Il preventiv 2023 dal chantun Grischun mussa in surpli d'expensas da 10,4 milliuns francs. Il nivel dal deficit correspunda a quel da l'onn precedent, malgrà ch'i dat cleras midadas tar pliras posiziuns. Las investiziuns bruttas creschan per 30,7 milliuns a totalmain 451,2 milliuns. Ellas engrevgeschan il chantun cun netto 301,1 milliuns. Las finanzas publicas èn vinavant en ina buna constituziun. Per ils onns da planisaziun 2024 fin 2026 vegnan las perditas dals retgavs da la gulivaziun da finanzas naziunala, las grondas malsegirezzas concernent las distribuziuns dal gudogn da la Banca naziunala ed il svilup dinamic dals custs ad esser grondas sfidas. Las consequenzas da la guerra en l'Ucraina signifitgan a curta fin a media vista ina chargia supplementara per il chantun.

Las valurs caracteristicas dal preventiv 2023 sa preschentan sco suonda:

• deficit dal preventiv 10,4 milliuns (onn precedent 9,0 miu.), suenter prelevaziuns da reserva da 27,9 milliuns;
• quota statala chantunala 14,7 pertschient (onn precedent 14,2 %);
• augment dals custs totals 4,8 pertschient (onn precedent 3,3 %);
• augment en media dad 1,0 pertschient da la summa totala dals salaris ch'è relevanta per la valur directiva;
• investiziuns bruttas 451,2 milliuns (onn precedent 420,4 miu.);
• investiziuns nettas ch'èn decisivas per la valur directiva 169,8 milliuns (onn precedent 168,0 miu.);
• deficit dal quint da las vias 18,8 milliuns (onn precedent 19,9 miu.).

Resultats
Il preventiv 2023 observa tut las otg directivas da la politica da finanzas dal Cussegl grond. Cun totalmain 4,8 pertschient datti tar las expensas in relativamain grond augment en cumparegliaziun cun l'onn precedent. Quest augment resulta principalmain, perquai che las contribuziuns a terzas persunas èn s'augmentadas. Decisivs per quest fatg èn oravant tut ils custs en connex cun las persunas che tschertgan protecziun ord il territori da guerra en l'Ucraina. Las expensas supplementaras pon en spezial vegnir mitigiadas tras il svilup positiv tar las entradas fiscalas sco er tras il sustegn da la Confederaziun en furma da pauschalas globalas per persunas cun il status da protecziun «S». Il volumen d'investiziuns è s'augmentà cleramain ed è – cun investiziuns bruttas da 451,2 milliuns – sin in aut nivel. Oravant tut pervia dal nov agiustament da la gulivaziun da finanzas federala sa mussan gronds deficits annuals per ils onns da planisaziun 2024 fin 2026. Ina gronda disciplina da preventiv e d'expensas vegn ad esser necessaria per pudair mantegnair l'equiliber da las finanzas chantunalas.

Custs da persunal
Ils custs da persunal s'augmentan per 23,0 milliuns en cumparegliaziun cun l'onn precedent. 10,5 milliuns da quests daners vegnan duvrads per cumpensar la chareschia. Per l'assistenza persunala da las persunas da l'Ucraina che tschertgan protecziun èn previs 4,6 milliuns. Ulteriurs 7,9 milliuns vegnan impundids per plazzas supplementaras ch'èn necessarias sco er per il svilup dals salaris per il persunal existent da l'administraziun chantunala e da las dretgiras, inclusiv las contribuziuns pli autas dal patrun a las assicuranzas socialas. Resguardond la situaziun economica generala, la cumpetitivitad dal chantun sin il martgà da lavur sco er il svilup general dals salaris per l'onn 2023 propona la Regenza al Cussegl grond d'approvar tut en tut 1,0 pertschient da la summa dals salaris per ils svilups individuals dals salaris.

Custs da transfers
Las prestaziuns da transfer s'augmentan cun tut en tut 4,8 pertschient anc ina giada cleramain en cumparegliaziun cun l'onn precedent (+4,2 %). Dals 1293,7 milliuns pertutgan circa 81 pertschient (1046 miu.) las contribuziuns a communitads ed a terzas persunas. En quest sectur è l'augment da las expensas cun 6,0 pertschient (+60 miu.) il pli grond. La pli gronda cumpart dals custs supplementars è d'attribuir al sustegn umanitar per persunas da l'Ucraina che tschertgan protecziun ed uschia al sustegn social (+28,9 miu.). Er las contribuziuns pli autas en ils secturs dals ospitals e da las clinicas inclusiv SPGR (+14,1 miu.), da la scolaziun speziala (+3,6 miu.), da la promoziun da la cultura e dal sport (+2,9 miu.), da las scolas spezialisadas e scolas autas (+2,8 miu.) sco er da las prestaziuns supplementaras (+2,5 miu) contribueschan decisivamain a l'augment da las expensas. Per contribuziuns en il rom da la promoziun da la transfurmaziun digitala en il Grischun è cuntegnida in'ulteriura transcha da 3,0 milliuns.

