Cun mesiras differenziadas fa il chantun Grischun frunt a la construcziun nuncontrollada d'abitaziuns secundaras. La regenza grischuna ha deliberà il plan directiv chantunal ch'è vegnì adattà e che cuntegna la tematica "emprimas abitaziuns ed abitaziuns secundaras sco er alloschament turistic" ed ha declerà quel sco liant. Fin la mesadad da l'onn 2013 duain almain 35 vischnancas turisticas dal Grischun disponer da soluziuns adequatas per diriger specificamain il svilup tar las abitaziuns secundaras.

Il sboz dal plan directiv è vegnì elavurà en stretga collavuraziun cun las vischnancas e cun las regiuns pertutgadas. Dals 9 d'avrigl fin ils 11 da matg 2009 è el vegni exponì publicamain ed ha gì per gronda part in resun positiv tar la populaziun e tar las federaziuns.
Il plan directiv ch'è vegnì concludì ussa da la regenza e ch'è vegni declerà sco liant per las autoritads ha en spezial l'intent da reducir l'augment d'abitaziuns secundaras betg explotadas e pervia da quai betg giavischadas en il Grischun. Il medem mument duain las abitaziuns secundaras existentas vegnir occupadas meglier per rinforzar uschia la part centrala da l'economia da turissem. Ultra da quai ha il plan directiv l'intent da promover spazi d'abitar che la populaziun indigena po sa prestar.

Spazi d'abitar favuraivel per la populaziun indigena
En blers centers turistics na po la populaziun residenta quasi betg pli sa prestar in'abitaziun, perquai che la dumonda d'abitaziuns secundaras è fitg gronda. La regenza renconuscha il basegn d'agir en quest sectur. En il plan directiv vegni pia dà in'attenziun speziala a la promoziun da spazi d'abitar favuraivel. Las vischnancas vegnan supplitgadas da relaschar – en cas da basegn – in pachet da mesiras a favur da la construcziun d'abitaziuns per la populaziun indigena. En quest connex duain las vischnancas far frunt en spezial al squitsch che s'augmenta da midar e d'utilisar emprimas abitaziuns existentas sco abitaziuns secundaras.

Las abitaziuns secundaras pretendan ina contemplaziun differenziada
Il plan directiv sa basa sin la tesa che abitaziuns secundaras n'èn betg da princip insatge negativ. Senza dubi po ina construcziun d'abitaziuns secundaras sfranada e speculativa chaschunar problems per la cuntrada, per la reputaziun e per l'attractivitad d'ina destinaziun. Abitaziuns secundaras èn però er da gronda impurtanza per l'economia publica. La "gestiun" d'abitaziuns secundaras generescha tuttina circa la mesadad da las var 12 milliuns pernottaziuns dal Grischun.
D'impurtanza per il turissem èn abitaziuns secundaras explotadas, pia abitaziuns che vegnan dadas en locaziun e ch'èn uschia occupadas per periodas pli lungas. En l'entira discussiun stoi perquai vegnir distinguì cleramain tranter abitaziuns secundaras explotadas (chaudas) ch'èn degnas da vegnir promovidas, ed abitaziuns secundaras betg explotadas (fraidas) che n'èn betg degnas da vegnir promovidas.

Prescripziuns per diriger las abitaziuns secundaras betg explotadas
L'element central dal plan directiv è la prescripziun da limitar la construcziun da novas abitaziuns secundaras betg explotadas en vischnancas turisticas. Per pudair resguardar adequatamain las differentas relaziuns en ils singuls territoris turistics formulescha il plan directiv finamiras flexiblas: Entaifer zonas da construcziun existentas duai la construcziun d'abitaziuns secundaras vegnir limitada en il futur a 30 fin 50% dal svilup da fin ussa. En cas da novas enzonaziuns duain maximalmain 30% dal grad d'utilisaziun pussaivel star a disposiziun per abitaziuns secundaras. Abitaziuns secundaras explotadas è exceptadas explicitamain da questas finamiras directivas.
La limitaziun a 30 fin 50% che vegn pretendida ston las vischnancas resguardar fin il pli tard la mesadad da l'onn 2013; la restricziun tar novas enzonaziuns vala a partir d'immediat. Fin il pli tard l'onn 2011 eruescha e determinescha la regiun il dumber d'abitaziuns secundaras ch'è anc pussaivel en il futur per vischnanca e per territori turistic. La finamira èn la finala contingents communals tenor l'exempel dal plan directiv regiunal da l'Engiadin'ota. Las vischnancas pon sa chapescha relaschar gia oz prescripziuns da contingentaziun ch'ellas ston dentant eventualmain adattar pli tard a la prescripziun regiunala.

