La via dal Pass dal Fuorn, che maina tras il center da Sta. Maria en Val Müstair, è stretga e savens surchargiada durant ils temps principals da viagiar. In sviament duai meglierar la situaziun. En in'expertisa dal favrer 2023 han la Cumissiun federala per la protecziun da la natira e da la patria (CFNP) sco er la Cumissiun federala dals monuments istorics (CFMI) refusà las variantas che l'Uffizi da construcziun bassa dal Grischun (UCB) aveva preschentà en il rom da la procedura dal plan directiv.

La via dal Pass dal Fuorn (via principala A28) collia l'Engiadina Bassa sur il Pass dal Fuorn cun il Tirol dal Sid. En il center da Sta. Maria sbucca er la via d'Umbrail en la via principala. Il center dal vitg è stretg, uschia ch'ils vehichels dal traffic pesant na pon betg sa cruschar. Perquai che la capacitad da la via è memia pitschna e perquai ch'il traffic da transit s'augmenta pli e pli, vegn la circulaziun dal traffic adina puspè restrenschida durant ils temps principals da viagiar. Las emissiuns, sco la canera dal traffic, svapurs u vibraziuns, s'augmentan e chaschunan uschia chargias pli grondas per las abitantas ed ils abitants. Er la segirezza dal traffic per las persunas che van a pe sco er per las ciclistas ed ils ciclists – spezialmain per ils uffants – è reducida. En tschertas stretgas dal vitg èn numnadamain interruts ils trottuars.

Examinà pli profund duas variantas per in sviament nord u sid
UPer distgargiar il center dal vitg dal grond volumen da traffic e per augmentar la segirezza dal traffic han in biro da planisaziun extern ed ina gruppa accumpagnanta paritetica fatg in studi da variantas cumplessiv. Da quest studi èn resultadas duas variantas pussaivlas.
L'emprima varianta prevesa in sviament al sid lunsch enturn il vitg. Qua vegniss la via manada sin dus trajects d'ina lunghezza da 445 meters e da 600 meters tras tunnels. Al punct sid – tranter ils dus tunnels – sbuccass la via d'Umbrail sur terra en la via da sviament. Per traversar la Muranzina (affluent dal Rom) vegniss construida – medemamain tranter ils dus tunnels – ina punt da var 100 meters lunghezza.
Cun la segunda varianta vegniss la via da sviament construida per lung da l'ur nord dal vitg. En quest cas manass la via sur 600 meters tras in tunnel. In access direct a la via d'Umbrail na fiss betg realisabel cun questa varianta.

La CFNP e la CFMI refusan tuttas duas variantas
En l'expertisa dal favrer 2023 èn las duas cumissiuns federalas vegnidas a la conclusiun, che tuttas duas variantas chaschunassan grondas restricziuns per il ISOS (Inventari federal dals lieus svizzers d'impurtanza naziunala degns da protecziun) e per il IVS (Inventari federal da las vias da communicaziun istoricas da la Svizra), uschia che las duas cumissiuns recumondan da betg realisar questas variantas. Da princip beneventan ellas, ch'il center dal vitg da Sta. Maria duai vegnir distgargià dal traffic, quai er ord vista dal maletg dal vitg da Sta. Maria ch'è degn da vegnir protegì. Pervia da la restricziun per il maletg dal vitg, che las variantas proponidas chaschunassan, recumondan ellas però ina soluziun, che prevesa da reglar la via da transit tras il vitg cun amplas da traffic. Sch'ins insistiss dentant sin in sviament, recumondan ellas d'eventualmain construir in tunnel sut terra. Ils dus portals dal tunnel duessan en quest cas vegnir construids ordaifer il maletg dal vitg.

Ulteriur proceder
Il chantun ha prendì enconuschientscha da la recumandaziun da las cumissiuns federalas e vegn ad examinar – ensemen cun la vischnanca – tant la varianta cun amplas da traffic sco er la varianta cun in tunnel sut terra. Quests scleriments vegnan dentant a durar in tschert temp e vegnan integrads en la procedura currenta dal plan directiv.

Fotografias agiuntadas:

Maletg dal vitg da Sta. Maria en Val Müstair ch'è degn da vegnir protegì

Varianta 1 cun ina via da sviament al sid cun access direct a la via d'Umbrail

Varianta 2 cun ina via da sviament al nord senza access direct a la via d'Umbrail

Infurmaziuns:

• Reto Knuchel, inschigner chantunal, Uffizi da construcziun bassa, tel. +41 81 257 37 01 (cuntanschibel da las 9.00 fin las 10.00 e da las 13.00 fin las 16.30), e‑mail Reto.Knuchel@tba.gr.ch
• Roger Stäubli, schef Construcziun da vias / substitut da l'inschigner chantunal, Uffizi da construcziun bassa, tel. +41 81 257 38 42 (cuntanschibel fin las 16.00), e‑mail Roger.Staeubli@tba.gr.ch

Responsabladad: Uffizi da construcziun bassa