Pervia da la pretensiun da metter a disposiziun ina mobilitad persistenta (chavazzins midada dal clima e conscienza ecologica) e pervia dal svilup tecnologic e da la digitalisaziun (studi traffic dal futur 2060) daventa la colliaziun da las differentas purschidas da mobilitad pli e pli centrala.
Il Center da cumpetenza per la mobilitad coordinada (CMC) sustegna gruppas en mira entaifer ed ordaifer il chantun pertutgant tut las dumondas da la coordinaziun da la mobilitad e da la planisaziun dal traffic:
- cumbinar ils meds da traffic per persunas e per rauba
- planisar la mobilitad en il triangul da planisaziun infrastructura, vehichels e purschida
- perfecziunar e realisar la Strategia da mobilitad dal chantun tenor il nov Plan directiv chantunal
- plattafurma d'infurmaziun/post da consultaziun per gruppas en mira internas ed externas, inclusiv publicitad e politica
Ina planisaziun moderna dal traffic dumogna la superaziun da las incumbensas dal traffic en moda cumplessiva tras ina colliaziun dals sistems parzials traffic public, traffic individual motorisà sco er traffic da peduns e da velos. En collavuraziun cun la Confederaziun, ils chantuns vischins e las regiuns sco er las vischnancas dirigia il chantun il svilup dal traffic e da l'abitadi e procura per lieus bain accessibels, quai per garantir sia cumpetitivitad sco lieu da turissem, da lavur e da domicil e per impedir ina destructuraziun dals abitadis. I duai vegnir garantì ch'ils abitadis èn accessibels e la purschida en il traffic public ed en il traffic da peduns e da velos duai vegnir meglierada per cuvrir la dumonda e la mobilitad creschenta.
Per ils onns 2021–2024 ha il Cussegl grond fixà sco finamira politica: «Persistentamain mobil – cumbinar en moda raschunaivla ils differents meds da traffic ed als orientar vers l'avegnir per mantegnair e per meglierar en moda confurma als basegns, favuraivla a l'ambient e pajabla l'accessibladad da las regiuns en il territori chantunal e la mobilitad en general.» Da quai resulta la finamira 7 en il program da la Regenza: «Garantir ina mobilitad confurma als basegns per l'entir chantun» e vegn deducì il punct central da svilup PS 7.1: «mobilitad attractiva e coordinada»
Nus cussegliain:
Il CMC stat a disposiziun sco emprim post da contact per dumondas externas ed internas davart la mobilitad. Per exempel è el il partenari da contact per las regiuns grischunas, per interpresas (da transport) privatas sco las Viafiers federalas, la Viafier retica, AutoDaPosta, VBD, BuS, LRF, ASL, STPS, per ils posts da servetsch naziunals/chantunals/regiunals/communals sco UFT, ARE CH, per il Post da coordinaziun per la mobilitad persistenta (COMO), per las regiuns da planisaziun dad UFT PROSSIV Svizra Orientala resp. Svizra Centrala, per l'Uffizi da construcziun bassa GR, l'Uffizi per il svilup dal territori, l'Uffizi per la natira e la protecziun da l'ambient, la Polizia chantunala, ils servetschs da construcziun bassa da las vischnancas Cuira/Tavau/San Murezzan, la corporaziun da vischnancas TP Engiadin'Ota, ma er per la publicitad e la politica.
En detagl vai per structurar e per coordinar projects en il sectur da la planisaziun da traffic e da mobilitad en il rom dals differents instruments da planisaziun da la Confederaziun e dal chantun. Latiers tutgan p.ex. il Plan sectorial federal Traffic part Program resp. part Infrastructura da la viafier, ils programs da svilup strategics da l'infrastructura da viafier (PROSSIV 2025, PROSSIV 2030, PROSSIV 2040 resp. Perspectiva da viafier 2050). Ultra da quai vegn preparada la realisaziun da la Strategia chantunala per la mobilitad en il Grischun tenor la revisiun da mez 2021 dal Plan directiv chantunal Traffic. Medemamain las strategias ed ils concepts correspundents sin nivel regiunal e communal, sco ils concepts dal traffic general a Cuira, Tavau, San Murezzan, ils programs d'aglomeraziun Cuira 1, 2 e 4 e la coordinaziun dals abitadis cun il traffic tenor ils models directivs regiunals resp. communals dal territori.
Necessaria è ina planisaziun coordinada dals differents meds da traffic resp. ina coordinaziun cun la planisaziun dal territori e cun il traffic individual motorisà (TIM), il traffic da peduns e da velos ed il traffic public (viafiers, bus, pendicularas).
Il management da mobilitad ha la finamira da reducir il traffic motorisà cun influenzar il cumportament. Latiers tutgan la creaziun d'impuls per utilisar il traffic public (p.ex. ina contribuziun a l'abunament dal traffic public, l'aboliziun d'impuls fiscals per duvrar l'auto), la promoziun da cuminanzas da viadi (carpooling) e traffic da velos (p.ex. purschida da parcadis da velos attractivs), la gestiun da las plazzas da parcar sco er la purschida da velos e d'autos da firmas per viadis commerzials. Il management da mobilitad vegn applitgà primarmain tar manaschis, dentant er tar edifizis d'abitar en l'ambient urban.
Sut la noziun Gestiun dal traffic èn tut las mesiras resumadas che laschan circular uschè regularmain, quietamain, cun uschè paucas emissiuns ed en moda uschè segira sco pussaivel l'entir traffic cun agid d'indrizs da la signalisaziun, da la regulaziun sco er da l'infurmaziun da traffic. Las mesiras pon pertutgar vias naziunalas, vias chantunalas e vias communalas. Per exempel ston vegnir planisadas e realisadas mesiras per priorisar il bus (installaziun da fermadas sin la via, creaziun da vials da bus, reglas da precedenza en zonas da tempo 30 a favur dal bus e.u.v.) sco er mesiras per evitar il traffic da guntgida cun ils partenaris responsabels. Er la regulaziun dal traffic grazia a la purschida da plazzas da parcar tutga latiers.
Cun concepts da mobilitad dals manaschis duai la mobilitad en la firma vegnir concepida en moda pli favuraivla a l'ambient e pli bunmartgada, p.ex. reducziun dal parc da vehichels tras cuminanzas da viadi, taxas per parcar tenor il princip dal chaschunader e lur redistribuziun a collavuraturas e collavuraturs cun abunaments dal traffic public, acquisiziun dad e-bikes da servetsch.
In ulteriur punct central furma l'installaziun resp. la meglieraziun d'uschenumnadas plattafurmas multimodalas che permetta ina midada svelta ed attractiva tranter ils differents meds da transport dal traffic public e dal traffic privat, per exempel a Cuira Vest, Domat, Landquart, Tavau Laret, Tavau Vitg, Schlarigna, Samedan, Puntraschigna, Tirano, Glion, Mustér.
Ultra da quai sto il svilup da novas furmas da purschidas TP/TIM vegnir accumpagnà stretgamain resp. ston vegnir fatgs avanzar projects da pilot correspundents en il sectur da l'on demand e purschidas da prender cun sai / cuminanzas da viadi sco Taxito e sinergias cun servetschs da transport per persunas cun impediments (Stiftung Mobilita). Plinavant vegnan percepidas incumbensas en connex cun il svilup tecnic a lunga vista dal traffic dal chantun (incumbensas Engler e Crameri) e da singulas regiuns, inclusiv l'accumpagnament da projects dad Interreg e da Greendeal en il sectur dal traffic/da la mobilitad.