Pitschens respargns d'energia en il tegnairchasa han in grond effect. Cun passa 3,9 milliuns chasadas privatas en Svizra è il potenzial da spargnar numnadamain immens. Cun in pèr tips simpels sfarlattais er Vus damain resursas e damain daners.
Manual e glistas da controlla per la populaziun
Manual e glistas da controlla per la populaziun
Noss 5 megliers tips per spargnar energia
1. Stgaudar damain
La temperatura dals locals na duess mai esser sur 20 °C. Sche Vus reducis la temperatura per 1 °C, spargnais Vus fin 10 % da l'energia da stgaudar.
2. Cuschinar cun viertgel
Cun cuschinar svapurescha ina gronda part da l'energia. Mettai perquai adina in viertgel che retegna l'energia sin la chazzetta u sin la padella. Uschia è dal rest er cotg pli svelt il da mangiar.
3. Stizzar las glischs
Glisch che arda en ina stanza vida è in sfarlattim d'energia inutil. Stizzai la glisch, sche Vus bandunais la stanza.
4. Serrar giu endretg ils apparats
Er en il modus da stand-by u da durmir consumeschan computers, televisiuns e maschinas da café energia. Serrai perquai adina giu dal tut tals apparats.
5. Far la duscha empè da far bogn
Vus spargnais blera aua chauda, sche Vus faschais mo curt e betg memia chaud la duscha. Ina temperatura da l'aua da var 37 °C è ideala per il corp e per spargnar energia.
Ulteriurs tips per spargnar energia chattais Vus qua.
Dumondas e respostas impurtantas (FAQ)
Danunder retira la Svizra sia energia?
-
Da l’atgna producziun da forza electrica: forza idraulica, energia solara, energia nucleara, forza dal vent.
- Imports da forza electrica: primarmain dals pajais vischins.
- Import da gas da la Germania, da provegnientscha russa.
- Import dad ieli.
Pertge datti ussa il privel d’ina stgarsezza d’energia?
-
Perquai che radund la mesadad da las ovras nuclearas da la Frantscha n’eran betg a la rait quest atun.
- Perquai che la Russia na furnescha nagin gas pli a l’Europa pervi da las sancziuns da guerra.
- Perquai che l’autezza da l’aua en ils flums ed en ils lais da fermada da la Svizra, necessaria per la producziun da forza electrica, è bassa pervi da las paucas precipitaziuns da l’enviern 2022.
- Perquai che la Svizra n’ha fatg nagins contracts da solidaritad per la furniziun da forza electrica cun ils pajais vischins.
Cura exista il privel d’ina stgarsezza d’energia?
L’enviern. E quai perquai ch’il basegn d’energia è bler pli aut che la stad pervi da las temperaturas bassas e stgirezza pli lunga. Ils lais da fermada èn emplenids cun damain aua durant la segunda mesadad da l’enviern en cumparegliaziun cun l’emprima mesadad. Sch’ina stgarsezza d’energia daventa realitad, è ella da spetgar durant ils mais da favrer fin avrigl.
Quant acut è il scenari d’ina stgarsezza d’energia propi?
Ina prognosa absolutamain precisa n’è betg pussaivla. La Confederaziun parta dal fatg ch’il provediment cun forza electrica n’è betg periclità durant pliras emnas. Singulas situaziuns da stgarsezza na pon dentant betg vegnir exclusas. La situaziun sa po calmar u era daventar pli critica tut tenor il svilup da la guerra en l’Ucraina u tenor il dumber da las ovras nuclearas franzosas ch’èn colliadas cun la rait durant l’enviern.
Co emprova la Confederaziun dad impedir ina stgarsezza d’energia?
-
Cun appels da spargnar a la populaziun ed a l’economia
https://www.nagin-sfarlattim.ch/rm/tips-per-spargnar-chasadas-privatas/
- Cun appels per l’utilisaziun effizienta da l’energia.
- Cun mantegnair ina reserva da la forza idraulica (autezza d’aua garantida en plirs lais da fermada)
- Cun la pussaivladad da metter en funcziun spert ovras d’energia da gas sco reserva.
Tge po la populaziun sezza far per impedir ina stgarsezza d’energia?
Co po ina stgarsezza d’energia tutgar la populaziun e l’economia?
-
Fasa 1: Appel da spargnar energia electrica.
- Fasa 2: Singuls scumonds, p.ex. la gestiun dad implants da temp liber e meds da reclama (bogns, plazzas da glatsch artifizial, reclamas luminusas, stgalas rullantas, euv.).
- Fasa 3: contingents da forza electrica per consuments cun in consum grond.
- Fasa 4: Interrupziuns temporaras da la rait per la populaziun e per l’economia.
Tge pon interrupziuns da la rait chaschunar?
Senza forza electrica na funcziuna la vita betg pli sco usità. L’infrastructura ed ils apparats na pon betg pli vegnir mess en funcziun. Chaussas dal mintgadi sco il provediment d’aua, la dismessa da l’aua persa, far cumissiuns e pajar senza daner contant, cuschinar, far la duscha, la frestgera, far laschiva, telefon, internet, radio, TV, bancomat, visitas tar il medi, tancar euv. tut vegn engrevgià u n’è betg pli pussaivel. Quai po provocar malsegirtad e temas. Cuntanscher parents ed enconuschents daventa era pli difficil u nunpussaivel.
