Nossa dumonda sa basa sin ina decisiun dal tribunal federal che di che – sa basond sin l'art. 329d al. 1 DO – il pajament dal salari a las lavurantas ed als lavurants per il temp da vacanzas sto correspunder a quel dal temp da lavur. Il salari da vacanzas vegn pia calculà sin basa dal salari mensil effectiv.
En enconuschientscha dal termin da surannaziun da 5 onns tenor il DO pertutga quai ils onns 2004 – 2009.
Pervia da questa decisiun ha la federaziun grischuna "chasas ed ospitals" – ensemen cun ils partenaris socials e cun il chantun – fatg cunvegnas per il sectur da sanadad (ospitals sco er chasas da persunas attempadas e da tgira). Quest proceder è vegnì elegì analogamain a la via che la regenza ha tschernì per il persunal chantunal che ha il dretg da survegnir supplements. Igl èn vegnids adids ils supplements pajads al persunal engaschà en ils manaschis il di da referenza e pajads posteriuramain 10% da quels en furma pauschala sco indemnisaziun da vacanzas.
Deplorablamain n'è il sectur da las persunas cun impediments betg vegnì involvì.
Pervia da la pretensiun giuridica incontestada han las instituziuns ultra da quai adattà per gronda part ils supplements per 10% per il 1. da schaner 2010.
Sin fundament da quests fatgs resultan las suandantas dumondas:
1. Tge posiziun ha la regenza envers ils supplements che stuessan vegnir pajads posteriuramain en il sectur da las persunas cun impediments?
2. Vegnan quests pajaments posteriurs giuridicamain incontestads indemnisads supplementarmain sco expensas extraordinarias en ils custs imputabels per contribuziuns a favur d'instituziuns d'abitar e da lieus da lavur?
3. Vegnan ils augments dals supplements per il 1. da schaner 2010 resguardads sco custs imputabels exogens er en l'avegnir?
Cuira, ils 21 d'avrigl 2010
Perl, Bleiker, Baselgia-Brunner, Bezzola (Zernez), Bischoff, Blumenthal, Brandenburger, Bühler-Flury (Schiers), Campell, Casparis-Nigg, Casty, Casutt, Caviezel-Sutter (Tusaun), Christoffel-Casty, Conrad, Dermont, Dudli, Farrér, Federspiel, Feltscher, Frigg-Walt, Gartmann-Albin, Geisseler, Giovanoli, Hardegger, Hartmann (Cuira), Jäger, Jenny, Kessler, Koch, Kollegger, Kunz (Cuira), Loepfe, Mani-Heldstab, Marti, Mengotti, Meyer-Grass (Claustra Vitg), Michel, Noi-Togni, Parolini, Pedrini, Peer, Pfäffli, Pfenninger, Portner, Ragettli, Rizzi, Sax, Stiffler, Thomann, Thöny, Trepp, Vetsch (Pragg-Jenaz), Clalüna, Cortesi, Furrer-Cabalzar, Locher Benguerel, Märchy-Caduff (Domat), Schädler
Resposta da la regenza
Tenor l'artitgel 329d dal dretg d'obligaziuns (DO; CS 220) che na dastga betg vegnir midà a disfavur da las lavurantas e dals lavurants, ston las lavurantas ed ils lavurants avair il medem salari durant las vacanzas sco durant la lavur. Sch'i vegnan pajads supplements per ina lavur da notg u da dumengia ch'è vegnida prestada effectivamain, ston quels vegnir integrads en la calculaziun dal salari da vacanzas tenor la decisiun dal tribunal federal dals 5 da december 2005 (sentenzia 4C.313/2005), uschenavant ch'els han in caracter regular e duraivel.
A las collavuraturas ed als collavuraturs chantunals che han survegnì ils onns 2004 fin 2008 supplements per lavur da notg, da dumengia, da squadra u da pichet èn – sco soluziun – vegnidas pajadas retroactivamain per ils ultims tschintg onns tut las parts dal salari che han pertutgà las vacanzas e che surpassavan in tschert import minimal (30.– francs, CR 828 dals 25 d'avust 2009). A partir dal schaner 2009 èn questas parts dal salari cuntegnidas en ils supplements ch'èn vegnids adattads per quel termin.
Ina schliaziun cumparegliabla per il sectur da sanadad ch'è medemamain pertutgà da la decisiun dal tribunal federal è – sa basond sin l'art. 18b da la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas (DG 506.000) – ch'ils custs supplementars pon vegnir renconuschids ed indemnisads sco midadas dals custs chaschunadas da facturs exogens. La disposiziun di che la regenza resguarda las midadas dals custs chaschunadas da facturs exogens per fixar ils custs pro cas standardisads.
Tar las dumondas:
1. Tenor las indicaziuns da las instituziuns per persunas cun impediments n'han questas persunas fin ussa medemamain betg integrà ils supplements per lavur da notg e da dumengia en la calculaziun dal salari da vacanzas. Las pretensiuns da las lavurantas e dals lavurants da pajar posteriuramain las parts dal salari perdidas èn perquai giustifitgadas sa basond sin l'artitgel 329d DO e sin la decisiun dal tribunal federal.
2. L'artitgel 329d DO regla las obligaziuns da las patrunas e dals patruns envers la lavuranta u il lavurant. Las collavuraturas ed ils collavuraturs en instituziuns per persunas cun impediments èn emploiadas ed emploiads da las instituziuns ch'èn responsablas per questas instituziuns. Giuridicamain èsi perquai in fatg incontestà che las instituziuns responsablas èn cumpetentas sco patrunas per ils pajaments posteriurs. Perquai ch'il chantun n'ha nagins contracts da lavur cun las collavuraturas e cun ils collavuraturs da las instituziuns responsablas, na po el er betg vegnir obligà da surpigliar ils pajaments posteriurs. Areguard las pretensiuns rectroactivas èsi plinavant da prender en consideraziun che la confederaziun era responsabla fin l'onn 2007 per la finanziaziun da las instituziuns per persunas cun impediments. Pir dapi l'onn 2008 è il chantun cumpetent – tenor las disposiziuns da la lescha d'impedids (DG 440.000) – per la finanziaziun da las instituziuns per persunas cun impediments. Cuntrari a la lescha per promover la tgira da persunas malsaunas n'èn betg previs facturs exogens che stuessan vegnir resguardads en la basa giuridica per calcular la finanziaziun da las instituziuns per persunas cun impediments (lescha davart la promoziun da persunas cun impediments / lescha d'impedids; DG 440.000). Per quest motiv na pon ils custs per il pajament posteriur da la part dal salari da vacanzas per lavur da notg e da dumengia betg vegnir resguardads sco custs supplementars che augmentan las contribuziuns ad instituziuns per umans cun impediments. Ina indemnisaziun po avair lieu en il rom da las contribuziuns da gestiun tenor la lescha d'impedids. Quai signifitga ch'il chantun po indemnisar ils custs renconuschids mo a quellas instituziuns che n'han anc betg cuntanschì la limita da la contribuziun da gestiun dal chantun.
3. Cun subvenziunar las instituziuns ha il chantun la pussaivladad d'influenzar indirectamain las relaziuns da lavur tranter las instituziuns responsablas e las collavuraturas ed ils collavuraturs da las instituziuns. En questa rolla renconuscha il chantun la legalitad d'in augment dals supplements che vegn concedì da las instituziuns responsablas a partir dal 1. da schaner 2010 per resguardar las parts dal salari da vacanzas per lavur da notg e da dumengia che vegnan debitadas da la patruna u dal patrun a la lavuranta u al lavurant.
5 da fanadur 2010