Il chantun Grischun sustegna il parc naziunal Adula planisà. En sia ultima sesida ha la regenza grischuna concedì ina contribuziun dad 1.4 milliuns francs per al constituir. Plinavant ha ella mess en vigur la nova lescha davart l'execuziun giudiziala. Dal rest ha la regenza adattà al dretg federal l'admissiun da furniturs da prestaziuns medicinalas ed approvà ina cunvegna da tariffas tranter las medias ed ils medis dal Grischun e las cassas da malsauns che prevesa ina valur dals puncts da taxa pli auta. La finala ha la regenza constatà ch'i na vegnia betg pajada ina cumpensaziun da la chareschia a las collavuraturas ed als collavuraturs da l'administraziun l'onn proxim.
Il Grischun sustegna il parc naziunal Adula
Ils onns 2010 fin 2014 sa participescha il chantun Grischun cun 1.4 milliuns francs vi dals custs per constituir il parc naziunal Adula. La regenza grischuna ha concludì quai ed approvà il plan da gestiun correspundent da l'uniun parc Adula per la fasa da constituziun. A medem temp dumonda ella l'uffizi federal d'ambient da pajar in agid finanzial global da 2 milliuns francs.
Il chantun sa participescha vi dals custs mo, sch'ils posts spezialisads chantunals cumpetents vegnan consultads per fixar il perimeter definitiv da la zona centrala. Quai vala er per tut ils projects da l'uniun parc Adula che tractan restricziuns d'utilisaziun pervia dal parc. L'uniun parc Adula consista da las suandantas organisaziuns regiunalas: organisaziun regiunala da la Calanca, regiun Mesolcina, regiun Tre Valli, regiun Surselva sco er da la regio Viamala.
Il cumenzament dal manaschi dal parc Adula che s'extenda sin il territori da dus chantuns è previs a partir da l'onn 2015. Tenor l'avis da la regenza dispona il territori dal parc naziunal planisà da numerusas valurs natiralas e cuntradas da fitg auta qualitad. Sco proxim duai ussa vegnir concludida ina cunvegna da program cun l'uffizi federal d'ambient. Plinavant sto vegnir concludida ina cunvegna interchantunala cun il chantun Tessin.
En il chantun Grischun èn enconuschents actualmain quatter projects da parcs. Ultra dal parc naziunal Adula èn quai ils trais parcs natirals regiunals d'impurtanza naziunala biosfera Val Müstair, parc Ela e parc Beverin. Ils quatter projects da parcs èn en differents stadis. Il parc naziunal Adula stat davant la constituziun, il parc Beverin vegn endrizzà ed il parc Ela sco er la biosfera Val Müstair sa chattan facticamain en la fasa da manaschi.
La nova lescha davart l'execuziun giudiziala è en vigur
La regenza grischuna ha mess en vigur la nova lescha davart l'execuziun giudiziala en il chantun Grischun per il 1. da schaner 2010. A medem temp ha ella relaschà l'ordinaziun davart l'execuziun giudiziala en il chantun Grischun (ordinaziun davart l'execuziun giudiziala) ed er mess en vigur per il cumenzament da l'onn 2010. Quella cuntegna las disposiziuns executivas detagliadas tar la lescha davart l'execuziun giudiziala.
Il termin da referendum tar la nova lescha davart l'execuziun giudiziala ch'il cussegl grond aveva relaschà en la sessiun d'avust 2009 è scadì ils 9 da december 2009; entaifer quest termin n'èn vegnids inoltrads nagins referendums. Puncts centrals da la nova lescha davart l'execuziun giudiziala èn las regulaziuns davart la segirezza e davart l'urden, davart il sforz direct e davart ils fatgs disciplinars en las instituziuns d'execuziun. Medemamain vegnan adattadas las regulaziuns davart l'execuziun da sancziuns dal dretg penal per giuvenils. Plinavant fixescha il dretg nov las premissas per dastgar communitgar datas da persunas che sa refereschan a l'execuziun giudiziala. Da nov pon las autoritads infurmar – sin dumonda – las victimas da delicts grevs davart il cumenzament dal chasti u da la mesira d'ina persuna sentenziada, davart ses congedi, davart ses transferiment e davart sia relaschada. Sin plaun federal entran en vigur l'onn 2011 il nov cudesch da procedura penala e la nova lescha davart la procedura penala per giuvenils; quai è il motiv principal per la nova regulaziun. Fin alura ston ils chantuns far las adattaziuns necessarias en lur dretg chantunal.
L'admissiun da furniturs da prestaziuns medicinalas vegn adattada al nov dretg federal
La revisiun parziala da l'ordinaziun dal cussegl federal davart il stop d'admissiun da furniturs da prestaziuns medicinalas pretenda in'adattaziun da las disposiziuns executivas chantunalas. Da nov è il stop d'admissiun, ch'è vegnì prolungà fin la fin da l'onn 2011, limità sin medias e medis spezialisads, sin dentistas e dentists sco er sin apotecras ed apotechers. Provediders medicinals da basa sco medias e medis generals ubain medias e medis d'uffants, chiropraticantas e chiropraticants sco er las ulteriuras professiuns da sanadad (uschenumnadas professiuns betg medicinalas) na suttastattan betg pli al stop d'admissiun. La regenza grischuna ha approvà la revisiun correspundenta da las disposiziuns executivas tar l'ordinaziun dal cussegl federal davart la limitaziun da l'admissiun da furniturs da prestaziuns per pratitgar a quint da l'assicuranza obligatorica per la tgira da malsauns. Questa revisiun entra en vigur il 1. da schaner 2010.
