La Regenza grischuna ha deliberà il rapport davart il Program da construcziun da vias 2025–2028 per mauns dal Cussegl grond. Il 5. rapport cuntegna ina glista dals projects concrets planisads per ils onns 2025 fin 2028. Quai en coordinaziun cun il program da la Regenza correspundent e resguardond ils meds finanzials ch'èn previs en il plan da finanzas. Plinavant sclerescha il nov program da construcziun da vias en detagl temas actuals, sco ils programs d'aglomeraziun ed il traffic betg motorisà.

Il nov program da construcziun da vias sa basa sin ils programs precedents. En media prevesa el circa 193 milliuns francs per onn per la construcziun e per il mantegniment da las vias chantunalas. Il rapport dat plinavant ina invista da temas actuals dal sectur da las vias. Per exempel vegnan explitgads detagliadamain tranter auter ils programs d'aglomeraziun, il traffic betg motorisà, la gestiun dal traffic ch'è en elavuraziun sco er l'utilisaziun e la priorisaziun dals meds finanzials resguardond il «Green Deal». Il rapport dat ultra da quai in sguard enavos sin il program ch'è anc current e cuntegna indicaziuns davart las midadas realisadas en il sectur da las vias ed en l'organisaziun da l'Uffizi da construcziun bassa.

Programs d'aglomeraziun
En il rom dals programs d'aglomeraziun gida la Confederaziun a finanziar projects da traffic da las citads e da las aglomeraziuns. Profitar profitan en spezial quellas aglomeraziuns, che coordineschan il svilup dal traffic e da l'abitadi en moda efficazia ina cun l'autra e che resguardan en quest connex suffizientamain er aspects da la planisaziun da la cuntrada. Programs da la 1., 2. e 4. generaziun èn gia vegnids inoltrads. Actualmain elavura il chantun Grischun il program d'aglomeraziun da la 5. generaziun. Quel duai vegnir inoltrà il zercladur 2025 a la Confederaziun. Per ils programs da la 1. e 2. generaziun po il chantun retrair contribuziuns federalas da 40 pertschient dals custs imputabels, per il program da la 4. generaziun contribuziuns federalas da 30 pertschient.

Traffic betg motorisà
Il dumber da ciclistas e ciclists sin las vias ed il dumber da velos electrics sin il martgà èn s'augmentads cuntinuadamain ils ultims onns. Uschia èn er creschidas las pretensiuns envers l'infrastructura da velo. La promoziun dal velo sco med da transport quotidian e sco pitga relevanta d'ina mobilitad persistenta survegn dapli impurtanza. In resultat da quest svilup è stada la deliberaziun da la Lescha federala davart las vias ciclablas sin plaun federal.

Cun l'incumbensa Cahenzli-Philipp concernent la rait da vias da velo dal traffic quotidian sco incumbensa chantunala, ch'il Cussegl grond aveva acceptà, ha il chantun survegnì l'incumbensa da surpigliar la direcziun tar la planisaziun da la rait chantunala da vias da velo per il traffic quotidian sco er – per incumbensa da las vischnancas – tar la projectaziun e construcziun da tala. Analogamain a las vias chantunalas figureschan quests projects da nov en il program da construcziun da vias.

Gestiun dal traffic
Malgrà che la creschientscha demografica en il chantun Grischun è sut la media, s'augmenta il traffic surproporziunalmain. Ultra dal traffic quotidian en la regiun gronda da l'aglomeraziun da Cuira è er il traffic da temp liber davent dal Grischun e vers il Grischun decisiv per il grond augment dal traffic. Parallelamain a quel passa er il traffic da transit e da viadi da vacanzas sur la ruta dal San Bernardino (N13). Durant ils temps da viadi principals la stad e l'enviern sco er durant las uras quotidianas cun las pli grondas frequenzas è la rait da vias adina pli savens surchargiada. Per quest motiv svieschan il traffic da destinaziun resp. da partenza local sco er il traffic da transit sin la rait da vias chantunalas e communalas tras ils vitgs cunfinants.

Per pudair garantir a lunga vista la funcziunalitad da la rait da vias e per gestiunar tala en moda uschè effizienta sco pussaivel, s'imponi d'utilisar l'infrastructura en moda dinamica cun agid da tecnologias d'infurmaziun e da communicaziun. En stretga collavuraziun cun l'Uffizi federal da vias (UVIAS) e cun las vischnancas pertutgadas elavura il chantun Grischun mesiras che duain gidar a concepir la circulaziun dal traffic en moda pli optimala ed a reducir il temp da spetga pervia da grondas colonnas.

Utilisaziun e priorisaziun dals meds finanzials resguardond il «Green Deal»
Cun agid da calculaziuns da model han ins sviluppà gia l'onn 2018 scenaris per la dumonda, quants projects gronds e quants sviaments ch'il chantun Grischun po anc sa prestar. Quella giada era vegnida discutada la dumonda da l'autezza da la contribuziun or dals meds publics generals. Correspundentamain han ins examinà ses effect per la finanziabladad da projects gronds. Er il nov program da construcziun da vias lavura puspè cun scenaris, che reflecteschan las differenzas pussaivlas en la futura libertad d'agir finanziala dal chantun e che han perquai consequenzas per la priorisaziun da projects gronds. En tut ils scenaris vegn plinavant resguardada la cofinanziaziun dal Plan d'acziun Green Deal (AGD) sur ina part da la taxa sin il traffic pesant dependenta da la prestaziun (TTPDP). Per alimentar il futur fond grischun per il clima èsi previs d'assegnar a quel 30 pertschient dal retgav chantunal or da la TTPDP. Oz vegn il retgav attribuì cumplainamain al quint da las vias. Sco mesira da cumpensaziun èsi previs en cas da basegn d'augmentar l'assegnaziun dals meds publics generals al quint da las vias.

Cundiziuns generalas segiras
Las pretensiuns envers l'infrastructura stradala areguard la disponibladad, il confort, la segirezza e l'ambient creschan ad in crescher. En quest connex èn ils differents eveniments da la natira ina sfida speziala. Ils models climatics mussan, ch'ins sto far quint en il futur cun dapli eveniments extrems. Quels influenzeschan directamain la disponibladad da las vias. Correspundentamain s'augmentan cuntinuadamain ils custs per la construcziun, per la gestiun e per il mantegniment da las vias chantunalas. Pervia da las pretensiuns pli grondas daventan ils process e las proceduras da projects da vias pli e pli cumplitgads. En il 5. Program da construcziun da vias per ils onns 2025–2028 vegnan tematisads er quests aspects.

Agiunta:

Missiva

Infurmaziuns:

Cussegliera guvernativa dr. Carmelia Maissen, scheffa dal Departament d'infrastructura, energia e mobilitad, tel. +41 81 257 36 05 (cuntanschibla da las 11.00 fin las 12.00), e‑mail Carmelia.Maissen@diem.gr.ch

Responsabladad: Regenza