Mo in guaud da protecziun saun e bain structurà garantescha ina segirezza duraivla a la populaziun grischuna. Per ch'il guaud possia ademplir sia funcziun en moda duraivla, sto el pudair sa regiuvinar sin via natirala. Quai signifitga tranter auter, che la relaziun tranter il guaud e la selvaschina sto esser equilibrada. La gievgia è vegnì preschentà ad Andeer il pli nov Rapport davart il guaud e davart la selvaschina Rain posteriur-Moesano. Quest rapport mussa, che grondas populaziuns da selvaschina impedeschan fermamain la regiuvinaziun en tscherts territoris e ch'ins ha gì emprims success en auters territoris cun reducir questas populaziuns.
En ils territoris ch'èn influenzads permanentamain e massivamain da la selvaschina, na po la regiuvinaziun natirala dal guaud betg sa sviluppar. Quai po periclitar l'incumbensa persistenta da la funcziun dal guaud. Sco influenza da la selvaschina vegnan designadas intervenziuns da la selvaschina d'ungla en ses ambient. Quai pon esser ruissas, scursadas u sfruschadas vi da plantas giuvnas. Il guaud sco spazi da viver impurtant per ils animals selvadis indigens posseda dentant il potenzial da sa regiuvinar sin via natirala, sche las cundiziuns dal lieu e la relaziun tranter il guaud e la selvaschina èn equilibradas. Ina buna maschaida da glisch e da chalur al fund dal guaud èn bunas premissas, per ch'ils bostgs giuvens possian s'inseminar e crescher. Ad Andeer è quai sa fatg valair en moda particulara. En surfatschas da guaud separadas cun ina saiv – che represchentan ina situaziun senza influenza da la selvaschina – sa mussa il potenzial natiral da spezias da bostgs che correspundan al lieu. Sche la relaziun tranter il guaud e la selvaschina è adequat, sa fa quest potenzial er valair en la surfatscha da guaud betg protegida.
Rapport davart il guaud e davart la selvaschina Rain Posteriur-Moesano
Il Rapport actual davart il guaud e davart la selvaschina Rain Posteriur-Moesano, ch'è vegnì preschentà la gievgia ad Andeer a las medias, mussa duas differentas situaziuns: En il territori parzial Schons-Avras-Valragn n'è la situaziun da regiuvinaziun en il guaud strusch sa meglierada dapi l'onn 2010, sch'ins resguarda mo las cifras. En differents lieus da la vallada, sco per exempel ad Andeer, datti dentant indizis che la situaziun sa megliereschia en intgins guauds, quai pervia d'intervenziuns da chatscha e pervia da mesiras selviculturalas, sco tagls da laina. La finamira è quella da cuntinuar cun las mesiras vertentas en quest territori.
En il territori parzial Mesolcina-Calanca è la situaziun pli critica. Las mesiras da protecziun ch'i dovra oz per insumma cuntanscher success tar la regiuvinaziun natirala e tar las emplantaziuns, chaschunan fitg gronds custs. Cun fixar auts plans da prelevaziun duain perquai vegnir reducidas vinavant las populaziuns da tschiervs e da chavriels en il Mesauc. Nua che quai è necessari, vegni plinavant prendì en mira da reducir la populaziun da chamutschs en il guaud.
Sin 30 pertschient da la surfatscha da guaud da l'entir territori è la situaziun da regiuvinaziun problematica. In basegn d'agir direct datti sin 12 pertschient da la surfatscha da guaud.
Populaziuns da tschiervs pli pitschnas en il nord e pli grondas en il sid
Pervia da la chatscha pli intensiva e pervia da la preschientscha d'animals da rapina gronds èn las populaziuns da selvaschina en il territori dal Rain Posteriur-Moesano sa midadas ils ultims onns. Las populaziuns da tschiervs èn per exempel bler pli pitschnas en il nord dal territori, entant ch'ellas èn creschidas levamain en il sid. Er sch'ins constatescha localmain emprimas tendenzas positivas, stoi vegnir dà vinavant gronda paisa sin la regulaziun e sin la reducziun da las populaziuns da selvaschina. «Grazia a la fitg buna cooperaziun da las chatschadras e dals chatschaders han ins gia pudì reducir las populaziuns da selvaschina d'ungla. La finala ston dentant tut ils participants gidar a schliar ils problems», ha ditg Adrian Arquint, manader da l'Uffizi da chatscha e pestga. «Ultra da la reducziun da las populaziuns da selvaschina sto il guaud vegnir cultivà vinavant en moda intensiva per stgaffir bunas cundiziuns per in spectrum natiral da spezias da bostgs sco er per il spazi da viver dals animals selvadis», ha cumplettà il selvicultur chantunal Urban Maissen, manader da l'Uffizi da guaud e privels da la natira. Quai saja ina incumbensa cuminaivla da las proprietarias e dals proprietaris da guaud, dal chantun e da la Confederaziun.
Cooperaziun da tut ils participants – catalog da mesiras orientà als resultats
Il Rapport davart il guaud e davart la selvaschina Rain Posteriur-Moesano è vegnì elavurà l'onn passà ensemen cun las vischnancas sco proprietarias da guaud. Quai è il quart da tut en tut set rapports davart il guaud e davart la selvaschina ch'il chantun Grischun ha elavurà. Las mesiras definidas en il rapport èn accordadas cun la Strategia concernent il spazi da viver guaud-selvaschina 2021. «Cun il rapport davart il guaud e davart la selvaschina vegnan fixadas mesiras impurtantas per schliar il problem da la regiuvinaziun insuffizienta». Per arrivar a la soluziun dovri in grond engaschament da tut ils participants. Quai n'è betg pussaivel dad oz a damaun. En il guaud dovri temp e pazienza», ha explitgà la cussegliera guvernativa Carmelia Maissen, scheffa dal Departament d'infrastructura, energia e mobilitad.
Las mesiras ch'èn fixadas liantamain en il catalog da mesiras han in meglier effect, sche er las vischnancas respectivamain las proprietarias ed ils proprietaris da guaud garanteschan e mantegnan spazis da viver adattads e quiets per la selvaschina. Igl è er decisiv che tut las autras gruppas d'interess sustegnian e realiseschian las mesiras. Quai èn ultra da las proprietarias e dals proprietaris da guaud er il turissem e l'agricultura.
Agiuntas:
Infurmaziuns:
- Cussegliera guvernativa dr. Carmelia Maissen, scheffa dal Departament d'infrastructura, energia e mobilitad, tel. +41 81 257 36 01 (cuntanschibla da las 14.00 fin las 14.30), e‑mail Carmelia.Maissen@diem.gr.ch
- Urban Maissen, selvicultur chantunal, manader da l'Uffizi da guaud e privels da la natira, tel. +41 81 257 38 51 (cuntanschibel da las 14.30 fin las 16.00), e‑mail Urban.Maissen@awn.gr.ch
- Adrian Arquint, manader da l'Uffizi da chatscha e pestga, tel. +41 81 257 38 91 (cuntanschibel da las 13.30 fin las 14.30), e‑mail Adrian.Arquint@ajf.gr.ch
Responsabladad: Departament d'infrastructura, energia e mobilitad
Malauras han paucas consequenzas per il territori da guaud e da selvaschina
A chaschun da las malauras dals 21 da zercladur 2024 en il Mesauc han bovas, crudadas da crappa e da grippa sco er inundaziuns chaschunà donns en ils guauds. Pertutgada è stada ina surfatscha da 32 hectaras. En tscherts lieus vegni a durar onns, fin ch'in guaud da pionier po sa sviluppar, en auters lieus vegnan ils guauds a sa revegnir pli svelt. Perquai che la surfatscha da guaud da protecziun en il Mesauc importa circa 21 000 hectaras e la cumpart dal guaud donnegiada pia mo circa 0,15 pertschient, han ils eveniments pia consequenzas mo sin ina fitg pitschna surfatscha dal guaud da protecziun en il territori dal Rapport davart il guaud e davart la selvaschina.