Tge poss jau far per esser preparà per ina stgarsezza d’energia?
-
Cumprar products da substituziun per forza electrica: lampa da maun, radio da battarias, battarias, powerbank, chandailas, battafieu/zulprins, buglider da gas, gril da gas outdoor.
- Provisiun d’urgenza per persuna en la chasada: vivondas da basa, aua da baiver e palpiri da tualetta per 7-10 dis.
- Garantir la disponibilitad da medicaments d’impurtanza vitala.
- Tegnair a disposiziun ina pitschna quantitad da daner contant.
- Dumandar tar la vischnanca nua che sa chatta il lieu d’inscunter d’urgenza il pli damanaivel da mia adressa da domicil
Co survegn jau ordavant infurmaziuns da las autoritads en cas dad interrupziuns da la rait planisadas?
-
Radio, TV, fegls sgulants/broschuras, internet, medias socialas, gasettas euv.
- Ev. tras occurrenzas d’infurmaziun.
Co survegn jau infurmaziuns da las autoritads en cas dad interrupziuns da la rait betg planisadas e cun meds da communicaziun che na funcziuneschan betg pli?
Tar ils lieus d’inscunter d’urgenza da mia vischnanca. Las vischnancas planiseschan actualmain ils lieus d’inscunter d’urgenza necessaris. Ulteriuras infurmaziuns èn disponiblas vers la fin da l’onn.
Co duai jau ma cumportar en cas dad interrupziuns da la rait?
-
Restar calm.
- Porscher agid da buna vischinanza.
- Dumandar agida da buna vischinanza, sche necessari.
- Tegnair avert ils egls e las ureglias ed annunziar eveniments extraordinaris a las autoritads. Sch’ils meds da communicaziun na funcziuneschan betg pli, cun passar persunalmain en chasa communala u tar il lieu d’inscunter d’urgenza.
Tgi s’occupa dals uffants da scola, sche la scola regulara da las scolas obligatoricas croda ora pervi d’ina stgarsezza d’energia?
En il center stat l’assistenza privata dals uffants e dals giuvenils. Sche l’assistenza privata n’è betg pussaivla sin il stgalim da la scolina/scola primara, sto quai vegnir annunzià necessariamain al purtader da la scola. Il purtader da scola correspundent è supplitgà da garantir ina purschida d’assistenza per la scolina e per la scola primara durant il temp da scola.
Nua infurmescha il chantun Grischun davart ina stgarsezza d’energia pussaivla?
E-Mail: energie@gr.ch
Telefon: 0800 005 005 (glindesdi fin venderdi, 8 – 20 uras, sonda 9 – 14 uras)
Mesiras preparatoricas e cumportaments
Provisiun da reserva è in bun cussegl
Victualias ed auters bains da consum vegnan transportads di per di sur in sistem da distribuziun che funcziuna bain. Sche quest sistem da transport vegn interrut pervia da vias bloccadas u per auters motivs, pon pitschens lieus vegnir isolads dal provediment da victualias entaifer in curt temp. Ins parta oz dal fatg ch'ina interrupziun dal provediment na vegniss betg a durar mais, però bain plirs dis. Perquai cusseglia il Provediment economic dal pajais da conservar ina provisiun per circa in'emna.
Perquai ch'er ils bancomats èn pertutgads en cas d'ina interrupziun dal current electric e perquai che meds da pajar electronics sco cartas da debit e da credit u il pajament via smartphone na funcziunan lura betg pli, recumonda il Provediment economic dal pajais ina reserva minimala da daners bluts en bancnotas pitschnas.
Broschüre «Provisiun da reserva è in bun cussegl»
Mesiras preparatoricas ed instrucziuns da cumportament da l'Uffizi federal per il provediment economic dal pajais chattais Vus qua.
Mesiras pussaivlas en cas d'ina situaziun da mancanza d'electricitad
L'electricitad è d'ina impurtanza centrala tant per la populaziun sco er per l'economia. Sche la purschida d'electricitad e la dumonda d'electricitad n'èn durant plirs dis, emnas u schizunt mais betg pli en concordanza ina cun l'autra, discurran ins d'ina stretga en il provediment d'electricitad u d'ina mancanza d'electricitad. Ina tala situaziun po per exempel daventar reala, sch'ils livels da l'aua en ils flums u en ils lais da fermada èn bass, sche la producziun d'electricitad en Svizra è perquai reducida e sch'il deficit na po betg vegnir cuvrì cun imports supplementars.
En Svizra è il provediment d'electricitad da princip chaussa da l'economia. Sche l'economia n'è betg pli abla da far frunt ad ina situaziun da mancanza cun agens meds, intervegn la Confederaziun en moda directiva. Per la preparaziun e la realisaziun da mesiras per dar dumogn ad ina mancanza d'electricitad è cumpetent il Provediment economic dal pajais.