35 vischnancas èn directamain obligadas d'agir
Il plan directiv numna 35 vischnancas che ston – ord vista dal chantun – tractar la tematica da las abitaziuns secundaras. Questas vischnancas ston avair fin il pli tard la mesadad da l'onn 2013 prescripziuns ch'èn confurmas al plan directiv per diriger il svilup d'abitaziuns secundaras e per ademplir las ulteriuras finamiras. Pertutgadas èn exclusivamain vischnancas en territoris turistics. Quai èn per l'ina ils centers principals en ils territoris turistics gronds (Engiadin'ota, Flem / Laax, Lai / Arosa, Claustra / Tavau, Scuol / Samignun) cun lur vischnancas vischinas, per l'autra las vischnancas da center dals ulteriurs territoris turistics (Tujetsch, Mustér, Sursaissa, Breil, Spleia, Savognin, Mesauc) e dus cas spezials.
Ultra da questas 35 vischnancas pon las regiuns declerar en lur plans directivs regiunals ulteriuras vischnancas sco vischnancas ch'èn obligadas d'agir. Ultra da quai èn las regiuns autorisadas da metter "sut observaziun" quellas vischnancas, en las qualas il privel ch'i resultia ina dumonda d'abitaziuns secundaras exorbitanta n'è anc betg avant maun. La finala pon las regiuns – en il rom da la planisaziun directiva regiunala e sin basa d'ina controlla da las datas – eventualmain er stritgar vischnancas da la glista obligatorica chantunala, sch'i sa mussa che la valitaziun dal chantun n'è betg stada admessa.

Instrumentari per las vischnancas
In element central per realisar il plan directiv chantunal è l'instrumentari ch'è vegnì deliberà a medem temp sco il plan directiv. En quel vegnan definidas las noziuns, skizzadas las modas da proceder sco er descrittas dapli ch'ina dunsaina mesiras singulas (sco p.ex. models da contingentaziun, mesiras dal dretg fiscal e.u.v.) e concretisadas cun prescripziuns da model. Las vischnancas pon duvrar ils elements da l'instrumentari tut tenor lur problems specifics e tut tenor lur finamiras, e quai en diversas cumbinaziuns.

Ils proxims pass
Suenter che la regenza ha deliberà il plan directiv, sto quel anc vegnir approvà dal cussegl federal. Per las vischnancas e per las regiuns dal chantun è el dentant liant a partir d'immediat. Ellas ston ussa cumenzar immediatamain cun la realisaziun. En spezial dastgass esser pretensiuns il svilup da pachets da mesiras equilibradas en ils singuls territoris turistics che tegnan quint – en l'interess d'in svilup persistent da l'economia publica – da medema maniera da tut las finamiras. Ademplind questa incumbensa vegnan las regiuns sustegnidas dal chantun, uschia tranter auter cun projects da pilot correspundents.

Ulteriuras infurmaziuns:
Ils documents "Richtplantext", "Auswertungsbericht" e "Werkzeugkasten" pon vegnir consultads en l'internet sut www.are.gr.ch en la rubrica "Actualitads".


Infurmaziuns:
president da la regenza Hansjörg Trachsel, schef dal departament d'economia publica e fatgs socials, tel. 081 257 23 15


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun