Il zercladur 2024 han ferms urizis chaschunà donns considerabels en il Mesauc. Duas persunas han pers lur vita, ina persuna vala anc adina sco sparida. In'analisa da l'eveniment mussa, che quest eveniment sto vegnir classifitgà sco «grond fin fitg grond», che po sa repeter mintga 100 fin 300 onns. Sin basa da l'analisa da l'eveniment reveda l'Uffizi da guaud e privels da la natira (UGP) ussa las chartas da privels existentas.
La saira dals 21 da zercladur 2024 han urizis intensivs chaschunà devastaziuns en l'entir Mesauc. Bovas e sedimentaziuns alluvialas d'auals sco er sbuvadas spontanas han fatg donns considerabels en la val. Duas persunas han pers lur vita. Ina persuna vala anc adina sco sparida. Tschintg chasas d'abitar èn vegnidas destruidas cumplettamain tras la malaura, bleras autras chasas èn vegnidas donnegiadas. La via naziunala A13 ed er tscherts trajects da la via chantunala èn stads interruts cumplettamain u parzialmain durant plirs dis.
Ultra da la realisaziun da las mesiras immediatas èsi stà decisiv, da documentar ils singuls eveniments e da valitar lur dimensiuns. Per incumbensa dal UGP ha il biro da scienzas da la Terra geo7 da Berna fatg in'analisa detagliada da l'eveniment per il Mesauc. Per quest intent èn vegnids tschernids 18 dals passa 50 auals, nua ch'i èn vegnids documentads eveniments e donns. Per quests 18 auals ha il biro extern fatg in'analisa cun la finamira d'obtegnair uschè svelt sco pussaivel ina survista dals process capitads. Sin basa da questas infurmaziuns ha il UGP pudì valitar, entaifer tge perioda che l'eveniment pudess teoreticamain sa repeter. Questa valitaziun è decisiva per reveder la charta da privels. Per eveniments cun ina perioda da repetiziun da passa 300 onns na vegnan numnadamain betg determinadas zonas da privel.
In'auta spessezza d'eveniments
Las bovas èn vegnidas chaschunadas d'ina retscha da fitg ferms urizis. Tenor l'analisa da privel da MeteoSvizra hai dà ils 21 da zercladur 2024 curt in suenter l'auter duas fasas da fermas daratgadas da 30 minutas. L'intensitad d'ina tala fasa correspunda ad in eveniment che capita tenor la statistica mintga 30 onns. En il center principal da las precipitaziuns, en il Mesauc Central, manca però ina staziun da mesiraziun per pudair definir en moda fidada la perioda da repetiziun. L'influenza da la primavaira cun bleras precipitaziuns pudess avair rinforzà l'eveniment.
A la gruppa d'experts è cunzunt dada en egl la gronda spessezza locala d'eveniments: En la regiun tranter Cama e Cabbiolo (vischnanca da Lostallo) hai dà bovas en quasi mintga aual. Ulteriuras bovas hai er dà pli lunsch en il nord fin a Mesocco.
Gronds – fitg gronds eveniments
En dus terzs dals 18 auals analisads è l'eveniment da malaura dal zercladur 2024 vegnì classifitgà sco eveniment «grond fin fitg grond» (cf. fegl d'infurmaziun «Ereignisanalyse ausgewählter Seitenbäche» dal biro geo7). Areguard las annualitads che vegnan utilisadas en las chartas da privels, vul quai dir ch'in tal eveniment ha ina perioda da repetiziun teoretica da 100 fin 300 onns. En l'ulteriur terz ha questa emprima valitaziun mussà, ch'igl è stà in eveniment «pitschen fin mesaun». La perioda da repetiziun teoretica è 30 fin 100 onns. Tar tut ils auals examinads èn er vegnids chattads indizis, che anteriurs eveniments èn capitads en moda sumeglianta u ch'i fissan pussaivels eveniments pli gronds. Sin fundament da l'analisa recumonda la gruppa d'experts dal biro geo7 a l'Uffizi da guaud e privels da la natira, d'examinar las chartas da privels dals auals analisads e sche necessari da reveder talas.
Las lavurs vegnan gia realisadas
«Nus registrain las recumandaziuns dal biro geo7 ed essan engraziaivels per l'analisa detagliada che ans sustegna en nossa lavur. Bleras lavurs èn gia vegnidas exequidas u vegnan actualmain realisadas», di il selvicultur chantunal Urban Maissen, manader da l'Uffizi da guaud e privels da la natira. L'examinaziun da las chartas da privels dal Mesauc per il process aua è gia vegnida instradada. Igl è sa mussà, ch'il potenzial da glera, sin il qual las chartas da privels sa basan, era vegnì supponì pli bass che quai ch'igl è effectivamain capità ils 21 da zercladur 2024. Chaschunà la mobilisaziun da glera han intensivas precipitaziuns sco er l'aura umida dal temp avant. En consequenza èn enormas quantitads da glera arrivadas fin giu en il fund da la val (cf. fegl d'infurmaziun «Erkenntnisse Gefahrenbeurteilung» dal UGP).
Emprims resultats vegnan spetgads l'emprim quartal dal 2025
Pervia da la gronda spessezza locala d'eveniments ha il UGP priorisà la revisiun da las chartas da privels. Ultra da la congruenza da las chartas da privels existentas è en spezial er vegnida resguardada la ristga potenziala da donns. Per territoris cun la pli auta prioritad, sco per exempel il Rià de Polon, il Rià de la Val del Bianch, il Rià de la Molera ed il Rià Bosch Grass, vegnan gia fatgas las emprimas revisiuns e per ulteriuras vegnan surdadas incumbensas. Las ovras da protecziun existentas e restauradas sco er ils effects da la midada dal clima vegnan resguardads en quest connex. Ils emprims resultats per quests territoris vegnan spetgads l'emprim quartal dal 2025.
Questas novas chartas da privels vegnan a servir sco basa per reveder las zonas da privel en las vischnancas pertutgadas sco er per evaluar e dimensiunar eventualas mesiras da protecziun cunter aua gronda.
«La midada dal clima ha mussà questa stad en Svizra ed en blers pajais europeics sia influenza sin eveniments da la natira. Per exempel datti pli savens eveniments cun fermas daratgadas, e quai cun ina intensitad pli gronda. La sdregliada da la schelira permanenta chaschuna novas instabilitads da las spundas», di il selvicultur chantunal Urban Maissen. En il Grischun tegnian ins quint da questa circumstanza, cura ch'ins giuditgeschia ils privels, quai vul dir da l'elavuraziun da chartas da privels fin tar la realisaziun d'ovras da protecziun robustas. «Latiers na datti però nagin ‹recept›. Nus vegnin tuts a stuair far cuntinuadamain experientschas. Per quest intent tgirain nus in stretg barat cun la Confederaziun, cun auters chantuns sco er cun partenaris da la perscrutaziun e da l'economia privata.»
Agiuntas:
Infurmaziuns:
Urban Maissen, selvicultur chantunal, manader da l'Uffizi da guaud e privels da la natira, tel. +41 81 257 38 51 (cuntanschibel il mardi da las 14.00 fin las 15.30), e‑mail Urban.Maissen@awn.gr.ch
Responsabladad: Uffizi da guaud e privels da la natira