En sia posiziun tar il rapport davart l'efficacitad da la NGF pretenda la regenza grischuna ch'i saja da mantegnair la relaziun vertenta tranter ils sistems da gulivaziun er en l'avegnir. En ina brev a la confederaziun exprima la regenza ultra da quai sias resalvas envers la sanaziun previsa dal tunnel da via tras il Gottard e pretenda mesiras cunter il transferiment smanatschant dal traffic. En sia ultima sesida ha la regenza la finala constatà che la "iniziativa IPM" è reussida, ha inoltrà a la confederaziun ina dumonda per realisar il project da pilot davart la votaziun electronica ed ha relaschà ina revisiun totala da l'ordinaziun davart la construcziun da scolas.

Ils sistems da gulivaziun da la NGF duain avair er vinavant dotaziuns gulivas
En connex cun la gulivaziun da finanzas tranter la confederaziun ed ils chantuns (NGF) duai la relaziun da dotaziun tranter ils dus sistems da gulivaziun restar guliva er en la nova perioda da contribuziun 2012-2015. Quai pretenda la regenza grischuna en sia resposta da consultaziun tar il rapport federal davart l'efficacitad 2008-2011.
Per il chantun Grischun èsi fitg impurtant da mantegnair la regulaziun da dotaziun existenta tranter la gulivaziun da las grevezzas sociodemograficas e geografic-topograficas da 50 a 50 pertschient. Questa valitaziun è vegnida fatga or d'ina vista generala e represchenta in consens cun ina basa fitg vasta. Er las datas da basa dal rapport davart l'efficacitad pledan – tenor l'avis da la regenza – cleramain a favur d'ina cuntinuaziun da las proporziuns vertentas. Las consequenzas d'in spustament da las contribuziuns fissan gravantas per il chantun Grischun.
En sia resposta da consultaziun renviescha la regenza a la posiziun consolidada da la radunanza plenara da la conferenza da las regenzas chantunalas (CdC) tar il rapport davart l'efficacitad, ch'è vegnida deliberada ils 25 da zercladur 2010. La regenza sustegna questa posiziun.
Uschenavant ch'i po vegnir giuditgà per il curt temp da mo bundant dus onns, è la NGF sa cumprovada tenor l'avis da la regenza. La finamira da rinforzar il federalissem ha pudì vegnir cuntanschida gist tuttina sco la finamira da sminuir las differenzas tranter ils chantuns. Tenor ils resultats dal rapport federal davart l'efficacitad èn ils chantuns cun paucas resursas vegnids rinforzads tras la NGF, senza che quai haja restrenschì en moda decisiva la capacitad d'agir e la cumpetitivitad dals chantuns cun bleras resursas. La regenza na vesa pia nagin basegn d'agir per curreger la mecanica da la NGF e la dotaziun dals sistems da gulivaziun. Ella sustegna la tenuta dal cussegl federal che s'exprima en il project da consultaziun cleramain a favur d'in sistem constant.

Sanaziun dal tunnel da via tras il Gottard: La regenza exprima resalvas e pretenda mesiras cunter il transferiment dal traffic
Il chantun Grischun pretenda da la confederaziun da prender a temp mesiras adattadas per limitar il traffic che vegn spetgà pervia dal transferiment chaschunà tras la sanaziun dal tunnel da via tras il Gottard. En ina brev al cussegl federal exprima la regenza sias resalvas en cas ch'il tunnel vegniss eventualmain serrà ad interim.
Sco in chantun ch'è senza dubi pertutgà essenzialmain dal traffic da transferiment considerescha la regenza ch'i saja indispensabel d'esser integrà en l'infurmaziun d'emprim maun. Plinavant fissi util da fixar in gremi accumpagnant che vegn infurmà regularmain durant la proxima fasa da projectaziun e che po da sia vart far propostas.
Ord vista dal chantun Grischun saja stringentamain necessari da pudair planisar a temp mesiras concretas che servan a limitar respectivamain a dosar il traffic da transferiment. La ruta dal San Bernardin tranter Tusaun e Mesauc ha grondas muntadas, numerus tunnels, per part stortas stretgas e paucas pussaivladads da surpassar. La capacitad da prestaziun da quest traject è limitada ed il potenzial da privel è fitg grond. La regenza fa gronds quitads davart la segirezza dal traffic, particularmain en cas d'in augment dal traffic pesant. Ils accidents da traffic ed ils incendis en il tunnel han mussà ils ultims onns il privel da questa autovia da muntogna. Per quest motiv dat la regenza paisa ad in'analisa e valitaziun accurata e cunzunt er objectiva e realistica da tut ils trajects alternativs e da lur consequenzas.

La "iniziativa IPM" è reussida
La "iniziativa IPM" (iniziativa chantunala dal pievel cunter birocrazia e reglamentaziuns nunnecessarias) è reussida cun 4'389 suttascripziuns valaivlas. Quai ha constatà la regenza grischuna.
L'iniziativa dal pievel, inoltrada ils 8 da zercladur 2010, è vegnida redigida sco iniziativa constituziunala en furma d'in sboz elavurà. Ella pretenda ch'il chantun e che las vischnancas prendian mesiras per limitar tant sco pussaivel il dumber da regulaziuns e la chargia administrativa per interpresas, en spezial per las interpresas pitschnas e mesaunas (IPM).
Resguardond ils termins legals vegn l'iniziativa surdada al departament d'economia publica e fatgs socials per l'ulteriura elavuraziun en il rom dals conclus da princip da la regenza.

