En consequenza d'ina incumbensa parlamentara è la procedura d'admissiun chantunala a las scolas medias grischunas vegnida analisada scientificamain. L'expertisa, ch'è ussa avant maun, vegn a la conclusiun che la procedura d'admissiun, che vegn actualmain pratitgada en il chantun Grischun, garantescha a tuttas ed a tuts las medemas schanzas per entrar en ina scola media, e quai insumma betg sut mendras cundiziuns che en auters chantuns. La procedura actuala cumpiglia numnadamain in examen d'admissiun chantunal e resguarda las notas d'admissiun. L'expertisa propona mo pitschnas modificaziuns. Resguardond las enconuschientschas da l'expertisa resta la Regenza tar la procedura d'admissiun actuala. Però ston vegnir prendidas mesiras adequatas per meglierar l'egualitad da las schanzas tar la preparaziun per ils examens durant il temp da scola obligatoric sco er per mitigiar l'influenza da la furma dal di.

Per entrar en las scolas medias dal chantun Grischun ston actualmain vegnir absolvids examens d'admissiun chantunals unitars. Per l'access regular (suenter la 6. classa primara resp. suenter la 2. classa secundara) na vegn betg mo resguardà il resultat da l'examen per la decisiun d'examen; consideradas vegnan er las notas d'attestat en tscherts roms, ch'èn vegnidas cuntanschidas sin il stgalim da scola cedent durant il semester avant l'examen. Ensemen cun 44 consutsegnadras e consutsegnaders ha l'anteriur deputà Remo Cavegn inoltrà il favrer 2020 ina incumbensa parlamentara e supplitgà la Regenza da stgaffir la basa per in'admissiun a las scolas medias grischunas senza examen. Areguard la procedura actuala èsi vegnì crititgà en spezial, ch'il success als examens dependia fermamain dal sustegn tar la preparaziun, quai cun curs che na sajan per part betg gratuits e che na stettian betg a disposiziun a tuttas ed a tuts. Las schanzas d'admissiun sajan perquai repartidas en moda ineguala tant en reguard sociala sco er regiunala.

Intercurì avantatgs e dischavantatgs d'examens d'admissiun e d'autras proceduras d'admissiun
Sin proposta da la Regenza ha il Cussegl grond approvà ina midada da l'incumbensa. Avant in'eventuala adattaziun da la procedura d'admissiun a las scolas medias han ins spetgà in'expertisa scientifica cun basas da decisiun differenziadas. Cun l'expertisa, ch'è ussa avant maun, è vegnì incumbensà il professer emerità per pedagogia gimnasiala dr. Franz Eberle da l'Universitad da Turitg. Grazia a sias lavurs da blers onns davart il stgalim secundar II ha el enconuschientschas excellentas da la problematica d'admissiun.

En l'expertisa èn vegnids tractads resultats da perscrutaziun ed enconuschientschas scientificas d'enfin ussa davart la qualitad da la prognosa e davart la selectivitad sociala da differentas proceduras d'admissiun a scolas medias, cunzunt als gimnasis. Plinavant èn vegnidas intercuridas en spezial la qualitad da la prognosa e l'egualitad da las schanzas da la procedura grischuna, quai sin basa da datas dals examens d'admissiun dals onns 2014–2018 e dals resultats posteriurs da las prestaziuns da las scolaras e dals scolars da quella giada sco er sin basa da las datas dals examens d'admissiun dal 2021. Las candidatas ed ils candidats da l'onn 2021 èn ultra da quai vegnids interrogads davart la moda e maniera da lur preparaziun sco er davart las caracteristicas da lur derivanza. Resguardond las enconuschientschas ch'èn resultadas uschia per la procedura grischuna, è tala vegnida cumparegliada cun tut en tut 11 autras proceduras d'admissiun pussaivlas, ed ils avantatgs e dischavantatgs respectivs èn vegnids concretisads.