Retgavs
Cun tut en tut 879,2 milliuns s'augmentan las taglias chantunalas per 64,9 milliuns (+8,0 %) en cumparegliaziun cun l'onn precedent (814,3 miu.). Pervia dals resultats dals onns precedents sco er pervia dal stadi actual da las taxaziuns da taglia da l'avust 2022 pon ins partir dal fatg, che las entradas fiscalas vegnan ad avair quest svilup positiv. Particularmain las taglias sin il gudogn tras la vendita da bains immobigliars han pudì vegnir augmentadas per 22 milliuns en il preventiv 2023. La cunvegna cun la Banca naziunala svizra (BNS) permetta per l'onn 2023 maximalmain ina distribuziun dal gudogn sextupla. Er cun resguardar il resultat dal semester actual da la BNS, che ha consumà praticamain l'entira reserva da distribuziun, vegni tuttina quintà l'onn da preventiv 2023 cun ina distribuziun dal gudogn quadrupla (-31,1 miu.). La Confederaziun surpiglia er l'onn 2023 la chargia finanziala principala en connex cun las persunas da l'Ucraina che tschertgan protecziun. En il preventiv èn reservads per quest intent 50 milliuns francs en furma da pauschalas globalas.

Gulivaziun da finanzas grischuna
Durant l'onn 2023 pajan 39 vischnancas cun bleras resursas 21,1 milliuns (+1,3 miu.) en la gulivaziun da las resursas (GRes) e 61 vischnancas cun paucas resursas survegnan tut en tut 35,0 milliuns (+1,2 miu.) da la GRes. La tariffa da prelevaziun da 15,0 pertschient resta sin il minimum legal e la dotaziun minimala importa 72,5 pertschient (onn precedent 73,0 %) da la media chantunala. Da la gulivaziun da las grevezzas geografic-topograficas e da scola (GGG) survegnan 48 vischnancas autorisadas en total 25 milliuns (+1,0 miu.). Il chantun alimentescha la finanziaziun speziala Gulivaziun da finanzas cun 40,0 milliuns ord meds publics generals.

Investiziuns
L'activitad d'investiziun dal chantun vegn a s'augmentar cleramain l'onn proxim. Las expensas totalas importan 451,2 milliuns (onn precedent 420,4 miu.). Da l'autra vart stattan entradas totalas da 150,1 milliuns (onn precedent 139,7 miu.). Il chantun sto pia finanziar sez investiziuns nettas da 301,1 milliuns. Quai èn circa 20,4 milliuns dapli che l'onn precedent (280,7 miu.). Projects da construcziun auta ch'èn cuntegnids en il preventiv 2023 èn per exempel: la renovaziun dal center da dietas Plantahof, la construcziun da la nova halla da controlla da l'Uffizi per il traffic sin via a Roveredo, la renovaziun dal lieu da direcziun dal Stab directiv chantunal, la renovaziun e l'engrondiment da l'Edifizi chantunal sco er custs en connex cun la construcziun dal nov Center da scola auta spezialisada dal Grischun a Cuira.

Perspectiva
La planisaziun actualisada da las finanzas per ils onns 2024 fin 2026 mussa deficits che s'augmentan fermamain, tranter 65,3 milliuns l'onn 2024 e 112,0 milliuns l'onn 2026. Il svilup dal deficit dependa ultra da la vart dals custs – che crescha en general en moda dinamica e cun la quala la vart dals retgavs na po betg tegnair pass – er fermamain da singulas posiziuns. Tenor las pli novas prognosas èsi da quintar fin l'onn 2026 cun retgavs temporars pli pitschens da fin minus 60 milliuns, e quai en spezial tar la gulivaziun da finanzas naziunala. La distribuziun dal gudogn da la Banca naziunala na po betg pli vegnir budgetada cun valurs maximalas. Qua èn schizunt pussaivlas perditas cumplettas. Er l'ulteriur svilup da la guerra en l'Ucraina u ina stgarsezza d'electricitad han ina gronda influenza sin las cifras dal plan. En vista a questa situaziun da partenza vegn la Regenza a far er en l'avegnir tut il pussaivel per pudair observar las directivas da la politica da finanzas dal Cussegl grond. Particularmain vegn ella a s'engaschar per ina gronda disciplina da preventiv e d'expensas ed ad elavurar preventivs stretgs en il rom da las valurs directivas da la politica da finanzas.

Il Cussegl grond vegn a tractar il preventiv 2023 en la sessiun da december 2022.

Agiuntas:

quint economic

quint d'investiziun

Infurmaziuns:

Cusseglier guvernativ Christian Rathgeb, schef dal Departament da finanzas e vischnancas, tel. +41 81 257 32 01, e‑mail Christian.Rathgeb@dfg.gr.ch

Responsabladad: Regenza