En cas d'ina mancanza d'electricitad datti bain electricitad, dentant memia pauca. En in emprim pass vegniss la Confederaziun perquai ad appellar a la populaziun ed a l'economia da spargnar energia e da reducir en moda voluntara il consum d'electricitad.
Sch'ils appels da spargnar na tanschan betg, po il Provediment economic dal pajais revegnir a las mesiras previsas per la gestiun da l'electricitad, per diriger il consum d'electricitad e la purschida da l'electricitad. Questas mesiras han la finamira da pussibilitar vinavant ina convivenza sociala normala en Svizra.
Mesiras pussaivlas en cas d'ina situaziun da mancanza da gas
En Svizra è il provediment da gas da princip chaussa da l'economia. Sche l'economia n'è betg pli abla da far frunt ad ina greva situaziun da mancanza cun agens meds, intervegn la Confederaziun en moda directiva. Dal concept da gestiun e da las mesiras da tal vegni fatg diever mo en cas d'ina greva situaziun da mancanza imminenta u existenta. Questas mesiras gidan ad evitar in pegiurament da la situaziun da provediment ed ad impedir l'applicaziun da mesiras pli severas. Ellas vegnan adina messas en vigur per in temp limità e puspè abolidas uschè svelt sco pussaivel.
Ils sbozs da las ordinaziuns vegnan mess en vigur pir en cas d'ina greva situaziun da mancanza e ston lura vegnir adattads resguardond la situaziun actuala. Per exempel pudessan differentas regiuns esser pertutgadas en moda differenta d'ina mancanza da gas. La dimensiun da las mesiras sto plinavant adina vegnir adattada a la grevezza da la situaziun da mancanza. Tut tenor il decurs da la situaziun da mancanza èsi er pussaivel da realisar las mesiras en etappas.
Uschespert ch'ina situaziun da mancanza sa mussa, vegnan proclamads appels da spargnar a tut las consumentas ed ils consuments da gas natiral. Sche la situaziun da mancanza sa pegiurescha malgrà l'appel da spargnar voluntarmain, po il Cussegl federal interrumper las furniziuns da gas natiral per tut ils implants commutabels. En vista a la situaziun actuala ha il Cussegl federal delegà al Departament federal d'economia, furmaziun e retschertga DEFR da metter en vigur l'Ordinaziun davart la commutaziun d'implants da gas natiral bicombustibels en consequenza d'ina greva mancanza da gas natiral. Tras la commutaziun d'implants bicombustibels ad auters purtaders d'energia po vegnir cuntanschida svelt ina reducziun da 15 fin 20 pertschient dal consum da gas natiral.
Sche questas mesiras da gestiun na bastan betg per far frunt a la situaziun da mancanza e sch'i resulta in ulteriur pegiurament da la situaziun da provediment, pon vegnir pronunziads – tras in'ordinaziun – restricziuns da consumar e scumonds per tscherts intents d'utilisaziun. L'utilisaziun da gas en ils secturs dal temp liber e da wellness sco er per utilisaziuns betg relevantas per il manaschi pon vegnir scumandadas. Bains e servetschs d'impurtanza existenziala na dastgan betg esser pertutgads substanzialmain. En Svizra vegn ina gronda cumpart dal gas natiral utilisà per stgaudar. In potenzial per reducir il consum porscha pia oravant tut la reducziun da la temperatura dals locals.
En Svizra consumeschan las chasadas passa 40 pertschient da tut il consum da gas. Tut tenor la grevezza da la situaziun da mancanza e tut tenor l'effect dals appels da spargnar voluntarmain pon las restricziuns da consumar ed ils scumonds er tutgar las chasadas. Las restricziuns dal consum ed ils scumonds servan ad evitar tant sco pussaivel ina contingentaziun. Ina tala fiss colliada cun donns considerabels per l'economia publica.
En cas che las mesiras precedentas na tanschan betg, po il consum d'implants monocombustibels vegnir reducì cun agid d'ina contingentaziun. Quai pertutgass tut las consumentas ed ils consuments, cun excepziun dals clients protegids (chasadas e servetschs socials da basa). Ils «servetschs socials da basa» èn limitads qua sin ospitals e sin chasas da persunas attempadas e da tgira. Exceptads da la contingentaziun vegnan – ultra da la polizia e dals pumpiers – er tut ils manaschis dals secturs che garanteschan il provediment d'aua da baiver e d'energia, la serenaziun da l'aua persa e la dismessa da rument sco er ils manaschis che tegnan liber da naiv e da glatsch las stgomias da viafier. Las interpresas pertutgadas da la contingentaziun avessan la pussaivladad da vender ina a l'autra ils contingents betg duvrads sur in pool. Ils donns per l'economia publica pudessan uschia vegnir reducids.
Stgaudar da maniera segira en l’enviern cun stgarsezza da forza electrica
Indrizs da stgaudar da tut gener dovran aria da combustiun en quantitad suffizienta per ina funcziun irreproschabla – independentamain dal fatg, sch'els funcziunan cun gas, ieli, pellets u laina.
Sche questa aria na stat betg a disposiziun en quantitad suffizienta, sa sviluppa monoxid carbonic toxic tras ina combustiun incumpletta.