entrada en vigur il cumenzament da
quest onn. Tranter auter èsi vegnì introducì in sistem dependent da las
prestaziuns per finanziar ils servetschs da la spitex sco er la
cussegliaziun per mammas e per babs. Er las contribuziuns d'investiziun
ch'il chantun paja a chasas da persunas attempadas e da tgira sco er a
gruppas da tgira èn vegnidas regladas da nov.
Tras questas novaziuns ston las premissas per conceder las
permissiuns a questas instituziuns vegnir concretisadas en l'ordinaziun
tar la lescha da sanadad. Per las chasas da tgira, per las gruppas da
tgira e per las abitaziuns da tgira sco er per ils servetschs da la
spitex vegnan fixadas en quest connex las pretensiuns e las directivas
che questas instituziuns ston ademplir, per che las autoritads
chantunalas possian conceder ad ellas ina permissiun da manaschi.
Latiers tutgan per exempel tschertas pretensiuns professiunalas
minimalas per il persunal da tgira e d'assistenza. Da nov ston las
chasas da persunas attempadas e da tgira sco er las gruppas da tgira er
avair in concept da gestiun ed in concept da tgira e d'assistenza per
persunas cun demenza.
Sco ulteriura novaziun da l'ordinaziun vegn la lavur dad osteopata u
dad osteopat renconuschida - tar las permissiuns per pratitgar la
professiun - sco professiun independenta dal sectur da sanadad e
suttamessa a l'obligaziun da dumandar ina permissiun chantunala. Ina
tala permissiun vegn concedida, sche las candidatas e sch'ils candidats
possedan il diplom interchantunal correspundent.
La gulivaziun pli svelta da la progressiun fraida tar la taglia
federala directa vegn beneventada
La regenza grischuna sustegna ils plans da la confederaziun da
vulair gulivar pli svelt la progressiun fraida tar la taglia federala
directa. En quest connex metta la confederaziun en discussiun duas
variantas: ina gulivaziun annuala ed ina gulivaziun periodica che duai
avair lieu, cur che la chareschia ha cuntanschì 3 pertschient.
Per gulivar la progressiun fraida saja - tenor l'avis da la regenza
- adattada sulettamain la varianta cun l'adattaziun periodica che duaja
vegnir fatga, cur che la chareschia haja cuntanschì 3 pertschient. Quai
scriva la regenza en sia consultaziun a la confederaziun. A la regenza
na para ina gulivaziun annuala ni necessaria ni administrativamain
raschunaivla. Perquai refusa la regenza ina gulivaziun annuala. Las
midadas che vegnan proponidas da la confederaziun dastgassan chaschunar
circa 2 milliuns francs damain entradas per il chantun Grischun or da la
quota vi da la taglia federala directa. D'ina progressiun fraida vegni
discurrì, sch'ina persuna ch'è obligada da pajar taglia vegn - areguard
la tariffa da taglia - en in stgalim da progressiun pli aut, perquai che
sias entradas èn creschidas en consequenza da la cumpensaziun da la
chareschia. La persuna ch'è obligada da pajar taglia ha pia da purtar
ina grevezza fiscala pli gronda, malgrà che sia capacitad da cumpra è
restada la medema.
La regenza sustegna ils plans d'adattar la legislaziun da
victualias al dretg europeic
La regenza grischuna beneventa da princip l'intenziun da la
confederaziun d'adattar la legislaziun svizra da victualias al dretg
europeic ed uschia d'augmentar la cumpatibilitad. Qua tras possian
vegnir diminuidas barrieras per il commerzi. Consequenzas positivas
pudess quai avair cunzunt per la producziun da latgiras en manaschis
d'alpegiada. Quests products impurtants per il chantun Grischun vegnian
exportads pli e pli savens. Quai menziunescha la regenza en sia
consultaziun a la confederaziun. Cun questa revisiun vul la
confederaziun adattar tut en tut nov ordinaziuns executivas concernent
la lescha da victualias al dretg europeic sco er al stadi actual da la
scienza e da la tecnica.
Da vischnancas e da regiuns
- Ardez: Il project "Deviaziun da l'Aual grond" da la vischnanca dad
Ardez vegn approvà e sustegnì cun ina contribuziun da 748'500 francs.
- Favugn: En la vischnanca da Favugn vegn fixada la sveltezza maximala
entaifer l'entir vitg a 30 km/h ed introducida ina "zona da tempo 30", e
quai integrond las vias chantunalas.
- San Murezzan: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la
vischnanca da San Murezzan dal 1. da zercladur 2008 vegn approvada.
- Tavau: En sia consultaziun a l'uffizi federal da traffic concernent
la dumonda da las telefericas Tavau Claustra SA da dar la concessiun
tenor il dretg davart las telefericas e d'approvar ils plans per
construir e per manar in implant da remplazzament per la funiculara
Höhenweg - Weissfluhjoch sin il territori da la vischnanca da Tavau,
propona la regenza da dar la concessiun.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Promoziun da la cultura: La regenza ha concedì contribuziuns da
totalmain 496'500 francs per promover 14 occurrenzas ed ovras
culturalas.
- Tgira da monuments: Il chantun sa participescha cun maximalmain
150'000 francs a la restauraziun totala da la chasa e dal clavà cun
stalla nr. 66 a Bravuogn. Per la renovaziun da l'edifizi principal da
l'hotel Piz Linard a Lavin vegn pajada ina contribuziun da maximalmain
67'900 francs.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun