En il chantun Grischun capiti adina puspè ch'i vegnan organisadas elecziuns che chaschunan gronds custs, schebain ch'il dumber da candidatas e da candidats è identic cun il dumber da las funcziuns u dals uffizis che ston vegnir occupads. Talas elecziuns èn ina farsa ed han per l'ina per consequenza ch'i resultan custs nunnecessaris tant per il maun public sco er per las candidatas e per ils candidats, per l'autra provocheschan els perplexitad tar las candidatas e tar ils candidats sco er tar las persunas cun dretg d'eleger.
En il senn da l'iniziativa dal pievel cunter birocrazia e reglamentaziuns nunnecessarias ch'è vegnida acceptada cleramain dacurt vegn la regenza incumbensada d'introducir "l'elecziun taciturna" per tut las funcziuns dal chantun Grischun, sch'il dumber da candidatas e da candidats n'è betg pli grond ch'il dumber da las funcziuns u dals uffizis che ston vegnir occupads.
Cuira, ils 14 da favrer 2012
Kappeler, Dudli, Aebli, Blumenthal, Buchli-Mannhart, Caduff, Caluori, Casty, Casutt, Casutt-Derungs, Cavegn, Darms-Landolt, Foffa, Furrer-Cabalzar, Geisseler, Hartmann (Champfèr), Jaag, Kleis-Kümin, Koch (Tumein), Kollegger (Cuira), Kollegger (Malix), Komminoth-Elmer, Lorez-Meuli, Mani-Heldstab, Märchy-Caduff, Meyer-Grass, Michael (Donat), Niggli-Mathis (Grüsch), Papa, Parpan, Pedrini, Righetti, Rosa, Stiffler (Tavau Plaz), Stiffler (Cuira), Tomaschett (Breil), Wieland, Bundi, Degonda, Deplazes, Kuoni, Loi, Menghini, Monigatti, Patt, Schucan
Resposta da la regenza
L'ultim temp èn la regenza ed il cussegl grond gia s'occupads duas giadas pli detagliadamain da las elecziuns taciturnas. L'ultima revisiun totala da la lescha davart ils dretgs politics en il chantun Grischun datescha dals 17 da zercladur 2005 ed è entrada en vigur il 1. da schaner 2006. Cun questa chaschun han la regenza ed il cussegl grond refusà la pretensiun d'introducir elecziuns taciturnas en general – ina pretensiun ch'era vegnida fatga valair da ses temp en la consultaziun, ma qua e là er gia pli baud. En la missiva aveva la regenza argumentà sia posiziun sco suonda: "Tras quai che la calculaziun da la maioritad absoluta vegn reglada da nov, sa reduceschan quels cas, nua ch'i dat segunds scrutinis, uschia ch'i n'exista betg in basegn d'agir urgent en quest connex. Cunter las elecziuns taciturnas ston dentant er vegnir fatgas valair resalvas generalas da la politica da stadi. Elecziuns democraticas dal pievel n'èn betg mo meds tecnics per nominar las autoritads. Anzi, ellas han er la funcziun da legitimaziun. Questa legitimaziun da las "persunas elegidas" tras il pievel scroda dentant tar elecziuns taciturnas. Ils dumbers da vuschs pon ultra da quai er dar signals politics tar elecziuns incontestadas. La finala daventass la procedura pli cumplitgada tar elecziuns taciturnas, ed il dretg da proponer libramain candidatas e candidats vegniss restrenschì." (missiva carnet nr. 1/2005-2006, p. 13). Cun la revisiun parziala da la lescha davart ils dretgs politics en il chantun Grischun dals 27 d'avust 2010 è vegnida stgaffida la basa legala per permetter per l'emprima giada ils 17 da zercladur 2012 er elecziuns taciturnas a chaschun da las elecziuns per la renovaziun totala da las dretgiras districtualas. La revisiun parziala è vegnida intimada tras ina intervenziun dal cussegl grond ch'era vegnida acceptada da la regenza. En quest connex aveva la regenza explitgà en sia missiva ch'il pievel haja fin ussa plitost pauc interess d'eleger las commembras ed ils commembers da las dretgiras districtualas. Questa pussaivladad era vegnida introducida pir ils 12 da mars 2000 cun la refurma da las dretgiras grischunas. Ultra da quai è la regenza vegnida a la conclusiun che, cunquai ch'i sa tractia da nominar autoritads giudizialas e betg autoritads politicas, na gioghian las resalvas da la politica da stadi (nagina legitimaziun directa da las persunas elegidas tras il pievel) betg ina rolla impurtanta, mabain dettian anzi la precedenza als avantatgs da las elecziuns taciturnas a favur d'ina procedura economica (missiva carnet nr. 1/2010-2011, p. 6).
Cun l'incumbensa actuala vegn pretendida l'introducziun d'elecziuns taciturnas "per tut las funcziuns dal chantun Grischun", quai vul pia dir concretamain per las autoritads chantunalas "cussegl grond" e "regenza" sco er per ils dus mandats dal cussegl dals chantuns. Dapi l'onn 1998 hai dà elecziuns incontestadas en ina da quatter elecziuns da renovaziun (2006) ed en duas da trais elecziuns substitutivas (2008 e 2012) da la regenza. Quai è er stà il cas tar ina da quatter elecziuns da renovaziun (2011) dal cussegl dals chantuns. Per las elecziuns dal cussegl grond che han lieu sin plaun cirquital n'èsi betg pussaivel da far talas indicaziuns. Er sin basa da quai na vesa la regenza nagin motiv, da sa distanziar da sia opiniun – in'opiniun ch'er il cussegl grond ha gì fin ussa – davart elecziuns taciturnas d'autoritads politicas. Ella dat er vinavant dapli pais a las resalvas da la politica da stadi envers elecziuns taciturnas che als avantatgs da quellas a favur d'ina procedura economica. Quests avantatgs ston ultra da quai er vegnir relativads, almain per las elecziuns dal cussegl grond. Per realisar elecziuns taciturnas dal cussegl grond stuessan numnadamain vegnir installadas ed exequidas en 39 circuls electorals proceduras d'annunzia che chaschunassan gronds custs. Dal rest mussa la cumparegliaziun cun auters chantuns che mo paucs chantuns prevesan elecziuns taciturnas per tut las autoritads politicas chantunalas en tut ils scrutinis pussaivels. Dapli chantuns prevesan elecziuns taciturnas per il segund scrutini d'elecziuns da maiorz (regenza e cussegl dals chantuns). Suenter che la maioritad absoluta è vegnida reglada da nov ed è sa cumprovada, na vesa la regenza dentant nagin basegn d'agir en quest reguard.
Sa basond sin questas ponderaziuns propona la regenza al cussegl grond da refusar l'incumbensa.
26 d'avrigl 2012