En il chantun Grischun è vegnida creada la basa legala per lantschar il nov program per diagnostitgar a temp il cancer dal sain. A chaschun da sia ultima sesida ha la regenza grischuna mess en vigur per il 1. d'avrigl 2010 la revisiun parziala correspundenta da la lescha davart l'assicuranza da malsauns e la reducziun da las premias. Ultra da quai è ella sa fatschentada cun consultaziuns a la confederaziun ed ha elavurà sias posiziuns tar l'aboliziun dal numer dal velo, tar la nova regulaziun da la cumpensaziun da la prevenziun en cas da divorzi sco er tar l'adattaziun da la lescha davart la protecziun da l'ambient.

Mess en vigur la basa legala dal program per la diagnosa tempriva dal cancer dal sain en il Grischun
Il chantun Grischun ha creà la basa legala per realisar in program per diagnostitgar a temp il cancer dal sain. La regenza grischuna ha mess en vigur per il 1. d'avrigl 2010 la revisiun parziala correspundenta da la lescha davart l'assicuranza da malsauns e la reducziun da las premias. Il cussegl grond aveva approvà la revisiun parziala ils 27 d'avust 2009. Il termin da referendum è scadì ils 9 da december 2009; entaifer quest termin n'èn vegnids inoltrads nagins referendums.
Igl è planisà da surdar ad in'organisaziun ina incarica da prestaziun per realisar en il chantun l'uschenumnà program da screenings mammografics. Per surdar questa incarica è previsa ina publicaziun uffiziala. L'organisaziun respectiva sto ademplir in catalog d'incumbensas predefinì e sto observar las prescripziuns da la confederaziun. La finamira è quella da pudair lantschar il program la fin da l'onn 2010. La gruppa en mira dals screenings mammografics èn dunnas en la vegliadetgna da 50 fin 69 onns, perquai ch'il privel da survegnir cancer dal sain è il pli grond en questa vegliadetgna. Per cuntanscher ina gronda participaziun prevesa la regenza che mintgamai almain in institut da radiologia porschia screenings mammografics en il Grischun dal nord ed en il Grischun dal sid.

La regenza è cunter l'aboliziun dal numer dal velo
La regenza grischuna è cunter la proposta d'abolir l'assicuranza da responsabladad obligatorica per velos. Sco che la regenza explitgescha en sia resposta da consultaziun a l'iniziativa parlamentara "Aboliziun dal numer dal velo", è ella da l'opiniun ch'il sistem actual cun la vignetta da velo saja sa cumprovà fitg bain.
La vignetta actuala custa 5 francs e cuvra – en cas d'in accident – donns da persunas e da chaussas fin ad ina summa da 2 milliuns francs. Actualmain na cumpiglian ils contracts da responsabladad privata betg ils accidents da velo. Sche la vignetta obligatorica vegniss abolida, stuessan las assicuranzas privatas da responsabladad integrar la ristga da velos en lur garanzia, uschia che las premias dastgassan s'augmentar considerablamain. Tenor l'avis da la regenza saja uschia da far quint cun ina largia d'assicuranza, perquai che betg tut las persunas cun ina posiziun sociala main buna possian sa prestar in'assicuranza privata da responsabladad, ma giajan tuttina cun velo.

La regenza va d'accord cun la nova regulaziun da la cumpensaziun da la prevenziun planisada en cas da divorzi
Tenor il giudicament da la regenza grischuna è la nova regulaziun da la cumpensaziun da la prevenziun en cas da divorzi, sco ch'ella vegn proponida da la confederaziun, adequata e pratitgabla. Cun las adattaziuns vul la confederaziun cuntanscher en spezial ina meglra garanzia da pèrs maridads che sa laschan divorziar pir suenter l'entrada d'in cas da prevenziun.
Sco quai che la regenza menziunescha en sia resposta da consultaziun tar la revisiun previsa dal cudesch civil svizzer, portia il dretg vertent per part resultats nuncuntentaivels, en spezial areguard la cumpensaziun da la prevenziun u areguard la divergenza dal princip da la partiziun mez a mez. Il project portia clerezza en quest connex e dettia a las dretgiras ed a las partidas dapli spazi d'agir per chattar soluziuns adequatas.

