Egualitad da las pajas, cumpatibilitad da la professiun cun la vita privata, cultura multifara dal manaschi: interpresas ed instituziuns pon contribuir bler per l'egualitad. Cun «egual21» surpiglia l'administraziun chantunala cun las var 3600 collavuraturas e collavuraturs sia responsabladad sco patruna.
«L'egualitad n'è betg ina chaussa privata», explitga cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini. Il maun public haja ina funcziun d'exempel impurtanta per autras patrunas ed auters patruns, dentant er per la societad en general. Ses Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient (DECA), respectivamain il Post da stab per l'egualitad da las schanzas è responsabel per realisar il «Plan d'acziun per l'egualitad en l'administraziun», ditg curt e bain egual21, che sa cumpona dal pled rumantsch egual e da l'onn da partenza dal project.
Il plan d'acziun per l'egualitad è vegnì acceptà l'onn 2019 dal Cussegl grond ed incumbensà da la Regenza l'onn 2020. Il project dura 4 onns e vegn realisà en collavuraziun cun l'Uffizi da persunal. El promova las finamiras dal svilup «Patrun attractiv» e «Promoziun da structuras favuraivlas per famiglias» dal program da la Regenza 2021–2024.
Dunnas en la minoritad
Il DECA è il sulet departament da l'administraziun chantunala, en il qual lavuran dapli dunnas che umens, numnadamain 53 pertschient da tut en tut var 450 collavuraturas e collavuraturs (stadi settember 2020). En ils auters quatter departaments è la quota da dunnas tranter 49,7 pertschient (Departament d'economia publica e fatgs socials) e 12,7 pertschient (Departament d'infrastructura, energia e mobilitad). Tut en tut èn 34 pertschient da las var 3600 collavuraturas e collavuraturs dunnas. Resguardads vegnan las collavuraturas ed ils collavuraturs cun in contract da lavur da durada limitada u illimitada, che survegnan in salari pauschal, in salari mensil, in salari dal di u in salari per ura.
La quota da dunnas è dentant adattada mo per part sco indicatur per l'egualitad. Pli expressivs èn ulteriurs facturs sco la promoziun dal cader, la cumpatibilitad da la professiun cun la vita privata, l'egualitad dals salaris, la cultura dal manaschi u il fatg ch'i na dat nagina discriminaziun. Cun egual21 vegnan en in'emprima fasa eruids ed interpretads tals facturs. Questa fasa cumenza il 1. da fanadur 2021 cun in'enquista da tut las collavuraturas e da tut ils collavuraturs sco er cun lavuratoris sin tut ils stgalims directivs. L'inventarisaziun vegn fatga dal post spezialisà independent UND. A partir dal mars 2022 fin mez da l'onn 2025 vegnan sviluppadas, realisadas ed evaluadas sin fundament da questas enconuschientschas – en trais ulteriuras fasas ensemen cun tut ils departaments e cun la Chanzlia chantunala – mesiras per promover l'egualitad en l'administraziun.
La cultura dal manaschi rinforza l'avantatg economic
Sco patruna stat l'administraziun chantunala oz en concurrenza cun firmas e cun instituziuns sin plaun naziunal. «L'administraziun po augmentar sia cumpetitivitad cun ina cultura dal manaschi che identifitgescha e che promova la diversitad culturala, modas da viver individualas ed ils differents potenzials da svilup da las collavuraturas e dals collavuraturs», declera Barbara Wülser, la manadra dal Post da stab per l'egualitad da las schanzas. En il center stettia la cuntentientscha da tut las lavurantas e da tut ils lavurants. Gist la cumpatibilitad saja in regulatur impurtant: «Dunnas ed umens giuvens han il giavisch da colliar la professiun cun la vita privata – saja quai la famiglia, il hobi u lavur voluntara.» I sa mussia che lavurantas e lavurants cuntents midian pli darar la plazza u manchian main savens a la plazza da lavur pervia da malsogna. Cun quai contribueschia il project er a la prevenziun da sanadad e gidia a spargnar custs.
Fotografia agiuntada:
Infurmaziuns:
- cusseglier guvernativ dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01, e-mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
- Barbara Wülser, manadra dal Post da stab per l'egualitad da las schanzas, tel. +41 81 257 35 71, e-mail Barbara.Wuelser@stagl.gr.ch
- Fernando Guntern, manader da l'Uffizi da persunal, tel. +41 81 257 32 24, e-mail Fernando.Guntern@pa.gr.ch
Responsabladad: Post da stab per l'egualitad da las schanzas