Il Grischun fa ina dumonda per realisar in project da pilot davart la votaziun electronica
En il chantun Grischun duai ina part da las Svizras e dals Svizzers a l'exteriur avair per l'emprima giada la pussaivladad d'applitgar la votaziun electronica en ina votaziun, e quai dumengia, ils 28 da november 2010. La regenza grischuna ha fatg ina dumonda al cussegl federal d'approvar la realisaziun d'ina votaziun d'emprova per questa data. La votaziun electronica u l'uschenumnà e-voting duai vegnir applitgà per l'emprima giada per las Svizras e per ils Svizzers a l'exteriur da sis vischnancas da pilot en il chantun. Quai èn las vischnancas da Cuira, da Domat, da Flem, da Mustér, da Puschlav e da Tavau.
Cun sis ulteriurs chantuns (Argovia, Friburg, Soloturn, Schaffusa, Son Gagl e Turgovia) è il Grischun sa reunì ad in consorzi per preparar l'introducziun da la votaziun electronica. En quest connex han ils chantuns concludì contracts da collavuraziun per pudair profitar dal sistem da votaziun electronica dal chantun Turitg ch'è sa cumprovà.

Novas regulaziuns per subvenziunar chasas da scola
Il chantun Grischun regla da nov la subvenziun da chasas da scola. La regenza grischuna ha concludì ina revisiun totala da l'ordinaziun davart la subvenziun da stabiliments da scola e da sport da scola (ordinaziun davart la construcziun da scolas) e mess en vigur quella per il 1. da fanadur 2010.
La revisiun totala è necessaria perquai ch'i dat intschertezzas en connex cun l'elavuraziun da las dumondas da construcziun suenter che la NGF grischuna è vegnida refusada la primavaira 2010 e suenter ch'il moratori da construcziun per scolas è scadì il cumenzament da quest onn chalendar. La nova ordinaziun davart la construcziun da scolas fixescha las premissas per conceder contribuziuns chantunalas a stabiliments da scola e da sport. En quest connex vegnan las cumpetenzas regladas en moda pli clera. Da nov vegn la regenza a prender la decisiun strategica impurtanta davart la cumprova dal basegn. A medem temp duai vegnir rinforzada l'atgna responsabladad da las instituziuns ch'èn responsablas per la scola en connex cun dumondas che pertutgan la construcziun. Sco fin uss duai la tariffa da contribuziun depender exclusivamain da la forza finanziala da la vischnanca. La contribuziun chantunala vegn fixada sco pauschala.

Da vischnancas e da regiuns

• Laax: Il project supplementar e cumplementar "Avertura da l'Alp Uaul" da la vischnanca da Laax vegn approvà e sustegnì cun ina contribuziun da maximalmain 658'350 francs.

Contribuziuns chantunalas a differentas instituziuns

• Project collectiv "Selvicultura 2010": La regenza ha approvà il project collectiv "Selvicultura 2010" cun custs totals da 14'858'400 francs. L'intent dal project è quel d'exequir – tenor prioritads ch'èn definidas cleramain – lavurs necessarias ed urgentas en ils secturs da la tgira dal guaud da protecziun, da la biodiversitad e da la tgira dal guaud giuven ordaifer il guaud da protecziun. Il project collectiv "Selvicultura 2010" è vegnì elavurà da l'uffizi forestal dal Grischun per incumbensa da circa 190 proprietarias e proprietaris da guaud privats e publics dal chantun. Las mesiras previsas concernan ina surfatscha da totalmain 2'757 hectaras.
• Manaschament da privels da la natira 2010: Il program da lavur "Manaschament da privels da la natira 2010" cun expensas totalas dad 1'625'000 francs vegn approvà. Quest program da lavur cuntegna puncts centrals en il sectur dal sistem d'infurmaziun en cas da privels sco er la cuntinuaziun e la nova redacziun da chartas da privel en diversas vischnancas.
• Chasa evangelica da persunas attempadas e da tgira a Glion: Il project da construcziun per sanar, per renovar e per engrondir la chasa evangelica da persunas attempadas e da tgira a Glion vegn approvà. A l'instituziun responsabla vegn garantida – cun resalva da la garanzia da la finanziaziun restanta – ina contribuziun chantunala maximala da 13'200'000 francs per metter a disposiziun 90 letgs da tgira.
• Ems-Chemie SA: Per renovar ils binaris da colliaziun da la Ems-Chemie SA a la staziun da las ovras da Domat vegn garantida ina contribuziun chantunala da maximalmain 475'178 francs.
• BCG sportkids: Il project BCG sportkids vegn sustegnì per l'onn da trenament 2010/2011 cun ina contribuziun da maximalmain 160'000 francs or dal fond da sport.

Gremi: regenza
Funtauna: rg chanzlia chantunala dal Grischun