Il resultat da la chatscha auta da quest onn è fitg bun. Las chatschadras ed ils chatschaders èn per gronda part cuntents cun la preda da tschiervs e da chavriels sur la media, dentant cun differenzas regiunalas. Ils plans da prelevaziun per ils tschiervs e per ils chavriels èn gia ademplids en pliras regiuns. Ils effectivs da selvaschina ch'èn gronds pervia da l'enviern miaivel da l'onn passà ston vegnir adattads a la capacitad da lur quartiers d'enviern.
Il settember passà è stà in dals pli chauds da la seria da mesiraziuns da blers onns. L'aura da stad da l'emprima emna ha procurà per ina bilantscha plitgunsch magra da l'emprima mesadad da la chatscha. A la fin da l'interrupziun da la chatscha d'ina emna hai dà blera naiv en tut il chantun fin giu en las autezzas mesaunas. Las relaziuns d'enviern colliadas cun in cumenzament prematur da la chalira dals tschiervs han procurà il cumenzament da la segunda fasa da la chatscha per relaziuns excellentas per las chatschadras e per ils chatschaders da tschiervs, da l'autra vart per cundiziuns engrevgiadas per las chatschadras e per ils chatschaders da chamutschs.
En la cumparegliaziun da plirs onns ha la chatscha da quest onn gì resultats fitg buns tar ils tschiervs e tar ils chavriels e resultats cleramain sut la media tar ils chamutschs. 5'554 chatschadras e chatschaders (162 èn dunnas) èn sa participads a la chatscha auta grischuna 2011. Quai èn 122 dapli che l'onn passà.
Chatscha da tschiervs: sajettà memia paucs animals feminins malgrà relaziuns idealas
Cun bunamain 3'700 tschiervs sajettads sin la chatscha auta grischuna è vegnì realisà il resultat il segund meglier da tut ils resultats ch'èn vegnids realisads enfin ussa. Il dumber da tschiervs sajettads variescha dentant da regiun a regiun. In sguard enavos sin ils ultims 20 onns chatscha auta mussa ch'igl è vegnida realisada ina nova preda da record en las regiuns Surselva, Term bel, Grischun central, Sent-Ftan, Favugn e Scanvetg. En las vals dal sid dal Grischun hai plitgunsch dà chatschas da tschiervs medias, uschia er a Tavau. Las relaziuns da vegetaziun avanzadas, in cumenzament plitgunsch prematur da la chalira e la cumbinaziun d'ina interrupziun da la chatscha per in'emna e las grondas navadas a la fin da l'interrupziun da la chatscha respectivamain al cumenzament da la segunda fasa da la chatscha auta han procurà per ina buna preda da tschiervs, en tscherts territoris schizunt fitg buna.
Cun passa 2'113 taurs-tschierv visavi 1'567 vatgas-tschierv è la preda fitg dischequilibrada en quai che concerna la relaziun tranter las schlattainas e caracterisada d'in grond surpli tar ils animals masculins. Ils effectivs da tschiervs vegnan però regulads sur la part dad animals feminins vi da la populaziun respectivamain sur la prelevaziun dad animals feminins. Cun la chatscha d'atun duai quest dischequiliber vegnir curregì, tut tenor il basegn regiunal.
Chatscha da chavriels buna fin fitg buna
Il resultat da la chatscha da chavriels sto vegnir designada en tut il chantun sco buna fin fitg buna. Pervia da l'enviern miaivel da l'onn passà èn ils effectivs da chavriels stads en tut il chantun pli gronds che ils ultims dus onns. Ultra da quai è la chatscha sin chavriels puspè vegnida prolungada da 17 a 21 dis. Cun passa 1'700 bucs-chavriel sajettads è vegnida realisada ina buna preda. Cun stgars 1'000 chavrolas è la preda dad animals feminins cleramain pli bassa. Quest dischequiliber da la relaziun tranter las schlattainas sto anc vegnir gulivà en la chatscha d'atun.
