Pli e pli sa mussan er en il Grischun indizis per ina recreaziun da l'economia, schebain er – sco spetgà – cun retard. Cunzunt l'industria grischuna è puspè optimistica areguard ses avegnir a media vista. En general datti dentant bleras intschertezzas, uschia ch'igl è pli grev da far prognosas per l'economia grischuna. L'onn 2010 vegni perquai fatg quint tut en tut cun ina stagnaziun dal svilup economic. A questas conclusiuns maina il monitoring actual da la conjunctura grischuna.
Er il terz quartal da l'onn 2009 è il commerzi grischun cun l'exteriur stà cleramain pli flaivel cumpareglià cun l'onn precedent. Las reducziuns en quai che reguarda l'import e l'export n'èn dentant betg sa mussadas uschè drasticas sco quellas en l'emprim semester da l'onn 2009. La stad passada ha la conjunctura da l'industria grischuna – tuttina sco quella da la Svizra – cuntanschì il fund da la val. Il volumen da las incumbensas è dentant anc adina sin in nivel bass. Er en il terz quartal è la producziun anc ina giada vegnida reducida levamain. Ils proxims mais fan las interpresas dentant quint cun in augment dal dumber da las empustaziuns. Uschia po er la producziun vegnir augmentada plaunsieu en moda pli generala. Ils augments èn dentant colliads vinavant cun intschertezzas ed els èn – en quai che reguarda l'industria d'export – fermamain dependents da facturs ch'ins na po strusch influenzar, sco la politica monetara u fiscala.
La branscha grischuna da construcziun guarda enavos sin in semester da stad cuntentaivel. Tant las impressarias ed ils impressaris sco er la societad grischuna da las impressarias constructuras e dals impressaris constructurs han dà – er en il terz quartal – in maletg per gronda part positiv da la stagiun currenta. Malgrà in svilup general vinavant robust na poi betg vegnir fatg quint cun ina stagnaziun da la branscha grischuna da construcziun en media vista sin il nivel aut dals ultims onns. Tenor analistas ed analists vegni a dar l'onn 2010 – suenter la crisa economica – in lev redimensiunament. Las aspectativas da las interpresas da construcziun areguard las incumbensas conferman questa valitaziun.
Medemamain ha la gastronomia grischuna pudì s'allegrar d'in dumber da clientella cuntentaivel la stagiun da stad passada. Cumpareglià cun la stad da record 2008 è la dumonda sa reducida main ferm che presumà la primavaira. En la perioda d'observaziun ha l'hotellaria registrà il segund grond dumber da pernottaziuns dals ultims nov onns. La gronda part dals manaschis interrogads ha valità la situaziun actuala da lavur sco en general almain cuntentaivla. In dumber da reservaziuns pli pitschen sco er ina luna da cumpra plitost modesta reduceschan actualmain per il proxim enviern in pau la confidenza da la branscha ch'è fermamain dependenta da la conjunctura. Las consequenzas da la crisa vegnan a sa mussar anc fin la proxima stad.
Pli pauca clientella sco er ina situaziun da rendita in pau mendra l'atun han fatg sentir la recessiun er il commerzi en detagl. Ils proxims mais vegni fatg quint per gronda part cun ina stagnaziun da las svieutas.
La quota da dischoccupaziun en il Grischun è cun 2.1% la fin da l'october anc adina relativamain bassa. Il surpli da la purschida da lavur vegn dentant a sa stabilir l'onn 2010 er anc en il Grischun per in mument, la situaziun resta critica.
Las perspectivas economicas per l'onn 2010 n'èn tut en tut betg unitaras. Ad in progress economic precaut da l'industria s'opponan aspectativas plitost moderadas en las branschas principalas da la gastronomia e da l'economia da construcziun. Ulteriurs svilups positivs fissan necessaris, per ch'il product chantunal brut pudess registrar gia l'onn proxim in creschament.
Il monitoring actual da la conjunctura grischuna cun infurmaziuns pli detagliadas pudais Vus consultar e chargiar giu da la pagina d'internet da l'uffizi per economia e turissem
www.awt.gr.ch (rumantsch/actualitads).
Infurmaziuns:
Patrick Casanova, uffizi per economia e turissem, tel. 081 257 23 74
Gremi: uffizi per economia e turissem
Funtauna: rg uffizi per economia e turissem