Dumonda Peyer concernent las cundiziuns da lavur ch'èn usitadas en la branscha tar interpresas grischunas da telefericas
Sessiun: 26.08.2010
Ins sa bain avunda ch'il turissem è in factur economic central dal chantun Grischun. Ina posa impurtanta da quel èn las telefericas. Dals bunamain 1600 implants da transport svizzers èn circa 20% situads en il Grischun. Da las 12 interpresas da telefericas cun ina gronda svieuta sa chatta la mesadad en il Grischun.
L'enviern lavuran en il Grischun passa 2'000 persunas mo tar las telefericas (senza manaschis accessorics). L'onn 2009 han las telefericas grischunas cuntanschì in retgav total da circa 420 milliuns francs ed in gudogn total da stgars 8 milliuns francs.
Per pudair manar ina interpresa da telefericas basegni ina concessiun federala, per part er ina concessiun chantunala. Per obtegnair quellas ston vegnir ademplidas differentas premissas. L'art. 9 al. 2 lit. c da la lescha federala davart il transport da viagiaturas e da viagiaturs (LTV) di che l'interpresa sto cumprovar che "ella respecta las prescripziuns dal dretg da lavur e garantescha las cundiziuns da lavur ch'èn usitadas en la branscha".
En quest connex tschentan ils sutsegnads las suandantas dumondas a la regenza:
1. Tgeninas èn las cundiziuns da lavur ch'èn usitadas en la branscha per las interpresas da transport dal chantun Grischun, en spezial ils salaris minimals, ils supplements, las regulaziuns dal temp da lavur e dal temp da paus, l'obligaziun da pajar il salari en cas d'ina malsogna, las vacanzas e.u.v?
2. Tgi definescha en il Grischun las cundiziuns da lavur ch'èn usitadas en la branscha per las interpresas da telefericas?
3. Tgi surveglia che las prescripziuns dal dretg da lavur e che las cundiziuns da lavur usitadas en la branscha vegnian resguardadas, tant pli che quellas èn la premissa per obtegnair ina concessiun?
Cuira, ils 26 d'avust 2010
Peyer, Müller
Resposta da la regenza
1. La branscha da las interpresas da telefericas n'è betg suttamessa ad in contract collectiv da lavur ch'è vegnì declerà sco generalmain impegnativ. En il chantun Grischun, cuntrari p.ex. al chantun Vallais, manca er in contract normal da lavur. Tar las interpresas grischunas da telefericas resultan – per implants pitschens betg concessiunads da la confederaziun – las cundiziuns da salari e da lavur da la lescha federala davart la lavur en l'industria, en il mastergn ed en il commerzi (LL) e da la lescha federala davart l'assicuranza d'accidents (LAA), e quai con-cernent la segirezza a la plazza da lavur e concernent la protecziun da la sana-dad. Las interpresas concessiunadas da la confederaziun èn suttamessas a la lescha federala davart la lavur en interpresas dal traffic public (lescha davart il temp da lavur) ed a la LAA. Areguard la garanzia tras l'assicuranza sociala vala la legislaziun respectiva davart las assicuranzas socialas. Las ulteriuras cundiziuns da lavur resultan dal dretg d'obligaziuns sco er dals contracts individuals da lavur.
Ils salaris minimals tanschan tut tenor l'interpresa da ca. 2'900.– francs fin ca. 3'800.– francs; mo paucas interpresas pitschnas che sa chattan en ina situaziun economica plitost nauscha, pajan main che 3'000.– francs per mais. La media dal salari da las 8 interpresas las pli grondas, che occupan ca. 80% dal persunal da telefericas en il chantun Grischun, è tenor l'infurmaziun dal secretariat da las telefericas dal Grischun ca. 3'480.– francs. Il temp da lavur per emna importa 42 fin 44 uras. Il dretg da vacanzas correspunda a la regulaziun legala, q.v.d. persunas da passa 20 onns survegnan 4 emnas, persunas da main che 20 onns han il dretg da far 5 emnas vacanzas. La gronda part da las interpresas ha fatg ina assicuranza da diaria per pajar vinavant il salari en cas ch'ina lavuranta u in lavurant vegn malsaun. Mo paucas interpresas pli pitschnas sa restrenschan en connex cun il pajament cuntinuà dal salari sin la regulaziun dal dretg d'obligaziuns, tenor la quala la durada dal pajament cuntinuà dal salari dependa – tenor la scala turitgaisa – da la durada da la relaziun d'engaschament.
2. Sche las cundiziuns da lavur na vegnan betg regladas tras las disposiziuns legalas menziunadas sut cifra 1, resultan ellas sin fundament dal martgà da lavur. Quai vala en spezial per ils salaris.
3. L'uffizi d'agricultura e da geoinfurmaziun (UAG), sectur da telefericas e da runals, examinescha, cur ch'el emetta las permissiuns chantunalas da manaschi resp. cur ch'el fa las inspecziuns periodicas, sche las cundiziuns areguard la qualificaziun dal persunal, particularmain dals manaders dal servetsch tecnic, vegnan ademplidas e sch'i vegn engaschà avunda persunal per realisar las lavurs da mantegniment e da manaschi.
Il post da controlla dal concordat interchantunal per telefericas e per runals resp. la SUVA surveglian che las prescripziuns concernent la segirezza a la plazza da lavur e concernent la protecziun da la sanadad vegnian observadas. Cun realisar las mesiras accumpagnantas fa l'uffizi chantunal per industria, mastergn e lavur (UCIML) spezialmain adatg che las cundiziuns da salari ch'èn usitadas en il lieu vegnian resguardadas. La branscha da las interpresas da telefericas è vegnida controllada avant ca. 2 onns detagliadamain ed en l'entir chantun. Questa controlla n'ha betg chaschunà reclamaziuns. En spezial stoi vegnir constatà che nagina interpresa ha sutpassà repetidamain e/u en moda abusiva ils salaris ch'èn usitads al lieu, en la professiun u en la branscha, da maniera ch'i fiss stà necessari da relaschar in contract normal da lavur cun salaris minimals stringents.
15 d'october 2010