Preda da chamutschs cleramain pli bassa ch'ils ultims onns
Per l'emprima giada dapi l'introducziun dal concept da chamutschs 1990 sa chatta la preda sut 3'000 animals sajettads. D'ina vart è quai intenziunà, da l'autra vart è quai il resultat da premissas plitgunsch disfavuraivlas per la chatscha da chamutschs. Pervia dal regress dals effectivs da chamutschs en grondas parts dal Grischun che po vegnir constatà ils ultims 20 onns è il squitsch da chatscha vegnì reducì successivamain ils ultims onns. Durant la chatscha auta passada èsi stà permess da chatschar la chaura-chamutsch mo durant 13 dis. Cumpareglià cun ils onns precedents èn ils contingents da chamutsch vegnids reducids. Uschia duai vegnir evità che la chatscha chaschunia in svilup negativ dals effectivs da chamutschs. Las consequenzas da questas correcturas da la chatscha da chamutschs èn stadas ina preda in pau pli pitschna ch'ils dus onns precedents, ma ina preda ch'è equilibrada concernent la schlattaina e concernent las classas da vegliadetgna.
|
Total |
masculin |
feminin |
relaziun m/f |
| Tschiervs |
3‘680 (3‘094) |
2‘113 (1’711) |
1‘567 (1'383) |
1 : 0.74 (0.81) |
| Chavriels |
2‘715 (2'133) |
1‘727 (1'362) |
988 (771) |
1 : 0.57 (0.57) |
| Chamutschs |
2‘779 (3'124) |
1‘388 (1'656) |
1‘391 (1‘468) |
1 : 1.00 (0.89) |
| Portgs selvadis |
12 (3) |
7 (3) |
5 (0) |
|
| |
|
|
|
|
| Total selvaschina d'ungla: |
9'186 (8'354) |
|
|
|
| |
|
|
|
|
| muntanellas: |
5'061 (5'709) |
|
|
|
Ils gronds effectivs da tschiervs e da chavriels pretendan ina realisaziun consequenta da la planisaziun da la chatscha
En pliras regiuns è il plan da prelevaziun da tschiervs gia ademplì grazia al grond dumber da tschiervs sajettads durant la chatscha auta. Las chatschas d'atun las pli grondas ston vegnir fatgas ina giada dapli en ils conturns dal Parc naziunal ed en la Mesolcina. En cas dal chavriel sa concentreschan questas intervenziuns anc necessarias oravant tut sin la vart dal nord da las Alps.
Cuntrari als chamutschs ed als capricorns han ils effectivs da tschiervs e da chavriels ina gronda prestaziun da reproducziun. L'effectiv da primavaira da questas duas spezias crescha annualmain per bundant in terz fin l'atun. Per il tschierv signifitgescha quai in augment annual da var 5'000 animals. D'ina dimensiun correspundenta sto esser il dumber d'animals sajettads per cuntanscher almain ina stabilisaziun dals effectivs da tschiervs en il chantun. Ultra da quai ha l'enviern passà miaivel pretendì mo paucas perditas. Correspundentamain autas èn stadas las cifras da l'effectiv ch'èn vegnidas eruidas la primavaira. La chatscha d'atun vul adattar ils effectivs da selvaschina a lur quartiers d'enviern. Uschia vegn realisada la mesira da tgira la pli impurtanta, numnadamain d'adattar la grondezza d'in effectiv da selvaschina a la capacitad da ses spazi da viver.
En la Mesolcina vegnan er sajettads portgs selvadis durant la chatscha d'atun.
Per la chatscha d'atun èn s'annunziads 2'400 chatschadras e chatschaders che adempleschan ina incumbensa impurtanta cun adattar ils effectivs da selvaschina a lur quartiers d'enviern. Cun ina chatscha consequenta vegnan er reducids respectivamain impedids donns vi dal guaud e vi da culturas agriculas.
Infurmaziuns:
- dr. Georg Brosi, manader da l'uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92
- Hannes Jenny, biolog da selvaschina, uffizi da chatscha e pestga dal Grischun, tel. 081 257 38 92
Gremi: uffizi da chatscha e pestga
Funtauna: rg uffizi da chatscha e pestga dal Grischun