En quest connex excluda il chantun Grischun er vinavant las apotecras ed ils apotechers sco er las dentistas ed ils dentists dal stop d'admissiun. Da nov pon ils chantuns ultra da quai limitar sin fundament dal dretg federal las activitads da las medias e dals medis en il sectur ambulant dals ospitals. La regenza desista da quai, perquai ch'ella è da l'avis ch'i na saja betg cunvegnent d'extender il stop d'admissiun sin ils ambulatoris dals ospitals. Quai impediss in ulteriur spustament dal sectur staziunar al sectur ambulant favuraivel.
Approvà ina nova cunvegna da tariffas tranter las medias ed ils medis grischuns e las cassas da malsauns
La regenza grischuna ha approvà la nova cunvegna tranter las assicuranzas da malsauns santésuisse e l'uniun grischuna da medias e da medis. Quella prevesa in augment da la valur dals puncts da taxa sin 82 raps a partir dal 1. da schaner 2010. Fin ussa mettevan las medias ed ils medis grischuns a quint a las cassas da malsauns ina valur dals puncts da taxa dad 80 raps. Questa valur è vegnida fixada l'onn 2007 en in contract chantunal d'affiliaziun tar il contract da basa da TARMED tranter la santésuisse e l'uniun grischuna da medias e da medis. La valur dals puncts da taxa ch'è vegnida concludida da nov da las partidas da tariffa correspunda a la valur dals puncts da taxa dals chantuns da la Svizra orientala.
Per il 1. da schaner 2010 na datti nagina cumpensaziun da chareschia
Las collavuraturas ed ils collavuraturs da l'administraziun chantunala dal Grischun e las persunas d'instrucziun da la scola populara na survegnan l'onn proxim nagina cumpensaziun da chareschia. En cumparegliaziun cun l'onn precedent ha la chareschia numnadamain importà la fin da november nulla puncts.
Tenor la lescha dal persunal cumpensescha la regenza la chareschia mintgamai la fin da l'onn per l'onn chalendar suandant. En quest connex è decisiv il stadi da l'index naziunal dals pretschs da consum la fin da november. Quel ha importà la fin da november 2009 103.9 puncts e correspunda exactamain a la valur da l'onn precedent.
Da vischnancas e da regiuns
- Salouf: La constituziun da la vischnanca da Salouf dals 6 da december 2009 vegn approvada.
- St. Antönien: Per mesiras architectonicas vi da l'allontanament d'aua persa vegn garantida a la vischnanca da St. Antönien ina contribuziun chantunala da maximalmain 108'330 francs.
Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns
- Chasa d'emprendist(a)s da l'Engiadin'ota: Il project da construcziun per sanar ils conducts ed il stgaudament da la chasa d'emprendistas e d'emprendists da l'Engiadin'ota a Samedan vegn approvà. A l'instituziun responsabla vegn empermessa ina contribuziun chantunala da construcziun da maximalmain 622'450 francs.
- Pro Lucmagn: Il chantun sa participescha cun in terz vi dals custs per tegnair avert il pass dal Lucmagn, e quai cun ina contribuziun annuala d'almain 200'000 francs e da maximalmain 250'000 francs. Suenter la scadenza da la cunvegna actuala cun l'uniun Pro Lucmagn duai vegnir concludida ina nova cunvegna per tegnair avert il pass dal Lucmagn che vala per in temp illimità.
- Klibühni: A la Klibühni a Cuira vegn concedida ina garanzia da deficit da maximalmain 200'000 francs per il program d'occurrenzas da l'onn 2010.
Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 870'000 francs per construir e per sanar ils suandants trajects da vias:
- via naziunala A13: servetsch d'enviern e lavurs da mantegniment generalas, restaurant d'autostrada Heidiland
- via naziunala A28: lavurs d'impressari e da cuvrida, punt dal Sägentobel a Saas
- via dal Bernina: lavurs d'impressari, pass dal Bernina – storta Bianca
- via sursilvana: lavurs d'impressari, Trin Mulin – Felsbach
- access a la via dal Partenz: lavurs d'impressari e da cuvrida, via da St. Antönien, punt dal Schanielabach
Per la fin da l'onn
La regenza grischuna ha gì 41 sesidas durant l'onn 2009. A chaschun da quellas ha ella prendì 1267 conclus. En cumparegliaziun cun la media dals onns precedents (circa 1500) èsi reussì da reducir cleramain il dumber da conclus.
Il presidi da la regenza passa il 1. da schaner 2010 a Claudio Lardi, schef dal departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient. Vicepresident daventa Martin Schmid, schef dal departament da finanzas e vischnancas.
La regenza giavischa a tut las conburgaisas ed a tut ils conburgais bellas festas da Nadal e per la fin da l'onn tut il bun, confidenza e sanadad.
Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun