1. Adattaziun/cumplettaziun dals trais CNL
Sa basond sin l'art. 359s. DO ha la regenza dal Grischun relaschà trais contracts normals da lavur (CNL), numnadamain per l'agricultura (stadi da l'onn 1998, revisiun 2009), per il persunal d'alp e per la pastriglia (stadi da l'onn 1998) e per l'economia da chasa (stadi da l'onn 1987). Sin fundament da la differenta concepziun da las relaziuns da lavur en questas branschas professiunalas e sin fundament dals divers basegns che resultan ordlonder existan motivs raschunaivels per las reglas differenziadas en ils CNL. Quai pertutga surtut ils temps da lavur, ils dis libers e las vacanzas, dentant er la cuntinuaziun dal pajament dal salari. Ina regulaziun identica per tut las trais branschas è inadattada, perquai ch'il persunal d'alp vegn mo engaschà a temp limità durant la perioda d'alpegiada, ed il persunal agricul è cuntrari al persunal da l'economia da chasa suttamess a grondas fluctuaziuns stagiunalas quai che pertutga il temp da lavur. Ultra da quai èsi da constatar che las reglas stringentas e relativamain stringentas dal dretg federal (p.ex. concernent l'assicuranza d'accidents tenor LAA; obligaziun da pajar cuntinuadamain il salari, salari e dretg da vacanzas tenor DO) na sa laschan betg influenzar da las disposiziuns dal CNL, e ch'ellas valan senza restricziuns.
Mo pli il CNL per l'economia da chasa cuntegna disposiziuns concernent l'assicuranza d'accidents (art. 15). Sin fundament dal dretg federal che cuntegna reglas stringentas e che ha precedenza n'è questa norma dentant betg pli applitgabla. Ils auters CNL na cuntegnan (correctamain) – sin fundament da las regulaziuns dal dretg federal – naginas normas concernent l'assicuranza d'accidents. Perquai na s'impona betg in'adattaziun.
Il pajament cuntinuà dal salari è reglà en tut ils trais CNL. Il CNL per l'economia da chasa e quel per l'agricultura cuntegnan las medemas reglas. Il CNL per l'economia d'alp divergescha. Quai è dentant giustifitgà, cunquai ch'il persunal d'alp e per la pastriglia è mintgamai engaschà mo per in terz da l'onn (perioda d'alpegiada) en il Grischun. Consequentamain n'exista er nagin basegn d'agir en quest sectur.
Las differenzas en ils CNL concernent il temp da lavur e concernent ils dis da vacanzas èn giustifitgadas. In'adattaziun na satisfaschess betg als differents basegns da questas branschas. Plinavant è il CNL per l'agricultura vegnì adattà per il 1. da fanadur 2009 en quest sectur, tranter auter er a la lescha da lavur (limita da vegliadetgna per ils giuvenils: 18 onns). In'adattaziun als ulteriurs CNL avess sco consequenza ch'els fissan disfavuraivels per ils giuvenils. Pia na sto vegnir fatga nagina adattaziun.
Concernent il salari da vacanzas èsi da constatar ch'il dretg d'obligaziuns fixescha qua disposiziuns obligantas, e perquai n'ha l'art. 13 dal CNL per l'economia da chasa nagin effect. Ils ulteriurs CNL na cuntegnan nagina regulaziun en quest sectur. Il DO vala. Il dretg da vacanzas è reglà en il CNL per l'economia da chasa e per l'agricultura. En il CNL per il persunal d'alp e per la pastriglia n'è el betg reglà. La consequenza da quai è che quest persunal, surpassond la vegliadetgna da 50 onns, na survegna betg ina 5avla emna da vacanzas. Questa differenza dependa da la branscha e na vala betg sco argumentaziun per in'adattaziun.
L'uniun purila grischuna sco represchentanta da las trais branschas è medemamain da l'avis che las adattaziuns en ils CNL na sajan betg necessarias.

2. Salaris minimals
La fixaziun d'in salari minimal en il CNL na fiss ni giustifitgada ni lianta. Quai vala en spezial per il persunal d'alp e d'agricultura. D'ina vart vegnan las directivas dal salari en l'agricultura numnadamain fixadas en moda sociala tranter la cuminanza da lavur da las federaziuns professiunalas da las emploiadas e dals emploiads, tranter l'uniun purila svizra e tranter l'uniun da puras svizras. Ellas furman er la basa per la cumissiun tripartita per controllar, sch'ils salaris vegnan sutpassads. Las directivas dal salari vegnan tractadas da nov mintga onn. En il cas normal na pon da l'autra vart vegnir prescrits nagins salaris minimals stringents en il CNL. Giuridicamain fissi bain admissibel da fixar in salari minimal en il CNL. Da la libertad da commerzi e da mastergn resulta dentant ch'ins dastga s'allontanar d'ina tala fixaziun. Il salari minimal en in CNL preschentass consequentamain mo dretg dispositiv.
In'excepziun latiers resulta dentant da l'art. 360a DO. Tenor questa disposiziun po l'autoritad cumpetenta relaschar – sin dumonda da la cumissiun tripartita – in contract normal da lavur limità per cumbatter u per impedir abus e fixar en quest contract salaris minimals. Quai però sut la premissa ch'i vegnian sutpassads – en ina branscha u en ina professiun – repetidamain ed en moda abusiva ils salaris usitads al lieu, en la professiun ed en la branscha, e ch'i na stettia a disposiziun nagin contract collectiv da lavur che cuntegna disposiziuns davart ils salaris minimals. L'art. 360a e l'art. 360b DO èn vegnids introducids en connex cun l'introducziun da la libra circulaziun da persunas. En il rom da l'execuziun da las mesiras accumpagnantas n'ha il UCIML fin ussa betg pudì constatar ch'i vegnan – en ils champs da regulaziun dals CNL grischuns – sutpassads repetidamain ed en moda abusiva ils salaris usitads al lieu, en la professiun ed en la branscha. Mintgatant vegnan dentant constatads salaris memia bass. En il rom da la procedura da mediaziun èsi fin ussa adina reussì al UCIML da cuntanscher las adattaziuns necessarias en quests cas. Sa basond sin l'art. 360a DO ston ins constatar en quest connex ch'i duain vegnir fixads sin plaun federal salaris minimals e liants per relaziuns da lavur en l'economia da chasa. Actualmain curra la procedura da consultaziun. La confederaziun prevesa d'introducir salaris minimals e differenziads per forzas da lavur nunqualifitgadas, qualifitgadas sco er cun experientscha professiunala. La fixaziun d'in salari minimal e liant da 3'500 francs per relaziuns da lavur en l'economia da chasa sin plaun chantunal crudass uschia ni uschia.

Dal puntg da vista da questas explicaziuns propona la regenza da refusar questa incumbensa da fracziun.

21 da zercladur 2010