La cumbinaziun da las notas d'examen e da las notas d'admissiun è sa cumprovada
Tenor la conclusiun da l'expertisa na sa lascha la supposiziun, ch'il success als examens dependia dals curs preparatorics ch'èn da pajar, strusch defender. Ina quota da reussida in pau pli bassa han gì unicamain quellas paucas candidatas e quels paucs candidats, che n'han insumma betg fatg diever d'in agid tar la preparaziun, pia er betg en scola e/u dals geniturs, dals fragliuns, da parents u d'enconuschents. Ch'ins sa prepara dentant per examens pli gronds e sa procura en quest connex almain ina cussegliaziun ed in sustegn gratuit e minimal, è usità sin tut ils stgalims da furmaziun e n'è betg extraordinari.

Tras la cumbinaziun da las notas d'examen e da las notas d'admissiun resulta dal rest ina meglra prognosa da las notas da promoziun e da las notas finalas da pli tard che tras las duas valurs singulas. La cumbinaziun grischuna, che resguarda principalmain l'examen d'admissiun e cumplementarmain las notas preliminaras, fa tut en tut la meglra figura, er en cumparegliaziun cun autras proceduras. Sche l'attribuziun vegniss per exempel fatga mo sin basa da las notas preliminaras, n'avessan betg tuttas e tuts las medemas schanzas. A questa conclusiun èn da princip er arrivadas las discussiuns che l'expert ha manà en trais lavuratoris cun las gruppas d'interess participadas a la procedura d'admissiun grischuna e cun ils circuls pertutgadas da tala. Quai eran las scolas cedentas, represchentadas tras la Magistraglia Grischun (LEGR, fracziun primara e fracziun secundara I), l'Uffizi per la scola populara ed il sport (USS), l'Uffizi per la furmaziun professiunala (UCFP), las directuras ed ils directurs da las scolas medias grischunas, la Cumissiun chantunala da surveglianza dals fatgs da scola media, las commembras ed ils commembers da las gruppas directivas e da las gruppas d'examen dals examens d'admissiun sco er represchentantas e represchentants da la Chombra da commerzi ed associaziun dals patruns dal Grischun e da l'Uniun grischuna d'artisanadi e mastergn. Tuttina propona l'expertisa intginas adattaziuns pli pitschnas. Quai per optimar la forza expressiva da la prognosa da la procedura grischuna, per mitigiar il dischavantatg da la registraziun da la situaziun mumentana il di d'examen sco er per garantir en l'entir chantun in access ad in sustegn minimal che basta da princip per sa preparar per ils examens d'admissiun.

Ina meglra egualitad da las schanzas tar la preparaziun per ils examens
Sin basa da las conclusiuns da l'expertisa scientifica ha la Regenza decidì da restar tar la procedura d'admissiun d'enfin ussa, che cumpiglia in examen d'admissiun chantunal e che resguarda las notas d'admissiun.

Per dentant garantir ina preparaziun unitara per ils examens, che porscha a tuttas ed a tuts las medemas schanzas, vegnan ils purtaders da la scola populara obligads d'offrir da nov – a partir da l'onn da scola 2023/24 ed en tut ils lieus da scola – pussaivladads gratuitas per sa preparar per ils examens, e quai per tut las scolaras e tut ils scolars interessads da la 6. classa primara sco er da la 2. e 3. classa secundara. Tar l'examen d'admissiun a la 3. classa gimnasiala ed a la 1. classa da la scola media spezialisada e commerziala duai ultra da quai la nota d'admissiun survegnir en l'avegnir ina paisa cumparegliabla cun l'examen d'admissiun a la 1. classa gimnasiala. Uschia po in'eventuala influenza negativa da la furma dal di vegnir reducida il di d'examen.

Agiuntas:

Versiun curta da l'expertisa da prof. dr. Franz Eberle

l'expertisa da prof. dr. Franz Eberle

Infurmaziuns:

• Cusseglier guvernativ dr. Jon Domenic Parolini, schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient, tel. +41 81 257 27 01 (cuntanschibel tranter las 14.00 e las 14.30), e‑mail Jondomenic.Parolini@ekud.gr.ch
• Prof. dr. Franz Eberle, professer emerità per pedagogia gimnasiala, Universitad da Turitg, tel. +41 79 753 76 90 (cuntanschibel da las 14.30 fin las 16.00), e‑mail feberle@ife.uhz.ch