En Svizra n'èn ils glatschers betg mo da grond interess economic, mabain er relevants ord vista economica. Dapi la fin dal 19avel tschientaner vegnan fatgas mesiraziuns annualas dals glatschers en il chantun Grischun, quai en il rom da retschertgas coordinadas sin plaun naziunal. Las mesiraziuns da numerusas lieungas da glatscher daventan pli e pli difficilas pervia dal regress dals glatschers.

En collavuraziun cun la Rait da mesiraziun dals glatschers svizzers (GLAMOS) mesira l'Uffizi da guaud e privels da la natira cun GPS mintga onn las conturas da las lieungas da var 20 glatschers en il Grischun. Las glaziologas ed ils glaziologs tar GLAMOS cumbineschan las datas ch'èn vegnidas registradas al lieu cun infurmaziuns da fotografias ord l'aria per eruir l'extensiun dals glatschers. Las mesiraziuns che cuntinueschan cun retschas da mesiraziun da per part bler dapli che 100 onns, daventan en blers cas pli e pli difficilas.

Regress dals glatschers pervia da la midada dal clima po vegnir mesirà cleramain
Malgrà las grondas quantitads da naiv durant l'enviern 2020/2021 e malgrà ina stad fraida en la cumparegliaziun da blers onns, han ils glatschers dal chantun Grischun mussà ina perdita da lur massa er durant l'onn 2021. Il Vadret da Morteratsch en l'Engiadin'Ota ha per exempel pers ina lunghezza da 57 meters envers la mesiraziun da l'onn precedent. Quai correspunda a la media dals ultims 10 onns. La diminuziun cuntinuanta dal volumen dals glatschers sa mussa er vi da lur lieungas che tschessan cuntinuadamain. Adina dapli glatschers èn sa retratgs uschè ferm en il fratemp, che lur lieungas sa chattan sin stippas paraids da grip. Sin quests glatschers na pon ins betg pli ir senza privel pervia da las crudadas permanentas da crappa e da glatsch. Il Vadret dal Cambrena sin il Pass dal Bernina u il Glatscher da Punteglias en Surselva èn mo dus exempels. Auters glatschers, sco il Vadret da Lischana en l'Engiadina Bassa u il Glatscher da Lavaz en Surselva, èn luads uschè ferm en il fratemp, che lur urs n'èn strusch pli vesaivels sut la glera restanta. En spezial tar glatschers che scrodan e tar glatschers pitschens n'èsi strusch pli pussaivel da far questa distincziun. Pervia da la midada dal clima vegn la gronda part dals glatschers mesirads a subir quest destin en il chantun Grischun.
Las datas da las mesiraziuns annualas dals glatschers en il chantun Grischun pon vegnir consultadas sin il servetsch da chartas chantunal (mesiraziun da las lieungas da glatscher) u sin GLAMOS online.

Fotografias agiuntadas:

Glatscher da Punteglias avust 2020

Vadret da Porchabella settember 2021 / Vadret dal Cambrena october 2021 / Vadret da Lischana settember 2021 / Glatschar da Lavaz settember 2021

Infurmaziuns:

• Urban Maissen, selvicultur chantunal, Uffizi da guaud e privels da la natira, tel. +41 81 257 38 51, e‑mail Urban.Maissen@awn.gr.ch
• Andreas Huwiler, geolog, Uffizi da guaud e privels da la natira, tel. +41 81 257 38 67, e‑mail Andreas.Huwiler@awn.gr.ch