La regenza pretenda ina realisaziun pratitgabla e moderada da la convenziun d'Aarhus
La regenza grischuna è sceptica envers ils plans da la confederaziun d'approvar e da midar la convenziun d'Aarhus e d'adattar correspundentamain la lescha davart la protecziun da l'ambient. Ella pretenda ina realisaziun pratitgabla e moderada.
Tenor la voluntad dal cussegl federal duai la Svizra sa participar a la convenziun dals 25 da zercladur 1998 davart l'access ad infurmaziuns, la participaziun dal public a las proceduras da decisiun e l'access a las dretgiras en chaussas d'ambient (convenziun d'Aarhus). Quai pretenda adattaziuns en la lescha davart la protecziun da l'ambient. Plinavant stuessan ils chantuns dar il dretg d'access ad infurmaziuns davart l'ambient.
Sco quai che la regenza scriva en sia resposta da consultaziun vegnan ils chantuns e las vischnancas obligads qua tras da prevair in'avertura correspundenta en il sectur da las infurmaziuns davart l'ambient. Uschia ston chantuns sco il Grischun, che n'han betg ina lescha generala davart la transparenza, quintar cun tscherts custs supplementars. Sch'ils chantuns duain vegnir obligads da daventar activs sin plaun legislativ, duain ins en mintga cas sa stentar da chattar soluziuns simplas, pratitgablas e raschunaivlas. Tenor l'opiniun da la regenza duai la confederaziun trair a niz sia libertad d'agir en il senn d'ina realisaziun moderada da la convenziun. En quest connex sto vegnir observà l'intent oriund da la convenziun d'Aarhus, senza valitar supplementarmain aspects secturials en cas da projects.

Da vischnancas e da regiuns

• Seewis: Las revisiuns parzialas da la constituziun communala da Seewis, concludidas a chaschun da las radunanzas communalas dals 17 da settember 2009 e dals 26 da favrer 2010, vegnan approvadas.
• Val Müstair: Il project da la vischnanca da Val Müstair per construir ils rempars da la Val da l'Archa Gronda vegn approvà e sustegnì cun ina contribuziun chantunala da 165'000 francs.
• Arosa: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca d'Arosa dals 29 da november 2009 vegn approvada.
• Mastrils: La revisiun parziala da la planisaziun locala da la vischnanca da Mastrils, concludida ils 20 da november 2009, vegn approvada.

Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns

• Chasa da persunas attempadas e da tgira "da casa val lumnezia" a Vella: Il project da construcziun per la nova chasa da persunas attempadas e da tgira "da casa val lumnezia" a Vella cun maximalmain 58 letgs da tgira subvenziunabels vegn approvà. Cun resalva da la garanzia da la finanziaziun restanta vegn garantida a l'instituziun responsabla ina contribuziun chantunala maximala da 7'000'000 francs.
• Vitg da vacanzas da la Reka a Bravuogn: Cun resalva da la finanziaziun totala reglada vegnan concedids a l'associaziun cassa svizra da viadi (Reka) in emprest dad 1'190'000 francs en il rom da la nova politica regiunala da la confederaziun sco er ina contribuziun chantunala da 200'324 francs per engrondir e per sanar il vitg da vacanzas da la Reka a Bravuogn.
• Tgira da monuments: Il chantun sa participescha cun totalmain 961'300 francs vi da differents projects da la tgira da monuments. Sustegnidas vegnan las lavurs da restauraziun da la baselgia evangelica ad Andeer, Clugén, la restauraziun totala da la Chesa Fontana e da la Chesa Gabriel a Bravuogn, la restauraziun externa e la reparaziun dal betun natiral da la baselgia catolica da la Sontga Crusch a Cuira, la restauraziun externa da l'anteriura stalla da chavals da la "Casa di Sotto" a Mesauc, la restauraziun totala e la renovaziun dal tetg da plattas da crap da la "Cà d'Santi" a Soazza, la renovaziun dal tetg da plattas da crap e da la fatschada da l'anteriur "Sporthotel" a Spleia sco er l'etappa da restauraziun 2010 da la claustra Son Jon a Müstair.

Projects da vias
La regenza ha approvà totalmain 11'332'000 francs per construir e per sanar ils suandants trajects da vias:
- via d'Avras: lavurs d'impressari, Am Bach – Juppa
- via da la Tumleastga: lavurs d'impressari en il vitg da Roten
- via dal Güglia: lavurs d'impressari, sviament da Silvaplauna
- via da la Lumnezia: lavurs d'impressari, Val Miedra – Vrin Mons
- via sursilvana: lavurs d'impressari, Schluein – Rueun
- via da Sursaissa: lavurs d'impressari, guaud da Flond
- via dal Meir: lavurs d'impressari, Solas – tunnel d'Alvaschagn


Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun